نگهداری آثار خطی «محمد بن جریر طبری» در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی
به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام محمد حسن نوری نیا، معاون اداره مخطوطات سازمان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اظهار کرد: «نسخه‌های خطی ارزشمندی از متون کهن فارسی مربوط به محمد بن جریر طبری شامل تاریخ طبری، تفسیر طبری و ترجمۀ تاریخ طبری، در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که در زمینۀ سیر تحول نثر فارسی، دارای اهمیت بالایی بوده و برای محققانی که در زمینۀ نثر کهن فارسی فعالیت می‌کنند، بسیار راه گشا است.»
وی معرفی نسخه‌ای نفیس از ترجمه تفسیر طبری پرداخت که در قرن شش کتابت شده و دارای نثری کهن بوده که از لحاظ ویژگی‌های نثر کهن فارسی قابل توجه است و توضیح داد: «در این نسخه که شامل سوره قصص تا علق است و با خط نسخ 22 سطری کتابت شده، آیات قرآن با ترجمه تحت اللفظی و زیرنویس است که پس از ذکر برخی از آیات، تفسیر مختصری به زبان فارسی کهن آمده و ترجمه و تفسیر قرآن با رسم‌الخط خاص قرن شش کتابت شده است.
وی با بیان اینکه این نسخه، از اوراق بازیافتی نسخه‌های خطی است که در زمان گسترش حرم در پشت رواق‌ها پیدا شده است، دیگر ویژگی‌های آن را چنین خواند: «تفسیر آیات قرآنی به شنگرف نوشته شده، فواصل آیات نقاط شنگرفی خمس و عُشر، در حاشیه علائم خمس و عُشر به شنگرف، و جلد آن، تیماج ضربی در اندازۀ 38*30 است.»
نوری نیا به معرفی نسخه دیگری از ترجمۀ تفسیر طبری پرداخت که آن را مربوط به قرن 6 می‌دانند و توضیح داد: «در این نسخه که به نسخ 6 سطری با ترجمۀ زیرنویس است و ترجمه به هر دو صورت تحت اللفظی و تفصیلی است، تفسیر قرآن در صفحات 19 سطری، اندازۀ 27*33 و تعداد اوراق 163 است.»
معاون اداره مخطوطات سازمان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزود: «از دیگر ویژگی‌های آن، فواصل آیات دوایر زرین، علائم عُشر و خمس، و شمسه‌های زرین در حاشیه است.»
وی ازدیگر نسخ بسیار نفیس در این مجموعه را، ترجمه تاریخ طبری به زبان فارسی با عنوان «تاریخ بلعمی» دانست و تصریح کرد: تاریخ کتابت این اثر، 586 قمری است که توسط اسحاق بن محمد بن عمر بن محمد شِروانی و به نام بهرام شاه بن داود در زنجان کتابت شده است، در 422 برگ 21 سطری که ابتدای آن دارای فهرست مندرجات است.
معاون اداره مخطوطات سازمان سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: نسخه دیگر از تاریخ بلعمی با نسخ 21 سطری روی کاغذ نخودی در 328 برگ کتابت شده و در شهریورماه شمسی1253 توسط علی اکبر عبدالحسینی وقف آستان قدس رضوی شده است که از نسخ نفیس این مجموعه است.»
گفتنی است که ابوجعفر محمد بن جریر بن کثیر بن غالب طبری آملی (310-224 قمری)، تاریخ‌نگار، حدیث‌شناس، فقیه و مفسّر قرآن و مشهور به پدر تاریخ، در آمل به دنیا آمد. کتاب «تاریخ طبری» یا «تاریخ الرسل و الملوک»، شرح زندگی بشر از خلقت آدم تا زمان نگارنده است. وی نخستین فرد در جهان اسلام است که تاریخ را از سیره‌نویسی به تاریخ عمومی کشانید. «تفسیرطبری» نیز که مؤلف، آن را «جامع‌البیان عن تأویل القرآن» خوانده است، نخستین تفسیر قرآن است که به همۀ آیه‌ها پرداخته است؛ از این رو برخی از آن با عنوان «تفسیر کبیر» یاد کرده و طبری را پدر تفسیر می‌خوانند./1308/د102/ق
منبع: روابط عمومی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی