گزارش مراسم رونمایی از آثار جدید پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مراسم رونمایی از آثار جدید پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی که با حضور آیت الله محمد هادی یوسفی غروی، استاد تاریخ حوزه، حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی، رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ‌استادان، فضلای و نویسندگان حوزوی در سالن همایش خواجه نصیرالدین طوسی این پژوهشگاه برگزار شد.

بر اساس این گزارش، این جلسه برای رونمایی از کتاب های «دولت های شیعی در تاریخ»،‌«رسول خدا(ص) و مدیریت تنش های مدینه»،‌«تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف سید بن طاووس با استفاده از 57 نسخه خطی»، «سیمای دوازده امام در میراث مکتوب اهل سنت از آغاز تا پایان سده دوازدهم قمری» در دو جلد و «مذهب شیعه؛ تاریخ اسلام در ایران و عراق» در دو جلد برگزار شد.

حجت الاسلام حمیدرضا مطهری در این جلسه با اشاره به اینکه پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) از پژوهشکده های باسابقه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است، گفت: فعالیت های این پژوهشکده از سال 82 با رسمی شدن پژوهشگاه، صورت جدی تری به خود گرفت و به طور تخصصی درباره پژوهش درباره زندگی معصومین(ع) متمرکز شد.

رییس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) ادامه داد: آثار این پژوهشکده به سه دسته سیره اهل بیت(ع)، تاریخ تشیع و فرهنگ و تمدن اسلامی تقسیم می شود و از کلان پروژه هایی که در دست اجرا است می توان به پروژه نقد و بررسی منابع سده معصومان(ع) با عنوان «نقد منابع» اشاره کرد که چند اثر از آن منتشر شده و ادامه آن در دست انتشار است؛ همچنین «تشیع در مناطق مختلف» و «تشیع در عصر حضور» از دیگر کلان پروژه هایی است که در فرصت های مناسب منتشر خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه تاکنون 50 عنوان کتاب از پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) منتشر شده و 30 جلد دیگر در حال کامل شدن است، اظهار داشت: با توجه به دقت و پویایی این کتب ارزشمند، بیش از یک سوم آنها در مراکز علمی معتبر جوایز دریافت کرده اند.

آیت الله محمد هادی یوسفی غروی در ادامه این مراسم با اشاره به تأثیر تاریخ در دیگر علوم اسلامی عنوان کرد: پژوهش هایی که سبب پویایی ذهن و بهره مندی سایر مردم می شود، بسیار ارزشمند و قابل تکریم است.

استاد تاریخ حوزه علمیه با اشاره به این عبارت نقل شده در نهج البلاغه: «دَعُوني وَالْـتَمِسُوا غَيْرِي ... فأَنَی لَكُمْ وَزِيراً، خَيْرٌ لَكُمْ مِنِّي أَمِيراً» به تبیین نمونه ای از پژوهش های مؤثر در علوم اسلامی پرداخت و ابراز داشت: هنگامی که کلامی از امیرمؤمنان(ع) در جایی روایت شود، نمی توان آن را نادیده انگاشت، بلکه باید درصدد تحقیق برآمد و تا جایی که منابع در دست ماست، باید جستجو کنیم تا به سند و موثقیت آن پی ببریم.

وی افزود: هنگامی که جستجو می کنیم، در می یابیم که این عبارت از تاریخ طبری برگرفته شده و با مراجعه به آن به نام «سیف بن عمر تمیمی» می رسیم؛ برخی نویسندگان هنگامی که به عبارت «دعونی ...» می رسند، گویی ان را مفروغ عنه گرفته، خود را بی نیاز از کاوش آنچه مرحوم سید رضی در نهج البلاغه آورده است، می دانند.

آیت الله یوسفی غروی خاطرنشان کرد: در کتاب «الدیباج الوزین فی شرح کلام وصی» که اخیراً به چاپ رسیده است، فقط اشاره شده است که با قول شما به نص، آیا این سخن از امیرالمؤمنین(ع) سازگار است، یا خیر؟ و  به همین دلیل درصدد توجیه و تأویل برآمده است؛ دیگران نیز همین‌گونه به دنبال اینکه چه کسی این سخنان را بیان کرده است، نبوده اند.

استاد تاریخ حوزه علمیه با بیان اینکه با تحقیق درباره جمله «دَعُوني وَالْـتَمِسُوا غَيْرِي ...» در می یابیم که این کلام از امیرمؤمنان نیست، گفت: مرحوم شیخ صدوق(ره)  در کتاب «معانی الخبار» خود نوشته است «معانی الخطبة الشقشقیه»؛ در حالی که واژه »خطبه» درست نیست؛ چراکه خود ایشان به هنگام نقل خبر، از زبان ابن عباس می گوید «أخذ بیدی امیرالمؤمنین(ع) و ذهب بی الی الرحبه و جلس و قال»؛ با توجه به این جمله در می یابیم که واژه «خطبة» صحیح نیست.

