بررسی تاریخ تحولات علم کلام در شرح المقدمة فی الکلام

خبرگزاری رسا به نقل از میراث مکتوب، شرح المقدمة فی الکلام تألیف نجیب الدین ابوالقاسم عبدالرحمن بن علی بن محمد الحسینی با مقدمه زابینه اشمیتکه و حسن انصاری و مشارکت مرکز پژوهشی میراث مکتوب و مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین منتشر شد.

این کتاب چاپ نسخه برگردان نسخه ای خطی است از کتاب شرح المقدمة الکلام که اصل آن در مجموعه عاطف افندی در کتابخانۀ سلیمانیۀ استانبول نگهداری می شود.

این نسخه نفیس و کهنسال شرحی است از عالمی امامی از حلب در سده ششم قمری بر مقدمۀ شیخ طوسی در علم کلام که می دانیم خود از آثار بسیار ارزشمند شیخ است.

این رساله کوتاه شیخ طوسی، موسوم به مقدمة فی المدخل الی علم الکلام درباره مصطلحات متکلمان و خاصه مباحث آنان در رابطه با مسائل لطیف و از آن جمله حقیقت وجود و اعراض و صفات و افعال است.

اهمیت این کتاب برای آموزش و تعلیم و تعلم و بحث در مجالس درس تا آنجا بوده که نه تنها خود شیخ طوسی بعدا دست کم یک شرح بر آن نگاشت، بلکه چندین شرح بر این کتاب تاکنون شناسایی شده که از آن جمله شرحی مفقود از قطب الدین راوندی موسوم به جواهرالکلام فی شرح مقدمة الکلام است.

شرح المقدمة از نقطه نظر آشنایی با تاریخ تحولات علم کلام در میان امامیه بسیار ارزشمند است، این کتاب در دورانی نوشته شده که ما اطلاعات زیادی از تحولات کلامی متکلمان امامی آن دوران نداریم و تنها نمونه های محدودی از آثار کلامی از آن زمان باقی مانده است. در این اثر شارح سعی دارد که در حدود متن مقدمة، به شرح و تفسیر مباحث کلامی بپردازد.

تفصیل مطالب دربارۀ شیخ طوسی، آثار کلامی او و نیز اهمیت کلامی این شرح و هویت نویسندۀ آن در مقدمۀ انگلیسی کتاب ارائه شده است. در این اثر علاوه بر این تصحیحی منقح از متن المقدمه طوسی مجموعه ای از حواشی توضیحی که هویت نویسنده آن معلوم نیست در این چاپ در اختیار خوانندگان قرار داده شده است.

کتاب شرح المقدمة فی الکلام تألیف نجیب الدین ابوالقاسم عبدالرحمن بن علی بن محمد الحسینی در شمارگان 200 نسخه به بهای هجده هزار تومان از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب و مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین به بازار نشر عرضه شده است./998/د101/ی