آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب «آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک» که از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات در سه جلد تدوین و گردآوری شده است، به زبان آمار و اسناد، برخی از وقایع، رویدادها، کنش‌ها و واکنش‌های تاریخ معاصر ایران بر اساس پرونده‌های به جا مانده از سازمان امنیتی و اطلاعاتی رژیم طاغوت موسوم به ساواک را تشریح کرده و اسناد مربوط به پرونده انفرادی حضرت آیت‌الله حاج سید محمدرضا موسوی گلپایگانی تحت عنوان پرونده 9292 در فواصل سال‌های 1340 تا 1357 شمسی که توسط ساواک از بیت و دفتر معظم‌له به صورت جاسوسی و مراقبت‌های ویژه امنیتی تهیه شده، ارائه کرده است تا ابعادی از مبارزات سیاسی این مرجع عالیقدر به تصویر کشیده شود.
در ابتدای کتاب ضمن ارائه یک مقدمه نسبتا تفصیلی، به بررسی ادوار مختلف زندگی حضرت آیت‌الله گلپایگانی به ویژه دوران تحصیل، تدریس، زعامت حوزه‌های علمیه، مبانی و روش‌‌های فقهی، شخصیت معنوی به ویژه عنایت خاص ایشان به قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام و ویژگی‌های مرجعیت آن عالم ربانی پرداخته و شخصیت علمی، اخلاقی و معنوی ایشان معرفی شده است. آنگاه به فعالیت‌ها و تحرکات سیاسی ایشان در دوران ستمشاهی اشاره شده و لیستی از نامه‌ها، تلگراف‌ها و موضع‌گیری‌های آن مرجع بزرگ در زمینه جنایات و اقدامات ضد دینی و ضد مردمی شاه و برخی از مسائل بین‌المللی مانند قضیه قدس و اسرائیل تهیه و اسنادی از ساواک در زمینه کنترل شدید بیت ایشان و مراقبت کردن نسبت به اقدامات ضد حکومتی ایشان ارائه شده است. در این اسناد تمامی ورودی‌ها و خروجی‌های مربوط به بیت ایشان و سفرهای شخصی حضرت آیت‌الله گلپایگانی به دقت کنترل و درج گردیده که این موضوع حاکی از حساسیت شدید رژیم شاهنشاهی نسبت به دستگاه مرجعیت است. موضوع این اسناد و مدارک امنیتی ساواک، مربوط به خود شخص ایشان، افراد مرتبط با دفتر و بیت ایشان، طلاب حوزه‌های علمیه، فعالیت‌های مذهبی، سیاسی و اجتماعی ایشان و خانواده آن مرجع گرانقدر است.
در بخش مهمی از مباحث این مجلد، ارائه اسناد مربوط به سخنرانی ایشان در مسجد اعظم قم و محکومیت جریان کشتار طلاب مدرسه فیضیه قم توسط مأموران شهربانی قم است.
در جلد دوم این مجموعه اسناد موضع‌گیری‌های ایشان علیه رژیم فاسد شاهنشاهی پس از واقعه مدرسه فیضیه منعکس شده است. نگارنده تمامی نامه‌نگاری‌های صورت گرفته توسط ساواک در مورد حضرت آیت‌الله گلپایگانی و فرزندش سید مهدی گلپایگانی و بیت ایشان و تمامی کسانی که با معظم‌له در ارتباط بوده‌اند را آرشیو کرده و طبق اسناد ارائه شده که تصویر مهم آنها در کتاب حاضر گردآوری شده است، پیگیری‌های محرمانه و فوق سری ساواک برای کنترل ایشان و بیت معظم‌له را ترسیم کرده است. در اسناد مربوط به این مجلد از کتاب، مدارکی مبنی بر توزیع اعلامیه‌های حضرت آیت‌الله گلپایگانی در خصوص سخنرانی ایشان علیه مأموران دولتی قم در مورد فاجعه مدرسه فیضیه، اظهارات ایشان در مورد مسجدالاقصی و به آتش کشیدن آن توسط صهیونیست‌ها، زیر نظر گرفتن تمامی مجالس، مخابره‌ها، نامه‌نگاری‌ها، تلگراف‌ها و رفت و آمدهای مراجع، علما و مقلدین ایشان به دفتر آن مرجع عالیقدر در قم توسط ساواک ارائه شده است. در اسناد مطرح شده در این کتاب، حتی مفاد ریز مکالمات تلفنی به دفتر حضرت آیت‌الله گلپایگانی از سوی اشخاص مختلف به ویژه پس از واقعه مدرسه فیضیه نیز درج شده است و در برخی موارد صحبت‌های خصوصی ایشان با برخی از طلبه‌ها و روحانیون در خصوص این واقعه نیز منعکس شده است.
