تلاش های بی نظیرعلمی و اخلاقی مرواریدِ علما

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمد مروارید، فرزند آیت الله حاج میرزا حسنعلی مروارید(ره) شب گذشته در برنامه ضیافت شبکه قرآن سیما خاطرنشان کرد: ایشان برای تحصیلات به سامرا می روند و در مکتب سامرا در محضر میرزای بزرگ شیرازی به تحصیل می پردازند.

فرزند آیت الله مروارید اظهار داشت: اهتمام این عالم به قرآن به حدی زیاد بود که وقتی می فهمیدیم که ایشان به خواب رفته اند، تلاوت قرآن شروع می کردند، یعنی در بیداری به حدی با قرآن مأنوس بودند، که نشانه خواب بودن ایشان تلاوت قرآن در حال خواب بود.

وی درباره نقش معنویت مادر آیت الله مروارید در تربیت این عالم تصریح کرد: مادر این عالم از کودکی نماز شب می خواندند که چنین تأثیری در آیت الله مروارید گذاشت که به واقع بسیاری از معنویاتی که این عالم دارا بودند، مرهون همین جهات مذهبی و معنوی بود که مادر القا می کرد.

آیت الله مروارید به عرفان نظری قائل نبودند

فرزند آیت الله مروارید گفت: ایشان قائل به عرفان نظری نبودند، معتقد بودند آنچه که ما را به کمال می رساند، همین معنویاتی است که در دست ما وجود دارد؛ اما از ایشان سؤال شد که  آیا شما کرامتی از حضرت رضا(ع) دیده اید؟ با توجه به این که ایشان کرامات زیادی از امام رضا(ع) سراغ داشتند، اما گفت که کرامت از این بالاتر اکه هر چه من از نعمت های مادی، معنوی، دنیوی و اخروی دارم، به برکت امام رضا(ع) است.

حجت الاسلام مروارید به توصیه های آیت الله مروارید درباره زیارت امام رئوف(ع) یادآور شد: ایشان به ما سفارش می کردند که در زیارت امام رضا(ع) زیارت جامعه کبیره را بخوانید؛  من به خاطر توصیه های این عالم، در سن 16 سالگی این زیارت را حفظ شده بودم؛ می فرمودند که از نمازِ پس از زیارت، غفلت نکنید و آن را به امام رضا(ع) هدیه کنید.

وی خاطرنشان کرد: در آخرین لحظه عمر که خدمت ایشان رسیدم، در چهره ایشان ثمرات آن همه عبادات، معنویات، نماز شب و زیارت عاشورا را می دیدم و زمانی بود که گویا می خواستند ثمره همه زحمات خود را بر گیرند.

توصیه های آیت الله مروارید درباره خواندن زیارت عاشورا

حجت الاسلام مروارید با اشاره به توصیه های آیت الله مروارید درباره خواندن زیارت عاشورا اظهار داشت: از دوران طفولیت به نماز شب و زیارت عاشورا به همراه صد لعن و سلام مقید بود؛ گاهی اوقات روایتی از امام هادی(ع) نقل می کردند که اگر فرصت کم است، زیارت عاشورای غیر معروفه بخوانید و اگر فرصت بیشتری دارید، زیارت عاشورا را به این کیفیت که در بخش لعن، ذکر «اَللّهُمَّ الْعَنْهُمْ جَمیعاً» را صد مرتبه و در بخش سلام این زیارت عبارت «اَلسَّلامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلى اَوْلادِ الْحُسَیْنِ وَ عَلى اَصْحابِ الْحُسَیْنِ» را صد مرتبه بخوانید فرصت کمتری گرفته شود.

فرزند آیت الله مروارید درباره اهمیت نماز در نگاه این عالم تصریح کرد: ایشان به نماز اول وقت مقید بودند و به ما سفارش می کردند؛ ما که در سوگ مولای متقیان(ع) نشسته ایم، نقل شده است که در لیله الحریر در جنگ صفین که معاویه به راه انداخت، آن حضرت صد نفر منافق را کشتند و از پس کشتن هر نفر، تکبیر می گفتند؛ ناگهان صدای تکبیر امیرمؤمنان قطع شد، اصحاب نگران شدند که نکند حضرت صدمه دیده باشد؛ آمدند و دیدند که آن حضرت در حال نگاه به آسمان بود که آیا فجر صادق طالع شده است که نماز را اول وقت بخوانند؛ برخی به آن حضرت در این باره شکایت کردند که در زمان جنگ به فکر نماز اول وقت هستید؟ آن حضرت فرمودند که آیا مگر ما جز برای نماز با اینها می جنگیم و جنگ ما برای اقامه نماز است.

