رونمایی از مجموعه سه جلدی «زیر و بم داستان»
خبرگزاری رسا ـ محسن مومنی شریف، رئیس حوزه هنری در مراسم رونمایی از مجموعه سه جلدی «زیر و بم داستان» گفت: مرحوم حسین حداد حق بزرگی بر گردن ادبیات انقلاب داشت که این حق در روزگار حیاتش ادا نشد.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از سوره مهر، مراسم رونمایی از مجموعه سه‌جلدی «زیر و بم داستان» با تکریم یک عمر تلاش فرهنگی و ادبی مرحوم حسین حداد با حضور محسن مومنی شریف؛ رئیس حوزه هنری، محمد حسنی؛ رئیس بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان، مجتبی رحماندوست؛ نماینده مجلس شورای اسلامی، علیرضا قزوه؛ مدیر دفتر آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، رضا امیرخانی، احمد دهقان، در تالار مهر حوزه هنری برگزار شد.
محسن مومنی رئیس حوزه هنری در این مراسم در سخنانی گفت: 7 سال پیش این روزها، روزهای سختی برای ما بود چرا که صدای پای حادثه‌ای می‌آمد که جلوگیری از آن از عهده ما خارج بود. یاد دارم در شیراز بودیم در آرامگاه حافظ، عارف دلسوخته‌ای با ما بود که من به نیت مرحوم حداد خواستم برایمان فالی بگیرد، پاسخ این فال چنین آمد که «صاحب این فال استغنا از عمر دارند». من معتقدم مرحوم حداد حق بزرگی بر گردن ادبیات انقلاب به ویژه پیشکسوتان ما دارد. این حق در روزگار حیات مرحوم حداد ادا نشد، ایشان وظیفه خود را خوب تشخیص داده و تا پایان عمر شریف بر انجام وظیفه تلاش کردند.
وی با اشاره به فعالیت حداد در حوزه معرفی نویسندگان ادبیات داستانی گفت: مرحوم حداد مثل همه ما کار خود را از داستان‌نویسی شروع کردند اما زمانی که احساس کرد در حوزه نظریه‌پردازی ادبیات داستانی کاری انجام نشده است، اولین کار خود را با عنوان «گل‌چرخ» منتشر کرد که در آن 3 فعال پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان را معرفی کرده بود. وی مایل بود در این حوزه‌ها کارها را با سرعت بیشتری پیش ببرد.
مومنی تصریح کرد: مرحم حداد تصمیم گرفت در یک حرکت سریع کتابهای جنگ را شناسایی کرده و کتابشناسی را در حوزه کودک و بزرگسال ادامه دهد. بنابراین با یک شوق خاصی از این طرح حرف می‌زد طرحی که بیش از 10 سال از طراحی تا به نتیجه رسیدن از ایشان زمان برد. خاطرم هست زمانی که با محسن پرویز معاون فرهنگی آن دوره به عیادت ایشان رفته بودیم آقای پرویز خواستار واگذاری امتیاز انتشار این کتاب به ارشاد شد. مرحوم حداد این امر را به من واگذار کرد و این آخرین دیدار ما با او بود. این کتاب آنقدر برای او اهمیت داشت که آخرین وصیت او بود.
مومنی شریف افزود: ما گاهی به او می‌گفتیم شبیه این کتاب بسیار دیده می‌شود اما ایشان می‌گفت خیر، زمانی که کتاب من منتشر شود خواهید دید که از آثار پیش از آن بهتر است. این کتاب، کتابی است که همه نویسندگان ما نیاز به مراجعه به آن دارند و جایش در میان کتابهای نظریه‌پردازی ادبیات داستانی خالی بود. اتفاقا اهل تجربه بیشتر به اینگونه کتاب‌ها نیاز دارند چرا هرچه که یک نویسنده برای نگارش به آن نیاز دارد در این کتاب بیان شده است.
