" انتشار خاطرات استاد خسروشاهی درباره دکتر حسن الترابی"

به گزارش خبرگزاری رسا، انتشارات کلبه شروق کتاب «خاطرات مستند استاد سید هادی خسروشاهی درباره دکتر حسن ترابی (رهبر فکری و معنوی حرکت اسلامی سودان) را در قم منتشر کرد.

استاد خسروشاهی در مقدمه کتاب می­ نویسد: «درگذشت استاد شیخ حسن عبدالله الترابی، رهبر فکری و معنوی حرکت اسلامی سودان، در اسفند­ماه 1394 موجب گردید که یادداشت­های پراکنده خود درباره زندگی و مبارزه او را مرور کنم و به خاطرات خود و مکاتباتی که با او داشتم، مراجعه نمایم که نتیجه آن دو مقاله تحت عنوان «حدیث روزگار» بود که در دو شماره از روزنامه وزین اطلاعات به طور تلخیص شده، منتشر گشته است و همین امر موجب شد تا به نشر مستقل و کامل یادداشت­ها درباره حرکت اسلامی سودان و اندیشه­های رهبری آن – شیخ حسن عبدالله الترابی – اقدام نمایم که البته به نظر من دارای نکات تاریخی برجسته­ای به ویژه در رابطه با هماهنگی و همفکری سودان مسلمان با ایران اسلامی است و در واقع چگونگی پشتیبانی و همراهی رهبری آن را با رهبری انقلاب اسلامی ایران نشان می­دهد.»(ص8)

استاد خسروشاهی در این کتاب به موضوعات زیر پرداخته است: 1. آشتیانی با شیخ حسن الترابی، 2. سابقه جریان اسلام سیاسی در سودان، 3. اخوان­ المسلمین سودان و ایران، 4. دعوت برای کنفرانس جبهه اسلامی ـ عربی در سودان، 5. ماجرای شهادت آیت­الله سید مهدی حکیم در سودان، 6. دیدار در اسلام­آباد پاکستان، 7. تجدیدنظر طلبی یا نواندیشی، اندیشه­ها و افکار دکتر ترابی، 8. قطعنامه­ تاریخی موتمر (کنفرانس) اسلامی سودان (رسالت جهان اسلام در عصر نوین بین­المللی) ـ فروردین 1371، 9. درباره دکتر حسن مکی (از فعالان نهضت اسلامی سودان). در پایان نیز اسناد و تصاویر و فهرست اعلام، کتب و اماکن می­آید.

استاد خسروشاهی در بخش اول این کتاب به زندگی و فعالیت­های دکتر حسن الترابی می­پردازد. ترابی از آغاز با تغییر ظاهر و حفظ اصول، چندین سازمان و حزب با نامهای مختلف اخوان المسلمین، جبهه میثاق اسلامی، جبهه قومی ـ اسلامی و سرانجام الموتمر الشعبی العربی و الاسلامی، تشکیل داد و توانست در هر برهه ای به فعالیت های سیاسی خود ادامه دهد تا اینکه به علت اختلاف بنیادین و شدید با ژنرال بشیر به زندان رفت و از صحنه سیاسی برکنار شد. استاد خسروشاهی اختلافات دکتر ترابی و ژنرال عمر البشیر را اختلافات بر سر رهبری «کنگره ملی»، مخالفت دکتر ترابی با حکومت نظامیان، طرح انتخاب فرمانداران ایالتی با آرای مستقیم مردم و نه انتصاب آنان توسط رئیس ­جمهور و نحوه مواجهه با مسأله جنوب سودان بیان می کند.

دیدگاه ها و نظرات دکتر حسن الترابی به روایت استاد خسروشاهی

استاد خسروشاهی در بخش «تجدیدنظرطلبی یا نواندیشی» به بیان دیدگاه­ها و افکار و نظرات دکتر ترابی می­پردازد که بعضاً حاکی از نواندیشی و تجدیدنظر طلبی وی دارد که مخاطبان فارسی­ زبان تا کنون کمتر آنها را شنیده یا خوانده است و این بخش از ویژگی­ها و تمایزات خاص این کتاب استاد خسروشاهی است که برخی از اندیشه ها و افکار و نظرات فقهی دکتر ترابی را برای نخستین بار در جامعه فارسی ­زبان بیان می­کند.

