واکنش جامعه اسلامی روسیه به حوادث میانمار در یک نگاه

به گزارش خبرگزاری رسا، رایزنی فرهنگی ایران در روسیه در گزارشی در خصوص واکنش جامعه اسلامی و رهبران مسلمان روسیه و جمهوری‌های خودمختار وابسته به آن به حوادث میانمار و کشتار اقلیت روهینگیا اعلام کرد: بررسی واکنش مسلمانان و شخصیت‌ها و مراکز اسلامی روسیه و دولت این کشور نسبت به حوادث میانمار می‌تواند به شناخت و درک بهتر جامعه مسلمانان روسیه کمک کند. لذا در این گزارش تلاش شده است واکنش جامعه اسلامی روسیه به حوادث میانمار و مواضع و تحلیل‌ها درباره آن مورد بررسی قرار گیرد.

در پی حوادث اخیر مرتبط با مسلمانان میانمار، اوایل ماه سپتامبر سال جاری مردم مسلمان شهرهای مختلف روسیه، از جمله گروزنی، مسکو، سن پترزبورگ، نذران و ماخاچ قلعه، با برپایی تجمع و راهپیمایی با محکوم‌کردن اقدامات اخیر دولت میانمار، به حمایت از مسلمانان این کشور پرداختند.

در این بین، رییس جمهور چچن نیز موضع تند اتخاذ کرد که برخی از سازمان‌های مذهبی خود را از این مسئله جدا کردند.

واکنش شورای مفتیان

سوم ماه سپتامبر صدها مسلمان در خیابان بالشایا نیکیتسکایا در مسکو تجمع کردند. تجمع‌کنندگان در همان مکان بر روی سجاده‌های همراه خود به برپایی نماز پرداختند و خواهان مذاکره با مسئولان سفارت میانمار در روسیه شدند. وزارت کشور روسیه اعلام کرد که در جریان تجمع مسلمانان در مقابل سفارت میانمار، هیچ‌گونه بی‌نظمی و اغتشاش عمومی رخ نداده است.

در همین راستا شورای مفتیان روسیه نیز اظهار کرد که در برپایی تجمع مسلمانان در مقابل ساختمان سفارت میانمار در مسکو هیچ نقشی نداشته است و از مسلمانان خواست که بدون مجوز و هماهنگی با دولت دست به هیچ اقدامی نزنند.

راویل عین‌الدین، رییس شورای مفتیان روسیه در این رابطه تصریح کرد: درست است که مسلمانان میانمار در شرایط سختی قرار دارند وتمام دنیا باید برای این مردم بیگناه دست به دعا بگشاید.  اما در هر صورت ما معتقد هستیم که باید از طریق مراکز مسئول و قانونی بین‌المللی پیگیر برقراری صلح و آرامش در این منطقه شد.
 
اینگوشتیا
 
مسلمانان در جمهوری اینگوشتیا نیز به تجمع علیه تروریسم و اقامه نماز جماعت و دعا برای مردم مسلمان میانمار پرداختند. در این مراسم یونس یوکورف، رهبر اینگوشتیا نیز حضور یافت و اظهار کرد که وظیفه ما این است که به صورت واحد و هم صدا برای برقراری صلح، ثبات و اتمام خونریزی دعا کنیم.
 
داغستان
 
همچنین ماخاچ قلعه، مرکز جمهوری داغستان از جمله شهرهای دیگر روسیه محل برگزاری تجمع در حمایت از مسلمانان میانمار بود. در این تجمع بیش ار دو هزار نفر حضور یافتند. اداره دینی مسلمانان جمهوری داغستان اعلام کرد که در برگزاری تجمع مسلمانان ماخاچ قلعه هیچ نقشی نداشته است.
 
در بیانیه منتشر شده در سایت مفتیات جمهوری داغستان آمده که اینگونه اقدامات مغایر با موقعیت رسمی دولت روسیه است. این سازمان مذهبی از مسلمانان خواست که به اقدامات تحریک‌آمیز و تنش‌زا دامن نزنند و از انتشار و ترویج این گونه موارد به هر شکلی( عکس، ویدئو) خودداری کنند.
 
سازمان مفتیات داغستان همچنین از مسلمانان درخواست کرد که به دعا برای مسلمانان میانمار اکتفا کنند و در رسیدگی به این امر به اداره دینی مسلمانان اعتماد شود.
 
