نقد مبانی و آرای وهابیت در یک کتاب

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب نقد مبانی و آرای وهابیت از دیدگاه محمدسعید رمضان البوطی، حسن بن فرحان مالکی، محمدبن علوی مالکی و حسن سقاف تألیف علی رئیسی در سه بخش کلیات، نقد و بررسی مبانی فکری و اعتقادی وهابیت و نقد و بررسی عقاید خاص وهابیت به همت پژوهشکده حج و زیارت تدوین شده است.

جریان وهابیت از بدو تأسیس تا به امروز، با وجود تمامی تبلیغات گسترده و غوغاسالاری‌هایی که در جهان اسلام، برای معرفی خود به عنوان نماینده اسلام راستین و مدافع اهل سنت داشته، نتوانسته است به موفقیتی در این زمینه دست پیدا کند. منشأ این ناکامی‌ها را باید، مدیون تلاش‌های عالمان دلسوز و مسؤولیت‌شناسی دانست که از همان ابتدا به مخالفت با این جریان انحرافی بپا خاسته‌اند.

به عنوان نمونه اولین مخالفت با افکار و آرای محمدبن عبدالوهاب (مؤسسه فرقه وهابیت) از سوی برادرش سلیمان بن عبدالوهاب تمیمی نجدی صورت گرفت. ایشان با تألیف کتابی به نام «الصواعق الالهیه» به اندیشه‌های انحرافی برادرش واکنش نشان داد و عالمان دیگر نیز در نقاط مختلف جهان اسلام، از رفتارهای بدعت‌آمیز و تفرقه‌افکنانه وی اعلام برائت کردند.

در این پژوهش که رساله علمی نگارنده در دوره تخصصی سطح سه کلام است، سعی شده به جای تکرار سخنان ناقدانی مانند احمد زینی دحلان، سلیمان بن عبدالوهاب، جمیل صدقی زهاوی، ایوب صبری پاشا و ... که بارها در کتب نقد وهابیت بیان شده است، نگاهی به منتقدان معاصر داشته باشد، منتقدانی که برخی از آنان، هنوز به روش سلفی‌گری پایبندند.

بیان نقدهای شیخ حسن بن فرحان مالکی، محمد بن علوی مالکی، حسن بن سقاف اردنی و دیگری محمد رمضان البوطی که اخیرا در حمله تروریستی در سوریه به شهادت رسید، می‌تواند شاهدی باشد برگسست درونی این جریان و مطرود بودن این فرقه خود ساخته از سوی عالمان و اندیشمندان معاصر اهل سنت که وهابیت سعی دارد خود را به عنوان مدافع آنان معرفی کند.

این تحقیق کوشیده است سیری منطقی و در عین حال جامع را در نقد وهابیت مدنظر قرار دهد. از این‌رو نخست سعی شده شناختنامه وهابیت و شخصیت‌شناسی ناقدان مذکور مورد اشاره قرار گیرد تا خواننده با جریان وهابیت و ناقدان آن آشنایی اجمالی کسب کند؛ سپس مبانی فکری و اعتقادی که سرچشمه‌های افکار و اعمال آنان است مورد تبیین و نقد قرار گرفته، نقد عقاید خاص وهابیت در سه حوزه خداشناسی، پیامبر و اولیای الهی و سایر مسلمانان بخش دیگری است که در این تحقیق مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

در این رساله سعی شده مبانی و آرای وهابیت براساس اندیشه‌های چهار اندیشمند معاصر اهل سنت که برخی از آنان رویکرد سلفی نیز دارند، مورد بازخوانی انتقادی قرار گیرد و به جز موارد اندکی از بیان عالمان شیعی که کتب تحقیقی مهمی در نقد باورهای وهابیت دارند مانند آیت‌الله سیدمحسن امین و آیت‌الله سبحانی پرهیز شده است تا این کتاب به طور کامل انعکاس دهنده آرای عالمان اهل سنت و وهابیت معتدل باشد.

از آنجایی که نقدهای مذکور در این نوشتار، از سوی عالمان غیرشیعی است، برخی از مبانی و آرای آنها با مبانی فکری شیعه همخوانی ندارد و گاهی نیز با توجه به مبانی شیعه و حتی اهل سنت می‌توان پاسخ‌های قوی‌تری نیز در نقد وهابیت بیان کرد؛ از این‌رو نگارنده اثر وارد این عرصه نشده است تا یکدستی مباحث و انسجام آنها حفظ گردد.

در دیباچه این اثر می‌خوانیم: دین مبین اسلام که آخرین دین الهی است، دینی منطقی و معقول و در عین حال زیبا و پیشرفته است. بی‌تردید مسلمانان، چه شیعه و چه سنی، با پایبندی به این دین مقدس، راه رستگاری را طی و این آیین مقدس را به جهانیان ابلاغ می‌کنند، اما با ابراز تأسف باید گفت در مقابل این حرکت عظیم و مبارک مسلمانان، گروهی ساز مخالف می‌زنند.

این گروه با برداشت‌های ناصحیح و نامعقول از آیات و روایات اسلامی، چهره‌ای زشت و خشن از اسلام ارائه می‌دهند و با تأسف بیشتر، به دلیل در اختیار داشتن منابع نفتی، هزینه هنگفتی برای ترویج این عقاید غلط صرف می‌کنند. افراط و تندروی نامعقول وهابیان، افزون بر انتقاد اهل سنت حتی موجب اعتراض برخی از خود وهابیان شده است.

کتاب نقد مبانی و آرای وهابیت تألیف علی رئیسی در قطع رقعی، 312 صفحه، شمارگان 1000 نسخه و به قیمت 11000 تومان با تدوین پژوهشکده حج و زیارت از سوی مؤسسه فرهنگی هنری مشعر وابسته به حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت منتشر و روانه بازار نشر شده است./920/پ202/ق