بررسی احتمال تغییر موازنه در خلیج فارس به نفع قطر
به گزارش خبرگزاری رسا، بحران بین کشورهای خلیج فارس وارد مرحله جدیدی شده است به خصوص اینکه دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا از اقدامات بر ضد قطر برای آنچه توقف حمایت مالی از تروریست ها خواند، حمایت کرد و در مقابل دیگر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای در این امر فعال شده‌اند.
تنش در مناسبات بین قطر و عربستان و متحدینش از روز جمعه و در پی صدور فهرست تروریسم که در آن 59 شخصیت و 12 نهاد را در لیست سازمانهای تروریستی قرار داد، وارد مرحله جدید شد و بحران بین طرفین بار دیگر بالا گرفت. این اقدام بعد از چهار روز از قطع رابطه این کشورها با دوحه صورت گرفته بود.
به موازت آن تلاش‌های منطقه‌ای و بین المللی برای جلوگیری از بحران وارد مرحله جدیدی شده است که با تلاش‌های میانجیگرانه کویت آغاز و با ورود آلمان و روسیه به این خط تلاش ها برای حل مسالمت آمیز آن تقویت شد.
از سوی دیگر دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در یک تغییر اساسی نسبت به حمایت اولیه اش از تحریم تحت رهبری عربستان علیه قطر پیشنهاد کرده است که در صورت لزوم میزبان نشستی در این مورد در کاخ سفید باشد. البته ترامپ دیروز سخنان تندی را علیه قطر به زبان آورد و رسما دوحه را به حمایت از تروریسم متهم کرد.
البته این سخنان ترامپ مورد استقبال عربستان، امارات و بحرین قرار گرفت واکنشی که تعجب وزیر خارجه قطر را بر انگیخت.
به نظر می رسد که آمریکایی ها گرچه سعی می‌کنند از مواضع عربستان و متحدینش علیه قطر حمایت کنند ولی عملا خواستار کشیده شدن این کشورها به درگیری نیستند.
رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا نیز پیش از این عربستان و دیگر کشورهای خلیج فارش را به کاهش محاصره تحمیلی علیه قطر فرا خواند.
وی روز جمعه در بین خبرنگاران گفت که ما از این کشورها انتظار داریم که فورا اقداماتی را برای آرام کردن وضع جاری اتخاذ کنند و با حسن نیت تلاش هایی را برای حل مشکلات با یکدیگر به کار گیرند.
این سخنان وزیر خارجه آمریکا نشان می دهد که آمریکایی ها سعی دارند در عین اینکه از دامنه این بحران جلوگیری کنند ولی در عین حال تلاش دارند که متحدینش به رهبری عربستان را از خود نرنجاند.
گرچه انتظار می رفت که با تحریم برخی از شخصیت ها و نهادهای قطری از سوی این چهار کشور بحران در مناسبات دوحه با این کشورها تشدید شود ولی ورود کشورهایی همچون آلمان و روسیه و نیز حمایت ترکیه از قطر موازنه را به نفع دوحه تغییر داد.
ایران هم که از همان ابتدای بحران سعی کرد سیاست موازنی را نسبت به همسایگان داشته باشد از هیچ یک از این کشورها علیه دیگر حمایت نکرد و همواره بر حل سیاسی این بحران از طریق گفت‌وگو تاکید کرده است. ایران در عین حال سیاست تحریم و فشار را برای حل بحران مناسب ندانست.
موضع گیری که با استقبال قطر همراه شد ولی در مقابل عربستان و متحدین وی در رسانه های خود تلاش دارند این طور القاء کنند که ایران قصد دارد از بحران جاری نهایت بهره برداری را بکند و قطر را به سمت خود جذب کند و این خط رسانه ای را می توان به وفور در سرخط اخبار، گزارش و تحلیل های این رسانه‌ها مشاهده کرد.
قطر در طول این بحران توانست با حفظ خویشتن‌داری و تحرکات دیپلماتیک تنش در مناسبات این کشور با عربستان و متحدینش را مدیریت کند و در این راه سعی کرد که ترکیه را با خود همراه کند و حضور نظامی ترکیه در دوحه تقویت شد و پارلمان ترکیه با اعزام نیروهای زمینی و هوایی به پایگاه این کشور در قطر که در راستای اجرای پیمان دفاع مشترک بین دو کشور انجام می‌گیرد، موافقت کرد و قرار است 5000 تن از این نیروها در قطر مستقر شوند.
از سوی دیگر موضوعی که نباید از آن غافل شد شکاف بین عربستان و ترکیه است. اگرچه بحران سوریه، ترکیه و عربستان را به هم نزدیک کرد در مقابل بحران اخیر باعث دوری این دو کشور از هم و نزدیکی آنکارا به قطر شد. دولت ترکیه از قطر به دلیل حمایت این کشور از اخوان المسلمین در منطقه حمایت می کند.
با توجه به مطالبی که گفته شد قطر با تشکیل ائتلافی با بازیگران منطقه و نیز همسو کردن کشورهایی همچون روسیه و آلمان برای مهار بحران تا این لحظه موفق عمل کرد و تلاش کرد تا عربستان و متحدینش نتوانند خواسته های مورد نظر خود را بر این کشور تحمیل کنند.
آن طور که لیست خواسته‌های عربستان و متحدینش در رسانه ها درز کرده، اگر نگاهی به این فهرست بیاندازیم، این کشور را عملا زیر سلطه ریاض و استقلال و حاکمیت کامل این کشور را زیر سوال می برد در این شرایط قطر با علم به این موضوع، سعی کرد که با مدیریت بحران، موازنه را به نفع خود تغییر بدهد گرچه طرف مقابل همچنان بر خواسته های خود برای برقراری روابط دیپلماتیک تاکید دارند و برای این مناسبات شرط و شروط هم می گذارند، ولی سیر تحولات نشان می دهد که این کشورها راهی جز میز مذاکره و گفت‌وگو برای حل این اختلافات ندارند و در سایه تحریم ها و فشارهای سیاسی نمی توانند به خواسته های خود دست یابند و عربستان و دیگر کشورهای همسو با آن نیز در این بحران نیز نتوانستند دیگر کشورها را با خود همراه کنند و حتی متحدیننشان نیز آنها را تنها گذاشتند و بر مهار بحران و حل سیاسی آن تاکید دارند./۸۴۷/ب۱۰۲/ف
حسین رستمی