نگاهی به کتاب «کالبدشکافی داعش»
به گزارش خبرگزاری رسا، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، کتاب «کالبد شکافی داعش» (ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها و پیامدها) به قلم «سید علی نجات» پژوهشگر مهمان پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه منتشر کرده است.
در چند دهه اخیر، خاورمیانه و شمال آفریقا کانون بحران‌های گوناگون و متعددی بوده است. در این میان، یکی از پدیده‌های نوینی که منطقه را با تنش و بحران مواجه ساخته، رشد و فعالیت گروه های تروریستی ـ تکفیری است. گسترش و فعالیت این گروه‌ها در حال حاضر یکی از مهم‌ترین معضلات منطقه استراتژیک خاورمیانه و شمال آفریقا به‌شمار می‌رود. گروه‌های تروریستی ـ تکفیری با اتخاذ رویکردهای افراط‌گرایانه، ضمن تکفیر مخالفان و منتقدان خود، همۀ آنها را کافر، و کشتن آنها را مباح می‌دانند.
امروزه یکی از مهم‌ترین و تندروترین گروه‌های فعال در خاورمیانه و شمال آفریقا گروه موسوم به «داعش» است. داعش گروهی با اندیشه‌های تکفیری است که ریشه در برداشت‌های نادرست و غیرواقعی از دین و مذهب دارد. ریشه شکل‌گیری این گروه به سازمان «القاعده» عراق بازمی‌گردد؛ این جریان با طی فراز و نشیب‌هایی در طول سالیان اخیر، با توجه به بی‌ثباتی عراق و بحران سوریه فرصت احیا پیدا کرد و در آوریل ۲۰۱۳ با نام «دولت اسلامی در عراق و شام» که به صورت مختصر «داعش» خوانده می‌شود اعلام موجودیت کرد.
داعش پس از تصرف مناطق گسترده‌ای از عراق و سوریه، با اعلام خلافت اسلامی، «ابوبکر البغدادی» رهبر این گروه را به عنوان خلیفه مسلمانان معرفی کرد و نام گروه خویش را به «دولت اسلامی» تغییر داد. این گروه چند سال است که فعالیت‌های خشونت بار خود را در سوریه آغاز کرده و تا عراق نیز گسترش داده است. اعضای این گروه در سال ۲۰۱۵ حملات خود را تا اروپا، شمال آفریقا و حتی آمریکا نیز توسعه داده‌اند.
امروزه داعش علاوه بر تهدیدات منطقه‌ای و بین‌المللی، تهدیدی جدی نیز برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود. در همین راستا، شناخت و پیگیری ماهیت این گروه از نظر منافع حیاتی و امنیت ملی برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت بسیار است؛ از همین‌رو، کتاب حاضر در قالب ۹ فصل سعی دارد به پرسش های مهم ذیل پاسخ دهد:
مبانی فکری و ایدئولوژیک این گروه از چه جریانی نشأت می گیرد؟، علل شکل گیری و صعود آن چیست؟، نقش قدرت های منطقه ای و بین المللی در افزایش قدرت داعش چیست؟، ساختار تشکیلاتی سازمان داعش به چه شکل است؟، این گروه از چه راهبرد و راه کنش هایی در میدان جنگ بهره می برد؟، استراتژی رسانه ای آن چیست و چه اهدافی را دنبال می کند؟، نیروهای فعال داعش چند هزار نفر و از کدام کشورها هستند؟، علت پیوستن نیروهای محلی و خارجی به این گروه چیست؟، توانایی مالی آن از کجا تأمین می شود؟ عوامل تأثیرگذار در پیشروی و شکست داعش کدامند؟، چالشها و فرصتهای حضور این گروه در منطقه برای جمهوری اسلامی ایران کدامند؟، چگونه ممکن است گروهی که حدود پنج سال از زمان تشکیل آن گذشته، یک باره بتواند به این حد از توانایی و نفوذ دست پیدا کند؟
در این میان، یکی از ویژگی‌های کتاب این است که در تألیف آن، علاوه بر منابع فارسی و انگلیسی، از منابع عربی و کتاب‌های نظریه‌پردازان جریان‌های تکفیری، از‌جمله: «اداره التوحش» (مدیریت وحشی‌گری) اثر ابوبکر ناجی و «المذکره الاستراتیجیه» (یادداشت استراتژیک) نوشته عبدالله بن محمد نیز استفاده شده است. بی‌تردید، انتشار کتاب حاضر گام محکمی درباره نظریه‌پردازی و درک عمیق‌تر جریان‌های افراط‌گرا در خاورمیانه خواهد بود./۹۹۸/د ۱۰۳/ش