رئیس حوزه هنری با بیان این مطلب که آموزش داستان‌نویسی در حد یک مهارت کارآیی دارد، گفت: این کلاس‌ها کسی را نویسنده نمی‌کند، اما یک هنرجو را برای رسیدن به مقصدش یاری می‌کند. بسیاری از نویسندگان ما در وضعیت فعلی در زاویه دید نیز دچار مشکل هستند و اساسا داستان‌نویسی چیزی نیست جز تجارب سامان‌یافته پیشینیان بنابراین مطالعه این کتاب برای همه نویسندگان ضروری است. یکی از ویژگی‌های این کتاب اعتماد به نفسی است که به نویسنده جوان ما می‌دهد. از ویژگی‌های کتاب همین بس که در کنار نویسندگان نامدار خارجی به نویسندگان ایرانی نیز اشاره شده است.
وی ادامه داد: در این کتاب مرحوم حداد نشان می‌دهد که در حوزه داستان بیش از هزار سال تجربه داریم و اتفاقا اگر امروز خواسته باشیم به جایگاه ادبیات داستانی واقعی خود نزدیک شویم راه حل‌اش در این نهفته است که نویسندگان ما به خود متکی باشند.
مومنی ادامه داد: بر خود لازم می‌دانم از سه گروه تشکر کنم، نخست از گروهی که با مرحوم حداد این طرح را آغاز کرده و به پایان بردند. دوم از دکتر حنیف که ویراستاری این اثر را برعهده داشت و سوم از بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان که به خوبی از عهده انتشار این کتاب برآمد. ما نگران بودیم که وصیت حداد به سرانجام نرسد اما امروز خوشحالیم که این کتاب منتشر شده و در حوزه ادبیات داستانی به یک کتاب مرجع تبدیل خواهد شد.
رضا امیرخانی دیگر نویسنده این مراسم بود که در سخنانی گفت: سخن گفتن در مجلس رونمایی از کتاب مرحوم حداد ساده و آسان نیست چرا که من دوران خوب زندگی‌ام را در کنار مرحوم حداد و سایر دوستانم گذراندم بنابراین بهتر است به عوض آنکه درباره کتاب حرف بزنم درباره صاحب کتاب سخن بگویم. به نظر من آنچه در کتاب از کسی صادر و نوشته می‌شود، بهترین وسیله برای شناخت اوست، شاید از همین کتاب «زیر و بم داستان» که یک اثر پژوهشی به حساب می‌آید، بتوان به قسمت‌هایی از وجود مرحوم حداد پی برد.
وی ادامه داد: برای من که فرصت تورق کتاب را داشتم دست کم این موضوع را می‌توانستم بفهمم که نزدیک به هزار صفحه کتاب تألیف شده اما خواننده ذره‌ای توهین و بی احترامی به هیچکدام از شخصیت‌های ادبی در کتاب نمی‌بیند.با وجود اینکه کتاب کار سخت ارزیابی و ارزش‌یابی نویسنده را در برخی از قسمت‌ها بر عهده گرفته است. از اینجاست که فکر می‌کنم از مجموع کتابهای مرحوم حداد بتوانیم پاره‌هایی از شخصیت ایشان را در بیاوریم، اما باز هم فکر می‌کنم، مرحوم حداد قصه ناتمامی است، که نمی‌توان از کتابهای ایشان همه ابعاد وی را پیدا کرد و فکر می‌کنم قسمت‌های فراوانی از زندگی او برای بسیاری از ما خارج از کتابهای مرحوم حداد نقل شده است.
