گزارشی از تحولات عربستان در هفته گذشته

به گزارش خبرگزاری رسا، مهمترین تحولات عربستان در هفته‌ای که گذشته به این شرح  است:

راز غیبت بن سلمان

در هفته گذشته غیبت چند هفته‌ای بن سلمان ولیعهد سعودی به عنوان یکی از مهم‌ترین خبرها در عرصه داخلی و منطقه‌ای منتشر شد. شنبه اول اردیبهشت ماه منابع محلی عربستان از شنیده شدن صدای تیراندازی در نزدیکی قصر سلطنتی محله «الخزامی» در ریاض خبر دادند. طبق معدود گزارش‌های منتشر شده، ساکنین محله‌هایی که نزدیک به کاخ سلطنتی بودند، محله‌های خود را تخلیه کردند. حتی برخی شبکه‌ها از زخمی شدن ملک سلمان پادشاه سعودی خبر دادند و تاکید کردند محمد بن سلمان و پدرش را به مکانی نامعلوم منتقل کرده‌اند و شایعاتی شبیه به این‌ها در رسانه‌ها و فضای مجازی دست به دست می‌شد.. اما با این وجود رییس پلیس ریاض اعلام کرد که دلیل تیراندازی، نزدیک شدن یک پهپاد اسباب‌بازی به قصر سلطنتی بن‌سلمان بوده است! مجتهد افشاگر سعودی همان زمان در توئیتی اعلام کرد، حمله به قصر پادشاهی از سوی خودروهایی انجام شده که خمپاره‌اندازهای 50 میلی‌متری حمل می‌کردند. هویت مهاجمان، هدفشان و تعداد قربانیان حمله هنوز نامشخص است. وی چند ساعت بعد در توئیتی دیگر تاکید کرد:« هدف حمله شخص محمد بن سلمان ولیعهد عربستان بوده است. هفت از طرفین در این درگیری کشته شدند.مهاجمان گریخته‌اند. شاید مهاجمان از پهپاد هم کمک گرفته باشند.»

پس از حادثه تیراندازی در ریاض، تنها دو عکس از بن سلمان منتشر شد که کارشناسان حتی در این دو عکس نیز شک دارند و معتقدند این دو عکس پیش از حادثه تیراندازی گرفته شده است. همین مسأله سبب شده است تا برخی از کارشناسان از احتمال ترور و یا زخمی شدن بن سلمان خبر دهند. علاوه بر این طبق گزارش تسنیم، با مراجعه به صفحه اول خبرگزاری رسمی عربستان که اخبار نشست‌ها و دیدارهای پادشاه و ولیعهد سعودی را منتشر می‌کند، می‌بینیم که در صفحه مربوط به اخبار بن‌سلمان، آخرین خبر و عکسی که از وی وجود دارد مربوط به 24 آوریل (یعنی سه روز پس از حادثه الخزامی) است و از آن تاریخ به بعد دیگر هیچ خبری از بن‌سلمان در صفحه رسمی وی در خبرگزاری رسمی سعودی منتشر نشده است تا بر ابهامات مربوط به سرنوشت وی بیفزاید.

در مورد غیبت بن سلمان خبرهای مختلفی منتشر شده است. روزنامه فرامنطقه ای رای الیوم اخیرا در گزارشی اعلام کرد، دیپلمات‌های اروپایی در حاشیه کنفرانسی که اخیرا در امان پایتخت اردن برگزار شد به شدت جویای علت غیبت اخیر محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در انظار عمومی و رسانه‌ها شدند. بنابراین این غیبت رسانه‌های نمی تواند طبیعی باشد. روزنامه المنار فلسطین نیز ماه گذشته و تنها چند روز پس از وقوع تیراندازی در نزدیکی کاخ پادشاهی عربستان، به نقل از شماری از رسانه‌های صهیونیستی از احتمال تیر خوردن محمد بن سلمان خبر داده بود. این اولین بار نبود که افراد ناشناس اقدام به انجام عملیات علیه سران سعودی به ویژه ولیعهد سعودی می‌کردند؛ 6 ماه پیش از وقوع این حادثه، وزارت کشور سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که یک فرد مسلح با سلاح کلاشنیکف و چند نارنجک، به نیروهای گارد پادشاهی کاخ سعودی در شهر جده حمله کرده است.