استاد خسروشاهی درباره برخی از مهمترین نظرات و دیدگاههای دکتر ترابی می­ نویسد: 1. محور فکری شیخ حسن ترابی در دایره نواندیشی دینی در واقع نوعی تجدیدنظر طلبی در مسائل اسلامی و تعامل با جامعه بر پایه درک واقعیت­ها و اهمیت مسأله زمان و مکان در بررسی امور جاری و قانونی بود و روی همین اصل او معتقد بود که باب اجتهاد بسته نیست و اجتهاد نمی­ تواند فقط در چهار ائمه مذاهب اهل سنت منحصر گردد، بلکه هر انسان عالم مسلمان و آگاه به زمان و مسلط بر اصول شریعت می ­تواند درباره همه­چیز اجتهاد داشته باشد و نوآوری کند و در همین رابطه او به مسأله «عُرف» که در فقه شیعه جایگاه ویژه­ای دارد، به مثابه یکی از منابع قانون­گذاری تأکید می ­ورزید و مسأله «استحصاب» را هم یکی از منابع تشریع می ­شمرد.(ص49)

2. ترابی معتقد بود که روش سنتی و قدیمی در استنباط احکام و قانون­گذاری مورد نیاز برای اداره کشورهای اسلامی کافی نیست؛ زیرا که شرایط زمان ما با شرایط و نیازهای قرون پیشین یکسان نبوده و اعتماد به آن روش­ها دیگر برای عصر ما سازنده و کافی نیست.(ص49)

3. ترابی فقه اهل سنت را به علت اجتناب و دوری عملی از اجتهاد، فقهی جامد و غیر پویا می­نامید و منحصر کردن درک دین یا میراث فقهی به سنت پیشینیان صالح را پاسخگوی نیازهای انسان عصر ما نمی­ دانست. ترابی در همین رابطه مطرح «علم اصول جدید» برای باز شدن باب اجتهاد پویا را پی­ریزی کرد و در این راستا کتابی هم تحت عنوان «تجدید اصول­الفقه» منتشر ساخت و خواستار ایجاد تحول در میراث فقهی با توجه به عناصر ثابت ـ کتاب و سنت ـ و متناسب با تفاوت­های محیطی و فرهنگی و اجتماعی و مادی گردید... باید پذیرفت که ترابی در این مسیر، فتاوی خاص و شاذی هم در زمینه­های مختلف صادر کرد که مورد خشم مفتیان وهابی و بعضی از شیوخ سنتی­ الازهر قرار گرفت.(صص50و51)

4. ترابی در انتقاد از فقهای اهل سنت مدعی شد که معنی ندارد عده­ای به عنوان مفتی و فقیه، بقیه مردم را از این مهم [فهم شریعت] محروم بدارند، بلکه هر مسلمانی با تحصیل شرایط و مراتب می­ تواند به این مقام برسد و ضرورتی ندارد که فارغ­التحصیل جامعه­الازهر یا الجامعه­الاسلامیه بالمدینه­ المنوره باشد...(ص52)

5. او اصولاً معتقد بود که بیعت سازمان­های اخوانی در جهان و کشورهای اسلامی دیگر، فقط با مرشد مصری، مقیم قاهره، با اصول اسلامی سازگار نیست و مفهومی ندارد، بلکه با حفظ اصول و وفاداری به مبانی فکری اخوانی، اخوان المسلمین هر کشوری باید مرشد خاص خود را در درون آن کشور و متصل با رهبری در قاهره داشته باشد که البته بعدها این ایده با اختصاص عنوان جدید «المراقب العام» برای رهبران سازمان­های اخوانی در بلاد دیگر پذیرفته شد.(ص53)

استاد خسروشاهی پیش از این کتابی مستقل تحت عنوان «حرکت اسلامی سودان، تاریخ و اهداف، از آغاز تا امروز» را در سال 1390 به همت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر کرده است که در آن ضمن بررسی تاریخ جنبش های اسلامی در سودان، از جمله حرکت مهدیه، اخوان المسلمین، حزب الامه و المیثاق الاسلامی و... به اندیشه های رهبری آن ـ به ویژه شیخ حسن الترابی ـ هم پرداخته است که می تواند برای اهل فرهنگ و تاریخ و علاقه مندان به مسائل جنبش های اسلامی در جهان معاصر و رهبری آنها مفید باشد.