امیرخانی با اشاره به دوره‌ای از زندگی خود که با مرحوم حداد گذارنده است، گفت: دوست دارم این دوره را به عنوان بهترین دوران زندگی‌ام نقل کنم، دوره‌ای بود که گروهی از ما کنار هم مشغول کار بودیم، افرادی چون آقای رحماندوست، آقای مومنی، دهقان، بایرامی و حتی مرحوم فردی که در اولین جلسه‌ای که برای مرحوم حداد برپا شد، صحبت کرد. ما مسئولیت یک کار ادبی را برعهده داشتیم، این فرصت برای من جهت شناخت مرحوم حداد فرصت خوبی بود، شاید آنچه من امروز نقل می‌کنم، خاطراتی باشد که در طول آن چند سالی که در کنار او بودیم اتفاق افتاد.نمی‌دانم شاید در این مجلس بهتر باشد از زبان مرحوم حداد خودم را وعظ کنم. شاید مجلس متوفی مجلس موعظه باشد.
وی افزود: دوست دارم از مرحوم حداد خاطره‌ای را نقل کنم و به خودم انذار و هشدار دهم از آن چیزی که یقینی است و روبروی همه ماست و آن مرگ است، شاید اولین افرادی که از بیماری مرحوم حداد به طور اتفاقی آگاه شدند بنده و آقای مومنی بودیم، یک روز بعد از ظهر، خارج از ساعت اداری، در دفتر واحد ادبیات حوزه هنری نشسته بودیم، مرحوم حداد از راه آمد و برگه آزمایشی داشت، اینطور می‌گفت که برای اولین بار است که نقل می‌کنم، برگه آزمایش‌ام را امروز گرفتم و در آن از یک بیماری سخت نام برده شده است، با آن روحیه محققانه و پژوهشگرانه‌ای که مرحوم حداد داشت؛ اینگونه نبود که بتوان به راحتی به وی امیدواری داد، اما محسن مومنی با خوش‌رویی و خوش‌بینی همیشگی فضای جلسه را عوض کرد.
امیرخانی ادامه داد: آخر آن جلسه مرحوم حداد نگاهی به من کرد، که برای من این تعبیر را داشت که فهمیدی موضوع را ؟ من خاطرم هست که این مطلب کاملاً به من منتقل شد و فهمیدم مرحوم حداد با یقینی‌ترین موضوع زندگی روبرو شده است. ناخودآگاه و نشناخته نبود بلکه خودآگاه بود، گذشت تا اینکه بعدها به آقای مومنی گفتم بوی خوبی از این آزمایش نشنیدم ولی آقای مومنی باز هم نپذیرفت. تا اینکه در خاطره‌ای دیگر که می‌خواهم خود آقای مومنی برایتان تعریف کند، ایشان هم رفتن مرحوم حداد را باور کرد.
این نویسنده با بیان این مطلب که در روزهای پایانی عمر مرحوم حداد زمانی که متوجه شدم وی به زودی از میان ما خواهد رفت، تلاش بسیاری کردم که خدمت ایشان برسم، اما بیشتر از تعداد انگشتان یک دست موفق نشدم ادامه داد: هربار که من نزد ایشان می‌رفتم نگرانی‌هایش کمتر می‌شد و هرچه به روزهای آخر نزدیک می‌شدیم در آن مرحوم آرامش بیشتری دیده می‌شد، این یک نکته‌ای است که برای من عجیب بود، اگر من در این شرایط باشم شرایط سختی برایم پیش می‌آید.
وی ادامه داد: همچنین مرحوم حداد هرچه به روزهای آخر نزدیک می‌شد، جزئیات برایش مهمتر می‌شد. یادم هست بار آخری که او را دیدم از نظر من به یک مطلب بسیار جزئی اشاره کرد که شاید امثال من روزی هزار بار این مطلب را انجام می‌دهیم و اصلاً احساس نمی‌کنیم در آن حق‌الناسی نهفته باشد، ایشان دست مرا فشرد و گفت «رضا من این حق‌الناس کوچک را ضایع کرده‌ام، دوست دارم در فلان جا، فلان کار را انجام داده و این وصیت را به انجام برسانی و به صاحبان این حق بگویی من این حق را ضایع کرده‌ام» بنابراین اکنون می‌خواهم بگویم باید هوشیار باشیم که روزی می‌رسد که باید به جزئیات ساده کارهایمان آگاهی داشته باشیم، و ای کاش پیش از آن روز مثل مرحوم حداد به فکر باشیم و از این فرصت استفاده کنیم و من کاری که توانسته‌ام انجام دهم این بود که به وصیت ایشان عمل کردم.