حضور قلب آیت الله مروارید در هنگام نماز

وی به حضور قلب آیت الله مروارید در هنگام نماز پرداخت و گفت: مردم از راه های دور برای درک نماز ایشان می آمدند؛ علتش این بود که مشهور بود که ایشان دارای حضور قلب است؛ اگر کسی در غیر وقت نماز، متوجه خدا باشد و حالت تذکر و مراقبت در او وجود داشته باشد، توجه به خدا، برای او امری عادی می شود و دیگر هنگام نماز، کاری اتفاقی برای او نخواهد بود، چرا که در تمام مدت به یاد خدا بوده است.

حجت الاسلام مروارید با بیان این که آیت الله مروارید به نمازهای مستحبی به خصوص نماز جعفر طیار مقید بودند، یادآور شد: این عالم قائل به ریاضت نبودند، می فرمودند که اگر چیزی ما را به کمال و تزکیه نفس می رساند، همان چیزهایی است در قرآن و روایات ائمه اطهار(ع) به ما عرضه شده و غیر از ائمه(ع) به کسی احتیاج نداریم.

فرزند آیت الله مروارید خاطرنشان کرد: ایشان عموم تحصیلات خود را در محضر آیت الله میرزا مهدی اصفهانی(ع) گذراندند؛ در سن 18 سالگی از دروس سطوح فارغ شدند و سپس می خواستند در درس مرحوم میرزا محمدجواد تهرانی شرکت کنند، اما با خود فکر می کردند که اگر من اینجا بیایم، از استادان من هستند و نگران بودند و احترام اساتید خود را در این می دیدند که در این سن شرکت نکنند، این عالم یک یا چند جلسه درسی پشت در کلاس به صورت مخفیانه می نشستند و درس ایشان را تقریر می کردند؛ پس از تقریر درس توسط شیخ زین العابدین غیاثی تنکابنی به مرحوم میرزا دادند و وقتی این عالم خوانده بودند، گفته بودند که به میرزا حسنعلی بگویید که حتما به درس من بیاید؛ یعنی تا اجازه آن هم به صورت آمرانه صادر نفرمودند، نیامدند.

وی افزود: ورود ایشان به درس سبب اشکال برخی از بزرگان سابقه دار در جلسه درس شد تا آنجا که صراحتا به مرحوم میرزا گفتند که جوان 18 ساله با ما که سال های سال در خدمت شما هستیم، یک جا باشیم و اظهار نارضایتی کردند؛ به طوری که یک روز در جلسه درس مرحوم میرزا فرمودند که اگر فقط میرزا حسنعلی در کنار من باشد و هیچ فرد دیگری نباشد، من تنها درس را برای این می گویم و هر کسی که دوست دارد، در درس شرکت کند، من که طالب عناوین نیستم.

حجت الاسلام مروارید تصریح کرد: روزگاری بود که منبری گاهی نمی آمد و دستور می دادند که من به منبر بروم؛ بعد از منبر که پایین آمدم و میرزا جوادآقا تهرانی به احترام من بلند شدند و دست روی شانه من گذاشتند و بسیار مرا تحسین کردند و بعد از تکریم های بسیار، من را نصیحتی کردند و گفتند تو در عباراتت واژه کنترل را به کار بردی و این واژه فرانسوی است و یک مسلمان نباید حتی از این عباراتی که از کشور کفر آمده و در ایران رایج نیست، نباید استفاده کند؛ البته من هم نمی دانستم که این واژه، کلمه ای فرانسوی است.

راهنمایی طلاب در تحصیل

فرزند آیت الله مروارید گفت: ایشان در خدمات اجتماعی بسیار موفق بودند؛ ایشان در راستای آموزش و راهنمایی طلاب به آنچه که سبب سعادت آنها است، کوتاهی نمی کردند.

وی یادآور شد: ایشان به خواندن نماز اول وقت مقید بودند و با توجه به کسالتی که در اواخر عمر خود داشتند، حتی زیر بغل های ایشان را می گرفتند و به مسجد می آمدند؛ روزی جوانی که این حرکت را دیده بود، وارد مسجد شد و بر سر خود زد و گفت وای بر منِ جوان که فردای قیامت من و آیت الله مروارید را می آورند و می گویند که این عالم با این زحمت و این سن مقید به خواندن نماز اول وقت بودند، اما تو که جوان بودی و در خانه نمازت را خواندی و چه بسا بین الطلوعین خواب بودی.