وی با اشاره به جمله «أخذ بیدی امیرالمؤمنین(ع) و ذهب بی الی الرحبه و جلس و قال» گفت: چون قتل محمدبن ابی بکر بسیار برای حضرت(ع) گران تمام شده بود، به ابن عباس در بصره نامه ای ارسال کرند، وی هم نامه تسلیت برای امام علی(ع) ارسال داشت، اما به او خبر دادند که حال حضرت(ع) بسیار نامساعد است و این خبر سبب شد تا ابن عباس خود را به کوفه برساند تا مرهمی بر دردهای ایشان باشد؛ در این حال است که شیخ صدوق در کتاب خود از زبان ابن عباس جمله را با «أخذ بیدی ...» شروع می کند.

وی «رحبه» را محل آرام گرفتن کوفیان به هنگام هجوم غصه ها و دردها معرفی کرد و اضافه کرد: در ادامه سخن شیخ صدوق آمده است که «فقلت لو اطردت مقالک یا امیرالمؤمنین من حیث افضیت» در حالی که درنسخه کنونی آمده «فقلت لو اطردت خطبتک یا امیرالمؤمنین من حیث افضیت» و اینگونه جمله تحریف شده است؛ اهمیت این بحث را آنجا در می یابیم که در خصوص روایات «تقیه» این سخن اگر از امیرمؤمنان(ع) درست بیان نشود، این رفتار بر خلاف روایاتی که از خود ایشان در باب تقیه وارد شده، خواهد بود.

همچنین حجت الاسلام مصطفی صادقی کاشانی در این جلسه با اشاره به اینکه  کتاب  لهوف اثر بی نظیر سید ابن طاوس است، گفت: این کتاب آخرین کتاب در مورد حادثه عاشورا است.

مدیر گروه  تاریخ وسیره اهل بیت(ع) با اشاره به اینکه برای تألیف کتاب «کتاب الملهوف» حدود 70 نسخه خطی و سنگی بررسی شده است، به تبیین کیفیت تألیف این کتاب پرداخت و ادامه داد: سعی شده دراین کتاب منبع شناسی ونسخ دقیق تری صورت گیرد و کار را با این هدف شروع شد وبه نتایج خوبی رسیده است.

در بحث نسخه ها حدود دو هزارکلمه اختلافی است که در این کتاب گنجانده شده است.       

دکتر محمدعلی چلونگر نیز به ویژگی های کتاب «دولت های شیعی در تاریخ» کتاب اشاره کرد و بیان داشت: جامع بودن کتاب دولت های شیعی،  نقل جغرافیای شیعی و نقل تاریخ تمدنی، اجتماعی دولت های شیعی، نقل منابع مانند سکه شناسی دولت های شیعی، نقل تاریخ هنر دولت های شیعی، نقل نقشه های دقیق دولت های شیعه و تحلیلی بودن، زمینه‌ های پیدایش دولت های شیعی و علل افول دولت های دیگر، از این ویژگی هاست.

این نویسنده و استاد دانشگاه اصفهان خصوصیت های دیگر کتاب یاد شده را اینگونه توصیف کرد: سعی شده است تا این کتاب جامعه دولت های شیعی باشد و همچنین سعی شد جغرافیای تاریخی دولت های شیعی نیز مد نظر قرار داده شود و ‌تاریخ فرهنگی و تمدنی دولت های شیعی را نیز بررسی کنیم که  کار بی نظیری است.

محمد قزوینی نیز در این مراسم به ویژگی های کتاب مذهب شیعه اشاره کرد و اظهار داشت: این کتاب ترجمه و نقد  کتاب دوایت م.دونالسون، نویسنده انگلیسی است.

مترجم کتاب مذهب شیعه بابیان اینکه متن ترجمه و نقد کتاب حدود 34 فصل است، افزود: این کتاب که فعالیت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ائمه معصومین(ع) است، از دیدگاه مستشرقان غربی نگاشته شده  که اکنون ترجمه شده است.

این محقق با بیان اینکه این کتاب بهترین اثر لاتین درباره مذهب شیعه است،  گفت: برای ترجمه و نقد کتاب زحمت زیادی کشید شده است ومی توان گفت این کتاب  اثر فاخری درباره مذهب شیعه به شمار می رود.

حسین قاضی خانی، نویسنده کتاب «رسول خدا(ص) و مدیریت تنش های مدینه» نیز با اشاره به اینکه در این کتاب ابتدا به معرفی مفاهیم تعارض، اختلاف و تنش پرداخته شده است، گفت: از  فصل های بعدی کتاب، راهکارهای پیشگیرانه رسول خدا(ص) از تنش ها و راهکارهای برون رفت از این اختلاف هاست

در ادامه این مراسم، حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی با اشاره به اینکه هرقدر علوم اسلامی توانمند شود، به همان مقدار نیز علوم انسانی توانمندتر و به اسلامی‌شدن نزدیکتر می شود، گفت: بدون تردید نقش تاریخ و سیره بسیار با اهمیت و انکارناپذیر است.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه تاریخ و سیره اهل‌بیت(ع) در جایگاه یک رشته علوم اسلامی نقش مهمی در اسلامی‌سازی علوم انسانی خواهد داشت، اظهار داشت: کتاب سیمای ۱۲ امام(ع) در میراث مکتوب اهل سنت، از آثاری است که آقای داداش‌نژاد نوشته و این گروه منتشر ساخته است و امروز رونمایی می‌شود.