واکنش رهبر داغستان
 
رمضان عبداللطیف‌اف، رهبر داغستان تأکید کرد که طرفین این تنش باید بر اساس حقوق بین‌الملل اقدام کنند، به تهاجم و حمله دامن نزنند و از راه صلح پیگیر حل مسئله باشند.

وی گفت: حوادث اخیر در میانمار، که چالش بزرگ قومی- مذهبی است، قربانیان زیادی بر جای گذاشته است و موجب نگرانی جامعه جهانی، از جمله روسیه و داغستان شده است. ملت داغستان که تروریسم و افراطی‌گری را به خوبی می‌شناسد و از خطرات آن برای بشریت آگاه است، هر گونه تهاجم و نقض قانون و تضییع حقوق بشر را محکوم می‌کند.
 
سن پترزبورگ
 
علاوه بر این موارد، روز دهم ماه سپتامبر، مسلمانان در میدان دوارتسووی شهر سن پترزبورگ هم در حمایت از مردم مسلمان میانمار به برگزاری راهپیمایی پرداختند. پلیس به تجمع‌کنندگان هشدار داد که متفرق شوند اما مؤثر واقع نشد و در نهایت بیش از صد نفر را بازداشت کرد. لازم به ذکر است که هیچ یک از بازداشت‌شدگان در جریان اقدام پلیس به مقاومت و اغتشاش مبادرت نورزیدند.
 
چچن
 
یک روز پس از تجمع در شهر مسکو، چهارم ماه سپتامبر، مسلمانان جمهوری چچن نیز با حمایت دولتمردان و رهبران دینی این جمهوری در تجمع عظیمی در مسجد «قلب چچن» به حمایت از مسلمانان روهینگیا پرداختند. رمضان قدیروف، رهبر چچن با موضع‌گیری جدی علیه فشار بر مسلمانان، اظهار کرد:« اگر انفجاری در اروپا روی دهد، رسانه‌های گروهی ما مکرر آن را گزارش می‌دهند. این در حالی است که در طول سه روز چند هزار نفر کشته شده‌اند و همه رسانه‌ها سکوت کرده‌اند».
 
وی همچنین بیان کرد: «اگر روسیه از شیاطین جنایتکار حمایت کند، من با موضع روسیه مخالف هستم. من دیدگاه و موضع خودم را دارم و معتقدم که امروزه هیچ کس حامی قاتلان و متجاوزان نیست، اما یک سری ظرافت‌های سیاسی حکومت هم در این بین مطرح است که باید آنها را در نظر گرفت، بنابراین در مورد اتفاقاتی که پیش می‌آید باید ابتدا موضع رجال دولتی و سیاسی در این خصوص را با دقت بررسی کرد».
 
واکنش پوتین

مدتی پس از اظهارات رمضان قدیروف، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اعلام کرد که با هرگونه تهاجم در میانمار مخالف است و هر شهروند روسیه، از جمله رؤسای مناطق، می‌توانند نقطه نظر خود را در این رابطه داشته باشند. وی در رابطه با بیانیه رمضان قدیروف تصریح کرد که من به شما اطمینان می‌دهم که در سخنان رئیس‌جمهور چچن هیچ‌گونه اعتراض و خصومتی با دولت روسیه وجود ندارد. تقاضا دارم که آرامش خود را حفظ کنید».
 
پس از اظهارات ولادیمیر پوتین مبنی بر محکوم‌کردن جنایات دولت میانمار، قدیروف در اینستاگرام خود نوشت که گویا از اظهارات من سوء برداشت شده است. وی با تشکر از رئیس‌جمهور روسیه، اعلام کرد که درحال حاضر نیازی به برگزاری راهپیمایی و تجمع نیست، اگر لازم باشد خود بنده در این امر پیش قدم خواهم بود و شرایط را در میدان مرکزی شهر گروزنی فراهم خواهم کرد.
  
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در واکنش به تجمع مسلمانان اظهار کرد :« بدون مستندات قانونی مبنی بر اقدامات انجام‌شده نسبت به مسلمانان میانمار، اعمال هرگونه فشار در شرایط کنونی تنها موجب وخیم‌تر شدن وضعیت این کشور می‌شود». وی همچنین تأکید کرد که روسیه تمام توان و تلاش خود را در راستای پیگیری و برقرای نظم و سامان دهی امور مربوطه به کار خواهد گرفت.
 