محمد حسنی مدیرعامل بنیاد ادبیات داستانی و ناشر این کتاب در سخنانی گفت: حدود دو سال پیش که بنده به خدمت در بنیاد ادبیات داستانی موظف شده‌ام چند کار از مدیریت گذشته ناتمام مانده بود. یکی از این کارها انتشار این مجموعه سه جلدی بود که حاصل زحمات و تلاش‌های طاقت‌فرسای مرحوم حسین حداد بود. پس از اینکه انتشارات عصر داستان را راه‌اندازی کردیم فشار آوردیم تا این کتاب هرچه سریعتر منتشر شود. منتها گویی این کار انجام نمی‌شد. نهایتاً پس از اصرارها وگلایه‌های من از عدم انتشار این کتاب دوستان نسخه اولیه را آوردند و دیدم اگر این کتاب به همین شکل منتشر شود زحمتی را که نویسنده برای تالیف آن متحمل شده نشان نخواهد داد. بنابراین این کار نیازمند بازنگری و بازنویسی بود تا ارزشهای خود را بهتر نشان دهد.
وی ادامه داد: نهایتاً با دکتر محمد حنیف وارد مذاکره شدیم و ایشان طی مدت یک سال بر روی این کتاب متمرکز شد و ویراستاری آن را انجام داد این زحمت پی‌درپی موجب شد تا یک اثر ماندگار تولید شود.
حسنی با اشاره به عرضه تجارب و توصیه‌های بیش از 300 نویسنده داخلی و خارجی در این کتاب گفت: این تجارب و توصیه‌ها به شکلی جذاب در یک دسته‌بندی منظم برای هنرجویان، مدرسان و علاقه‌مندان ادبیات داستانی عرضه شده است، که نه‌تنها برای آنها مفید بلکه ضروری است.
وی با تشکر از محسن پرویز معاونت وقت فرهنگی آن زمان گفت: بعید می‌دانم این روزها کسی حوصله انجام این کارهای پرزحمت را داشته باشد در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ما کارهای پژوهشی و آموزشی اغلب وصله پینه کردن شده است. دیگر هیچ کس حوصله کارهای پرزحمت و پرمشغله را ندارد. گردآوری تجارب نویسندگان ، متفکران و اندیشمندان هر عرصه‌ای مهم است بویژه در عرصه علوم انسانی.
مدیرعامل بنیاد ادبیات داستانی در پایان با بیان این مطلب که اینگونه آثار برای علاقه‌مندان به ادبیات داستانی در نقاط مختلف کشور که دسترسی به کارگاه‌ها و اساتید ندارند بسیار مناسب است. من توصیه کرده‌ام که این کتاب با تخفیف ویژه در اختیار هنرجویان کارگاه‌های شهرستان‌ها قرار گیرد.
پس از سخنان حسنی شاعرا همسر مرحوم حسین حداد در سخنانی از تلاش‌های 7 ساله مجتبی رحماندوست و محسن مومنی برای انتشار این کتاب قدردانی کرد.
مجتبی رحماندوست نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو هیئت امنای بنیاد ادبیات داستانی نیز در این مراسم طی سخنانی با اشاره به مجموعه سه‌جلدی «زیر و بم داستان» گفت: این یک اثر عظیم ادبیات داستانی است. من کتابهای مبانی نظری ادبیات داستانی را بسیار بررسی کردم اما این اثر یک دایرة‌المعارف زیر و بم داستان است تاکنون کتابی به این شکل ندیده بودم که از تجربیات نویسندگان داخل و خارج توام با هم استفاده کرده باشد. این کتاب علاوه بر اینکه همه محتوای دیگر آثار منتشر شده در حوزه مبانی ادبیات داستانی را در بر دارد. نکات جالب توجه بسیار دیگر نیز بر آن افزوده است.