آشنایی با دکتر حسن مکی سودانی و کتابش درباره انقلاب اسلامی ایران

استاد خسروشاهی در انتهای این کتاب، به زندگی و آثار دکتر حسن مکی (متولد 1950 میلادی الحصا حیصای سودان) می پردازد. حسن مکی دکترای پژوهش­های آفریقایی ـ آسیایی را از دانشگاه خارطوم سودان دریافت کرد و به نشر دعوت اسلامی در کنار حرکت اسلامی سودان در جنوب سودان و منطقه دارفور فعال بود و در انگلستان، «مؤسسه اسلامی لستر» را تأسیس کرد و آثار ارزشمندی را منتشر کرد به ویژه در زمینه حرکتهای اسلامی در آفریقا، مسأله تبشیر (مسیحی ­سازی) در آفریقا و به­ ویژه سودان و همچنین تحلیل انقلاب اسلامی ایران (حرکه البعث الاسلامی فی ایران.)

استاد خسروشاهی درباره کتاب اخیر دکتر حسن مکی می­ نویسد: «حرکه البعث الاسلامی فی ایران» یکی از آثار ارزنده دکتر حسن مکی است که در واقع تحلیل تاریخی و جامعی از حوادث گوناگون ایران تا پیروزی انقلاب اسلامی است. او در این کتاب به طور مشروح، تعاون و همکاری حرکت­های اسلامی بلاد عربی، به ­ویژه سودان ـ با نهضت ملی شدن صنعت نفت به رهبری آیت­الله کاشانی و نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران را گزارش کرده است. این کتاب در سال 1990 میلادی در «ام درمان» سودان، از طرف «بیت المعرفه للانتاج الثقافی» در 300 صفحه منتشر شده است.(صص82 و 83)

مشخصات کتاب

چاپ اول این کتاب در 124 صفحه، قطع رقعی، تیراژ 1000 نسخه و قیمت 5000 تومان عرضه شده است.

گفتنی است تاکنون خاطرات مستند استاد خسروشاهی درباره شخصیت ها و جریانات زیر منتشر شده است: آیت الله کاشانی، علامه طباطبایی، آیت الله طالقانی، علامه سید مرتضی عسکری، امام موسی صدر، آیت الله مشکینی، آیت الله سید جلال الدین آشتیانی، شهید نواب صفوی، مبارزان ملی ـ مذهبی، محمدعلی جمال زاده، احمد بن بلا (الجزایر)، روژه گارودی (فرانسه)، نشریات مخفی حوزه علمیه قم، تاریخ نگاری معاصر و کودتای ۲۸ مرداد، حزب خلق مسلمان و به زودی خاطرات مستند ایشان درباره امام خمینی، شهید مطهری، شهید بهشتی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، شیخ آقابزرگ تهرانی، دکتر ابراهیم یزدی، محمدحسنین هیکل (مصر) منتشر می شود.

مراکز تهیه

برای تهیه این کتاب و سایر مجموعه خاطرات مستند خسروشاهی می ‌توانید در قم به کلبه شروق واقع در ابتدای خیابان صفاییه و در تهران به فروشگاه کتاب موسسه اطلاعات واقع در خیابان انقلاب روبروی دانشگاه تهران مراجعه نمایید و یا با مرکز پخش کتب در قم به شماره تلفن 37838144 (025) یا سایت مرکز بررسی های اسلامی (www.iscq.ir) تماس بگیرید./925/ د 102/ش