در جریان تظاهرات مسلمانان روسیه در واکنش به اتفاقات میانمار، بیانیه رمضان قدیروف، رئیس جمهور چچن بیش از همه توجه تحلیل‌گران را به خود جلب کرد. البته همه سازمان های مذهبی اسلامی موافق با این بیانیه نبودند، از جمله شورای مفتیات روسیه که خود را از این تجمع جدا کرد. همانگونه که قبلا در این گزارش ذکر شد، از میان سیاستمداران مذهبی روسیه تنها رمضان قدیروف بود که به طور جدی در قبال مسئله میانمار موضع تندی اتخاذ کرد و با صدور بیانیه نه تنها بار دیگر خود را به عنوان سیاستمدار مستقل معرفی کرد، بلکه جایگاه خود را به عنوان رهبر غیر رسمی مسلمانان روسیه استحکام بخشید.
 
الکسی گریشین، رئیس مرکز خبری - تحلیلی مذهب و جامعه در روسیه بر این باور است که اسلام سیاسی که در سال‌های 90 میلادی در روسیه به وجود آمد، امروزه به طور جدی رادیکال شده است:« در حال حاضر زمان آن رسیده است که افراط‌گرایان اسلامی در داخل به دنبال این مسئله باشند که دولت چه نوع واکنشی به حوادث و جریانات نشان می‌دهد.
 
به گفته وی در حال حاضر در روسیه دو جناح بزرگ وجود دارد که مدعی رهبریت جامعه مسلمانان دراین کشور هستند: قفقاز شمالی و تاتارستان با قلمرو وسیعی که تابع و تحت کنترل مفتیات تاتار است. به جز قفقاز شمالی و باشقیرستان، مفتیات هر منطقه توسط مفتیات تاتار مدیریت می‌شود. در قفقاز شمالی رمضان قدیروف نقشی  پررنگ دارد و موفق شده است طرافداران وموافقان زیادی داشته باشد.
 
لازم به ذکر است که بین رستم مینیخانوف، رئیس جمهور تاتارستان و رمضان قدیروف رئیس جمهور چچن رقابت وجود دارد که کدام، چه زمان و کجا در جایگاه رهبر جامعه اسلامی روسیه قرار گیرند. موضع‌گیری‌های قدیروف در راستای این هدف است که جایگاه خود را در نگاه جامعه جهانی و در داخل روسیه به عنوان یکی از رهبران اصلی سیاسی مسلمانان روسیه که از جانب آنان در مسائل مربوطه موضع گیری می کند، استحکام بخشد. این اقدام از سویی ممکن است موجب تأمین امنیت و امیدواری مسلمانان باشد، اما از سویی ممکن است سیاست داخلی و منافع روسیه را تهدید کند. هر گونه تنش و فاصله با سیاست دولت می‌تواند موجب تفرقه در جامعه شود.
 
الکسی مالاشنکو، اسلام‌شناس و کارشناس ارشد بنیاد کارنگی در مسکو، در این رابطه معتقد است که هدف قدیروف مبنی بر رهبری سیاسی جامعه مسلمانان محدود به روسیه نیست:« قدیروف درصدد است که خود را به عنوان رهبر سیاسی جهان اسلام معرفی کند و در این امر موفق خواهد شد. البته  در رهبریت مسلمانان روسیه دو مسئله را باید مد نظر داشت که مشکلاتی را به همراه دارد: یکی- تاتارها که مسئله میانمار برای آنها ضروری نیست، و دیگری – چچن‌ها. در فضای جوانان قفقاز شمالی، بدون شک قدیروف از جایگاه خوبی برخوردار است. علاوه بر این برای روسیه و جهان اسلام، قدیروف تنها شخصی است که می‌تواند بگوید که درمقابل دولت ایستادگی  می کند. البته نباید فراموش کرد که قدیروف همیشه به دولت اظهار وفاداری  کرده است.
 
الکسی مالاشنکو بر این باور است که در شرایط کنونی انشعاب روشنفکران روسیه، فضای خاصی ایجاد شده است که رجال سیاسی اظهارات تندی ایراد کرده و به کسب جایگاه بپردازند و قدیروف از این فرصت به خوبی استفاده کرده است./۹۹۴/ب۱۰۱/ف

منبع: ایکنا