بنابراین به نظر می‌رسد شرایط بن سلمان عادی نیست و احتمالا وی با مشکلی اساسی روبرو است. در این شرایط دفتر ولیعهد سعودی با هدف مدیریت جو ایجاد شده تصویری منتشر کرد. «بدر العساکر» مدیر دفتر ویژه ولیعهد عربستان سعودی عکسی از «محمد بن سلمان ولیعهد این کشور برای نخستین بار پس از حادثه تیراندازی در کاخ پادشاهی در منطقه «الخزامی» منتشر کرد. در این عکس بن سلمان در کنار «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه بحرین، شیخ« محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی و «عبدالفتاح السیسی» رییس جمهور مصر دیده می شود. العساکر درباره این عکس که در حساب شخصی اش در توئیتر منتشر شد، نوشت: «دیدار دوستانه میان برادران...چند روز پیش به میزبانی جناب آقای رییس جمهور مصر عبدالفتاح السیسی برگزار شد.»

نکته مهم در مورد این است که بن سلمان حاضر به گرفتن عکس یادگاری با دوستان منطقه‌ای خود است، اما از شرکت در مراسم سحری در صبح پنجشنبه که برای وی و پادشاه بسیار مهم است امتناع کرده است. رسانه‌های عربی و سعودی تصاویری از مراسم سحری ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان ، با اعضای خاندان حاکم و شماری از وزرا و شاهزادگان به مناسبت آغاز ماه مبارک رمضان منتشر کردند؛ تصاویری که در هیچکدام از آنها تصویری از محمد بن سلمان، ولیعهد جوان سعودی دیده نمی‌شود. علاوه بر این محمد بن سلمان ولیعهد و وزیر دفاع عربستان در نشست شورای وزیران این کشور که هفته گذشته به ریاست سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی در کاخ سلام جده برگزار شد حضور نداشت. نکته آخر در مورد این عکس هم اینکه، العساکر در حالی این تصویر را منتشر کرده که پیش از این هیچ یک از رسانه‌های این چهار کشور خبر این ملاقات چهارنفره را ذکر نکرده بودند.

استقبال زنان سعودی از نمایشگاه فروش خودرو

محدودیت های اعمال شده علیه زنان در دهه‌های گذشته سبب شده بود تا نیمی از جمعیت عربستان از حق رانندگی محروم باشند. اعطای حق رانندگی به زنان سبب شده است تا زنان این کشور به سمت خرید ماشین رفته و از نمایشگاه‌های برگزار شده در این مورد استقبال زیادی کنند. در همین ارتباط برگزاری یک نمایشگاه در عربستان با استقبال زنان این کشور روبرو شده است. این نمایشگاه به منظور آشنایی زنان عربستانی با تمام نمایندگی‌های خودرو، بیمه و لوازم جانبی، به مدت سه روز در حال برگزاری است. غرفه داران این نمایشگاه احتمال می‌دهند که طی سه روزی که این نمایشگاه برگزار می‌شود، میزبان هزاران زن عربستانی باشند. این نمایشگاه در روز اول میزبان تعداد زیادی مرد و زن و همچنین خبرنگاران برای پوشش اخبار در مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی ریاض بود.

زنان زیادی برای خرید خودرو به نمایشگاه‌های فروش خودرو در ریاض روی آورده‌اند. به دستور ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان قرار است که در 24 ژوئن قانون آزادی رانندگی زنان در این کشور اجرایی شود. همچنین به منظور اجرایی شدن این قانون، دستور تصویب مقررات جدید راهنمایی و رانندگی و ترافیکی صادر شده است. از جمله این مقررات می‌توان به صدور مجوز رانندگی برای زنان و مردان به طور یکسان و تشکیل یک کمیته عالی به منظور بررسی تدابیر لازم جهت اجرای این قانون، اشاره کرد. این کمیته باید پس از تشکیل، ظرف 30 روز برنامه‌های خود را ارائه دهد تا این برنامه‌ها در تاریخ 24 ژوئن پیش رو اجرا شوند.