وی ادامه داد: در سایر کتابهای مبانی ادبیات داستانی نویسندگان داستانی را چندان به رسمیت نمی‌شناسند اما در این کتاب مرحوم حداد به درستی تجربیات نویسندگان داخل کشور را در کنار دیگر نویسندگان بیان کرده است. تجربیات نویسندگان داخل به مراتب تجربیات ارزشمندتری است و اگر این کتاب را به صورت کامل بخوانیم فارغ از آن قریحه‌ای که باید وجود داشته باشد یک نویسنده خواهیم شد. محتوای این کتاب بسیار غیرمستقیم فرد را تشویق می‌کند تا دست به قلم برده و نویسنده شود. این کتاب یک نویسنده‌ساز است و دیگران را به شدت به سمت نویسنده‌شدن جهت می‌دهد.
رحماندوست افزود: پر منبع بودن، خسته‌کننده نبودن و جاذبه دار بودن از جمله مزیت‌های کتاب مرحوم حداد است، علاوه بر آن قلم و ساختار کتاب نیز از جذابیت لازم برخوردار است. همچنین تعصب نداشتن در نقل نظریات از جمله ویژگی‌های مهم این کتاب است چرا که تجربیات و تالیفات برخی نویسندگان پیش از انقلاب را بی‌طرفانه ذکر کرده است.
این نویسنده مجموعه سه جلدی «زیروبم داستان» را هندبوک ادبیات داستانی دانست و گفت: این مجموعه هم برای کسانی که می‌خواهند آموزش بدهند و هم برای کسانی که می‌خواهند مروری بر آموزش‌های پیشین خود داشته باشند مفید است. این کتاب به گونه‌ای نگارش شده است که اسطوره و تابویی که پیش از ورود به ادبیات داستانی وجود دارد برای خوانندگانش فرو می‌ریزد و علاقه‌مندان با رغبت بیشتری وارد فضای داستان نویسی می‌شوند.
وی با اشاره به سابقه همکاری 12 ساله خود با مرحوم حداد گفت: زمانی که این مرحوم دبیر کارگاه قصه و رمان حوزه هنری بود پرکاری و نظم ایشان زبانزد بود. متخصص در صورت‌جلسه نویسی و فیش‌برداری بود. وی بی‌ادعا در جای خود بود. بعد از اینکه حداد از میان ما رفت به جرأت می‌توان گفت آن شیوه کار نگرش خاص و فرم کاری که انجام می‌داد دیگر مشاهده نشد.
وی در پایان سخنان خود گفت: مرحوم حداد یک رزمنده دفاع مقدس بود که احتمال دارد شیمیایی نیز شده باشد چرا که بیماری‌اش نیز این احتمال را پررنگ‌تر می‌کرد. بنابراین می‌توان گفت یک نوع مرگ شهادت‌گونه نیز داشته است.
گفتنی است از این نویسنده بیش از سی عنوان کتاب منتشر شده که از جمله آنها می‌توان به «کتابشناسی قصه‌های قرآنی»، «کتابشناسی داستان های جنگ»،»کتاب شناسی داستان‌های انقلاب»، «فهرستگان مباحث نظری ادبیات داستانی»، «مأخذ شناسی توصیفی عناصر داستان ایرانی»، «بررسی ساختار عناصر ایرانی (مجموعه مقالات محققان)» ،«راز سر به مهر ( مجموعه داستان‌های عاشورایی نویسندگان مختلف)»، تصحیح و تلخیص سه جلد کتاب متون کهن برای جوانان با عنوان‌های «کلیله و دمنه»،«خسرو و شیرین» و «هفت شهر عشق»، «دربارة ادبیات و هنر دینی» و «نان و پروانه» مجموعه چهارجلدی منتخب آثار جنگ اشاره کرد که از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده‌اند./998/د102/ق
ارسال نظرات