وی ادامه داد: این اثر نقش مهمی در تقریب مذاهب اسلامی و وحدت میان آنان خواهد داشت و اثری است که بسیار مورد توجه آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی قرار گرفت و ایشان تجلیل کردند.

حجت‌الاسلام و المسلمین لک زایی مهم‌ترین مأاموریت‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی را اینگونه توصیف کرد: توانمندسازی علوم انسانی سرلوحه کار ما قرار داشته و بنده معتقدم برای بهبود علوم انسانی در کشور باید وضعیت علوم اسلامی ارتقاء پیدا کند، چراکه  بدون تلاش‌های ثمربخش درباره علوم اسلامی، اسلامی‌سازی علوم انسانی نیز به جایی نخواهد رسید و شکست می‌خورد.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: ما باید زیرساخت‌های اسلامی کردن علوم انسانی را فراهم کنیم  و اگر می‌خواهیم اقتصاد، امنیت، فرهنگ و مدیریت و غیره اسلامی شود، یکی از مهمترین منابع برای تأمین محتوا، رجوع به سیره اهل بیت(ع) است و کشف دیدگاه های آنان در عرصه‌های مختلف است.

وی افزود: بدون کشف سیره اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و امنیتی و اطلاعاتی معصومین(ع) امکان ارائه مکتب اقتصادی و سیاسی و غیره  اسلامی وجود ندارد.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی  با اشاره به آیه شریفه «لَقَد كانَ لَكُم في رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ» اظهار کرد: قرآن کریم پیامبر(ص) را الگو و اسوه حسنه به صورت مطلق و در تمامی زمینه‌ها برشمرده است و بعد از ایشان نیز اهل بیت(ع) واجد این ویژگی هستند؛ لذا مهم‌ترین منبع برای اسلامی‌سازی علوم انسانی سخنان و رفتار این بزرگان است، از این‌رو تاریخ در تأمین زیرساخت‌های علوم انسانی نقش مهمی دارد.

وی با اشاره به تولید اثر فرهنگ قرآن کریم در ۳۳ جلد و دایرة‌المعارف قرآن در ۱۴ جلد در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات، گفت: این دو اثر منابع مهمی برای تأمین زیرساخت‌های قرآنی علوم انسانی به محققان ارائه می‌دهد و در کنار سیره اهل‌بیت(ع) دو منبع اساسی اسلامی‌سازی است.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی به کتاب مدیریت پیامبر(ص) در تنش‌های مدینه نیز اشاره کرد و افزود: این کتاب برای تمامی کسانی که در کشور در مسایل کلان سیاسی، اجتماعی و امنیتی کار می‌کنند، بسیار مفید است و می‌تواند در اداره بهتر جامعه به آنان کمک کند.

همچنین رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره کتاب کتاب ملهوف سید بن طاووس است که به لهوف شهرت دارد، چنین بیان داشت: ارائه چهره مثبت و متقن از وقایع عاشورا نقش مهمی در فرهنگ‌سازی صحیح در مورد عاشورا و این واقعه دارد که با توانمندی محققان بررسی سندی خوبی صورت گرفته و جلوی مطالب مخرب در این عرصه را می‌گیرد.

وی به بیان ماجرایی از برخورد سید ابن طاووس در حادثه حمله مغولان به بغداد و مشورت دادن ایشان به خلیفه وقت پرداخت و گفت: سید بن طاووس در کنار فعالیت‌های علمی بسیار زیاد، فردی بسیار سیاسی و با تدبیر نیز بوده است؛ اگرچه خلیفه وقت پیشنهاد وی مبنی بر مذاکره با مغولان را نپذیرفت و به همین دلیل آنان به بغداد حمله‌ور شدند؛ ولی شهری که خود سید در آن اقامت داشت با تدبیر ایشان از خطر حمله مصون ماند.

گفتنی است، در پایان این مراسم از کتاب های «دولت های شیعی در تاریخ»،‌«رسول خدا(ص) و مدیریت تنش های مدینه»،‌«تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف سید بن طاووس با استفاده از 57 نسخه خطی»، «سیمای دوازده امام در میراث مکتوب اهل سنت از آغاز تا پایان سده دوازدهم قمری» در دو جلد و «مذهب شیعه؛ تاریخ اسلام در ایران و عراق» در دو جلد رونمایی شد./۸۴۱/گ ۵۰۳/ ش