اصلاحات نمادین محمد بن سلمان که با هدف هموار کردن مسیر پادشاهی صورت گرفته است در ماه های اخیر چالش‌هایی را نیز برای وی به وجود آورده و به نظر می رسد که آزادی‌های مصنوعی وی با مقاومت شدید شیوخ وهابی عربستان روبرو شود.

عربستان در مسیر فیلم سازی

در حالی که امسال عربستان سعودی برای نخستین بار در جشنواره فیلم کن حضوری رسمی دارد، نمایندگان این کشور از برنامه‌های مختلفی برای جذب تهیه کنندگان خارجی صحبت کرده‌اند. یکی از کمپانی‌هایی که به پیشنهاد همکاری با عربستان پاسخ مثبت داده، کمپانی‌ UAE پروداکشنز است. اعلام شده این کمپانی برای ساخت چهار فیلم با عربستان سعودی همکاری می‌کند. فیلم کمدی «عشق فراتر از قانون» در این مجموعه جای دارد که فیلمنامه آن از سوی بازیگر و کمدین سعودی فهد البتیری نوشته شده است. این فیلم داستان یک مرد از طبقه متوسط سعودی را روایت می‌کند که با دختری از جامعه روستایی کشورش ازدواج می‌کند و آنها متوجه می‌شوند نقاط اشتراک زیادی با هم دارند. این فیلم را مجید انصاری فیلمساز اماراتی کارگردانی می‌کند که سال 2015 با تریلری با عنوان «زنزانة» (Rattle the Cage) نخستین فیلم عرب زبان نتفلیکس را شکل داد. وی فیلمبرداری این فیلم را پاییز شروع می‌کند.

گفته می شود انتخاب بازیگران برای «عشق فراتر...» هنوز انجام نشده است و هنوز توضیحی درباره فیلم‌های دیگری که قرار است با همکاری این دو کشور تهیه شود داده نشده است، اما گفته شده تلاش بر این است که از استعدادها و توانایی‌های عربستان در پشت و جلوی دوربین استفاده شود. این در حالی است که این اقدامات عربستان در قالب اصلاحات و طرح چشم‌انداز 2030 محمد بن سلمان ولی‌عهد عربستان برای حمایت از اقتصاد داخلی و تغییرات فرهنگی این کشور است که سال گذشته برخی محدودیت‌ها برای زنان در این کشور از جمله ممنوعیت رانندگی را لغو کرد و تلاش می‌کند با اصلاحات بیشتر مظاهر دینی مذهبی بخصوص مظاهر وهابیت را از وجهه این کشور بزداید. این طرح بلندپروازانه بن سلمان، در حوزه سینما، پای شرکت‌های آمریکایی را نیز به عربستان باز کرده است. هالیوود در حالی مسیر عربستان، «مهد اندیشه وهابیت» را در پیش گرفته که این اندیشه اکنون تغذیه کننده گروه‌های تکفری مثل داعش در منطقه است. اخیرا نیز پس از 35 سال سینماها در عربستان به روی مردم باز شد و فیلم پلنگ سیاه به عنوان نخستین فیلم پس از 35 سال در این کشور نمایش داده شد.