در این برنامه، حجت الاسلام محمد مروارید، فرزند آیت الله حاج میرزا حسنعلی مروارید(ره) و همچنین پخش مستندی از زندگی آن عالم و سخنانی از علما و بزرگان به زندگی نامه و شخصیت این عالم پرداخته شد که در ادامه به بخشی از این مطالب اشاره می کنیم:

آیت الله حاج میرزا حسنعلی مروارید در روز هشتم شوال 1329 ق. در مشهد مقدس پا به عرصه حیات نهاد؛ پدرش، حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدرضا مروارید از عالمان وارسته مشهد بود و با عالم ربانی، حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودكی، رابطه دوستی و عقد اخوت داشت.

در اوان 9 سالگی، پدر بزرگوارش را از دست داد و مطابق وصیت پدر، تحت نظارت دوست معتمد او، حاج شیخ حسنعلی اصفهانی (نخودكی) و تربیت و تدبیر مادری وارسته و اهل تهجد قرار گرفت.

در 13 سالگی به دلیل علاقه وافر به علوم اسلامی وارد حوزه علمیه شد. از استاادان ایشان می توان به شیخ قربانعلی شریعتی، حاج شیخ حسنعلی اصفهانی (نخودكی)، آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی، آیت الله میرزا مهدی اصفهانی اشاره کرد.

این عالم قریب چهل سال به تدریس خارج فقه و معارف دینی پرداخت و بسیاری از دانشوران علوم دینی را از بیانات خود بهره مند ساخت؛ مقید بودند که در مسائل معرفتی و اعتقادی از دایره وحی خارج نشوند و عقل برای فهمیدن مسائل وحی استمداد می کردند.

سلطی کم نظیر بر معارف اهل بیت(ع) و تبحری چشمگیر در تفسیر روایات و فقه الحدیث داشت؛ زندگی ساده ای داشتند و و هیچ خادمی نداشتند؛ از لحاظ اخلاقی و معرفتی ممتاز بودند و از نکته های بارز در این زمینه، توجه ایشان به مسأله دعا و تزرع و توسل بود که خودشان عملا مقید بودند که هر روز به حرم مشرف شوند و روزهای که حالشان مساعدتر بود، صبح و شام یعنی دو بار مشرف می شدند.

یشترین شهرت علمی وی در تبیین و توضیح معارف کلامی، اعتقادی و ضوابط دین شناسی در مکتب اهل بیت(ع) به سبک استاد خویش است. کتاب «تنبیهات حول المبدا و المعاد»، خلاصه ای از درس های معارف اوست که در دوره های متعدد به تدریس آنها پرداخته بود.

آیت الله مروارید نماز را محور سلوک و دعا و ذکر را عمده ترین طریق تعالی می دانست؛ بر نماز اول وقت، بسیار حساس و به جماعت مقید بود؛ این مسائل، از خطوط مهم در تربیت فرزندان و نوادگان وی به شمار می رفت.

به طلاب توصیه می کردند که نماز را بزرگ بدارید؛ در نماز توجه داشته باشید، نه این که نماز تکلیفی است و باید با عجله و بدون حضور قلب خواند، بلکه هنگامی که به نماز می ایستید، مانند این است که در پیشگاه خداوند متعال قرار می گیرد.

این عالم نماز را محور سلوک و دعا و ذکر را عمده ترین طریق تعالی می دانست؛ بر نماز اول وقت، بسیار حساس و به جماعت مقید بود؛  این مسائل، از خطوط مهم در تربیت فرزندان و نوادگان وی به شمار می رفت و از معدود مسائلی بود که کمترین سستی در آن، او را به التهاب و عتاب می آورد.

در سلوک معنوی به ریاضت های خاص اساسا معتقد نبود و به شدت از آنها پرهیز می کرد و دیگران را نیز از این روش ها نهی می کرد؛ او آیینه ای از سلوک جاری در زندگی و مراقبت و محاسبه، به جای ریاضت کشی بود؛ اساسا روش وی در سیر الی الله، توجه به عظمت خدای متعال و تفکر در نعمت های او، با محوریت نماز، دعا و ذکر بود.

سرانجام این وجود پر برکت، در ۹۶ سالگی و در آخرین ساعت شامگاه سه شنبه نوزدهم شعبان المعظم ۱۴۲۵ قمری برابر با چهاردهم مهرماه ۱۳۸۳ شمسی پس از قرائت زیارت عاشورا که همیشه بر آن مداومت می کرد از این دیار رخت بربست و به لقای حق شتافت./822/پ201/ی