در بخش دیگری از اسناد ارائه شده در این کتاب، اسنادی مربوط به رحلت حضرت آیت‌الله بروجردی، افتتاح سینما در قم و نظر مثبت برخی از علمای آن زمان و نظر مخالف حضرت آیت‌الله گلپایگانی در این باره، مدیریت کردن حوزه‌های علمیه توسط ایشان پس از فوت حضرت آیت‌الله بروجردی، سخنان ایشان در مورد برخی از حوادث مربوط به عراق و رژیم بعث و حوزه علمیه نجف، گزارش‌های ساواک در مورد اقدامات فرهنگی، اجتماعی و خدماتی ایشان مانند تأسیس بیمارستان در قم، مخالفت حضرت آیت‌الله گلپایگانی با آیت‌الله شریعتمداری در برخی از امور دولتی و اقدامات ضددینی و ضدفرهنگی رژیم شاه، سفر شاه به قم و موضع‌گیری ایشان در این رابطه، موضع‌گیری ایشان در مورد ورود برخی از خرافات به دین اسلام و همراهی نمودن یا سکوت علمای قم و مشهد در این زمینه مطرح شده و اسناد و مدارک ساواک در این زمینه‌ها منعکس شده است.
در سومین جلد از این مجموعه اسناد و مدارک برخی از موضع‌گیری‌ها، سخنرانی‌ها، اعلامیه‌ها و نامه‌نگاری‌های ایشان در مورد تضعیف قوانین موضوعه ایران و مفاد ضد دینی برخی از آنها به ویژه قانون حجاب و رواج فحشا و منکرات در کشور، شکسته شدن حرمت عاشورا و شعائر اسلامی، انتشار مطالب ضد دینی در نشریات و روزنامه‌ها و ترویج فرهنگ غرب در آنها و دفاع از آئین محمدی و مذهب تشیع انعکاس یافته است.
در اسناد مزبور در این مجلد، اظهار نظر حضرت آیت‌الله گلپایگانی در مورد انتشار کتاب شهید جاوید نوشته نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی و رد مطالب این کتاب، تبعید امام خمینی(ره) به کشور ترکیه، دفاع ایشان از مذهب حقه تشیع و اعتراض به هتک حرمت نسبت به شعائر شیعی، حمایت‌های مالی ایشان از مبلغان دینی جهت تبلیغ صحیح دین اسلام و برگزاری مراسم سوگواری اهل‌بیت علیهم‌السلام، موضع‌گیری ایشان در قبال دیدگاه‌‌های افراطی رایج در جامعه آن روز در مورد مسائل دین اسلام، روشنگری ایشان در مورد برخی انحرافات فکری در جامعه پس از دروس خارج خویش در مسجد اعظم قم، ضدیت ایشان با رژیم‌های استعماری در خصوص غارت و تاراج سرمایه‌های مسلمانان در سراسر جهان، نگرانی ایشان از اوضاع حوزه نجف و تحت فشار بودن حضرت آیت‌الله خویی در آن و حمایت‌های آشکار و پنهان ایشان از نهضت امام خمینی(ره) به شهادت اسناد ساواک منتشر شده است.
آنچه از مجموعه اسناد و مدارک مطرح شده در این نوشتار بر‌می‌آید آن است که حضرت آیت‌الله گلپایگانی هیچ‌گاه نسبت به مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی رایج در کشور در دوران ستمشاهی به ویژه گسترش فساد فکری و عملی غافل نبوده و در صورت لزوم و احساس تکلیف از هر طریق ممکن موضع‌گیری مناسب نشان می‌دادند و از مبانی و ارکان دین اسلام چنانچه اصلی‌ترین وظیفه یک مرجع تقلید به شمار می‌رود، دفاع می‌کردند و همواره رضای خدا و پیشرفت دین اسلام و مسلمین را خواستار بوده‌اند. از این رو بخش قابل توجهی از اسناد منتشر شده در مورد ایشان، حساسیت‌های آن مرجع عظیم‌الشأن در مورد مسائل روحانیت، قوانین جاری در مملکت، تبلیغ دین اسلام، وقوع اعمال نامشروع در جامعه، تضییع حقوق ملت، سرو سامان نداشتن اوضاع اقتصادی و امنیتی، رسیدگی به امور بیچارگان و حفظ و صیانت از فقه شیعه جعفری است. برخی از اسناد هم مربوط به مسائل شخصی ایشان و اوضاع مربوط به دفتر ایشان در قم و رسیدگی به امور شرعی و استفتائات به عمل آمده از آن مرجع عالیقدر است. در پایان فهرستی از منابع استفاده شده اسناد کتاب، اسامی اشخاص و اماکن و عکس‌های معظم‌له مربوط به مناسبت‌های مختلف در قبل و بعد از انقلاب اسلامی ارائه شده است.
مجموعه «آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک» از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات در سه جلد به ترتیب با 725 و 891 و 853 صفحه در قطع وزیری منتشر شده است.