توطئه جدید عربستان این بار در فوتبال

در فوتبال آسیا سیاست حرف اول را می‌زند و سعودی‌ها با همین حربه حرف شان را پیش برده‌اند. سردمدار سیاسی کاری در زمینه ورزش بدون شک سعودی‌ها هستند. اولین قدم عربستان برای ایجاد تغییرات در زمینه ورزش پس از قطع رابطه با ایران کلید خورد که دعوای سیاسی را به صحنه فوتبال کشاندند. «زمین بیطرف» واژه ای بود که عربستان به دایره المعارف فوتبال آسیا تزریق کرد و طی چند سال اخیر با اعمال نفوذ و لابی‌های دلاری موفق شد این رویه را حاکم کند که هر موقع خواست با بهانه‌های واهی به این واژه من درآوردی پناه ببرد. «ترکی آل شیخ» را باید کلیدواژه این روزهای ورزش و فوتبال عربستان دانست. آل شیخ رییس هیأت ورزش عربستان است که طی ماه‌های گذشته به طرز عجیبی فعالیت هایش را در فوتبال پررنگ کرده و به مرد اول و خبرساز فوتبال سعودی ها تبدیل شده است. در تازه ترین اقدام، آل شیخ هفته گذشته کنفدراسیون فوتبال جنوب غرب آسیا را با مرکزیت جده عربستان تاسیس کرد و کشورهای عربستان، امارات، بحرین، کویت، عمان، عراق، یمن، بنگلادش، هندوستان، مالدیو، پاکستان و حتی سریلانکا را به عضویت این کنفدراسیون در آورد. هدف از تشکیل این کنفدراسیون تقویت منافع کشورهای عضو، تقویت روابط بین این کشورها و تقویت قدرت در همه سطوح، اصلاح و حمایت از زیرساخت‌های ورزشی و افزایش کارایی و سطح فنی باشگاه‌ها عنوان شده است. تقریبا هیچ تصمیمی در عرصه فوتبال داخلی عربستان نیست که رد پایی از آل شیخ در آن دیده نشود. از انتخاب سرمربی و اعضای مدیریتی باشگاه‌های بزرگ مثل الهلال و الاهلی گرفته تا انتخاب سرمربی برای تیم ملی عربستان. این عضو بلندپایه عربستان حتی زمینه حضور چند بازیکن تیم ملی این کشور را در لیگ‌های اروپایی فراهم کرد؛ آن هم با پرداخت پول به باشگاه‌هایی که مقصد بازیکنان عربستانی بودند. در این میان حتی بعضی از رسانه‌های عربستانی تغییر «رامون دیاز» سرمربی الهلال را هم به تصمیمات مدیریتی آل شیخ مربوط می‌دانستند. به نظر می رسد هدف اصلی این اقدام آل شیخ در مورد کنفدراسیون جنوب غرب آسیا را تقابل با ایران دانست. چرا که قطع روابط ایران و عربستان در سه سال گذشته و همچنین شکست‌های منطقه ای عربستان باعث شده است تا این بار این کشور تقابل با ایران را به صحنه ورزش بیاورند.

تفاهم عربستان و امارات برای تجزیه یمن

در حالی که عربستان و امارات مدعی‌ هستند برای بازگرداندن قدرت به «عبد ربه منصور هادی» رییس جمهور مستعفی و فراری، به یمن حمله کرده‌اند، اما اکنون در چهارمین سال جنگ، خبرها از تقسیم جنوب این کشور میان ریاض و ابوظبی حکایت می‌کند. پس از چند هفته اختلاف امارات با دولت مستعفی یمن، امارات و عربستان توافق کردند جزیره معروف «سقطری» در جنوب یمن به مدت پنج سال به عربستان واگذار شود و در مقابل، دولت مورد حمایت عربستان در جنوب منحل و دولتی حامی سیاست‌های ابوظبی کنترل جنوب یمن را در اختیار بگیرد. منابع آگاه سیاسی اعلام کردند که «خالد بحاح» نخست‌وزیر مستعفی یمن که از حامیان نیروهای امارات به شمار می‌رفت، در آستانه تکمیل اسامی وزرایش در دولت آتی در عدن (جنوب) و جایگزین کردن این دولت به جای دولت «بن دغر» است؛ دولتی که تحت حمایت ریاض است. پایگاه خبری « الصحافة الیمنیة» در گزارشی اختصاصی به نقل از این منابع نوشت:« امارات، به ریاض ابلاغ کرده که نیروهایش را از جزیره «سقطری» تنها در مقابل انحلال دولت «بن دغر» و اعلام نخست‌وزیری مجدد خالد بحاح که همسو با امارات است، خارج خواهد کرد.»

گفته می‌شود که امارات با عربستان توافق کرده است که اداره جزیره سقطری به مدت پنج سال به ریاض واگذار شود و پس از آن به امارات بازگردد. امارات برای خروج از بحران کنونی در سقطری به این توافق روی آورده و ضمن اینکه بر اساس این توافق دولت بن دغر (مورد حمایت عربستان) نیز منحل می‌شود و سیطره کامل استان های جنوبی به دولتی واگذار خواهد شد که کاملا همسو با امارات و به دور از سیاست‌های حزب «الاصلاح» در جنوب است. از سوی دیگر حمایت نظامی امارات از نیروهای نخبه سقطری که بر تمام تاسیسات حیاتی این جزیره پس از خروج نیروهای اماراتی سیطره یافته‌اند، ادامه خواهد داشت و همین امر می‌تواند به بازگشت امارات به این جزیره کمک کند. احمد الصیاد، نماینده دولت مستعفی یمن در یونسکو نیز اذعان کرد که عربستان و امارات به صورت مخفیانه برای تجزیه یمن تلاش می‌کنند.در چنین شرایطی بود که دولت بن دغر ناگهان اعلام کرد که بحران با امارات به پایان رسیده و پس از خروج بن دغر از جزیره سقطری و عزیمتش به ریاض، سفیر عربستان در عدن نیز وارد این جزیره شد. یکشنبه پیش، کمیته نظامی عربستان برای بار دوم وارد سقطری شد و نشستی را با دولت بن دغر برگزار کرد و پس از آن پایان بحران وبازگشت آرامش به سقطری اعلام شد. چند هفته پیش اخباری درباره اقدام نظامیان اماراتی در اشغال فرودگاه جزیره سقطری و اخراج نیروهای وابسته به دولت مستعفی یمن منتشر شد.

تشدید خصومت عربستان با حزب الله

آمریکا روز چهارشنبه بیست و ششم اردیبهشت تحریم‌های جدیدی را علیه گروه حزب الله لبنان به اجرا گذاشت. در فهرست تحریم شدگان جدید نام حسن نصرالله، دبیر کل این گروه و نعیم قاسم، معاون وی دیده می شود. در بیانیه وزارت خزانه داری ایالات متحده نام چهار فرد دیگر در میان تحریم شدگان دیده می شود. حسین الخلیل، ابراهیم امین السید و هاشم صفی الدین دیگر مقامات حزب الله هستند که از سوی آمریکا تحریم شده اند. همزمان با اعلام این تحریم ها عربستان سعودی و چند کشور دیگر منطقه نیز علیه 10 نفر از رهبران و فرماندهان حزب الله لبنان تحریم‌هایی وضع کردند. حسن نصرالله، نعیم قاسم، محمد یزبک، حسین خلیل، ابراهیم امین السید، طلال حمیه و علی یوسف شراره از جمله افرادی هستند که از سوی عربستان و متحدانش در فهرست حامیان تروریسم ادعایی سعودی‌ها قرار گرفته اند و مورد تحریم قرار گرفته اند. دشمنی عربستان با حزب الله بر کسی پوشیده نیست اما بن سلمان با تحریم مقامات حزب الله بالاخص سید حسن نصرالله رسما شمشیر کشید. بحرین، کویت، عمان، قطر و امارات متحده عربی کشورهایی هستند که به همراه عربستان رهبران ارشد گروه حزب الله لبنان را تحریم کرده اند. بنا به دستور مقامات این کشورها اموال و حساب‌های بانکی رهبران تحریم شده حزب الله توقیف می شود.

پیروزی های حزب الله لبنان در عرصه میدانی در چند سال گذشته سبب شده است تا این جنبش نزد مردم لبنان بسیار محبوب شود. پیروزی مقاومت لبنان در انتخابات پارلمانی اخیر سبب شد تا گروه های مورد حمایت عربستان در لبنان شکست خورده و مقاومت لبنان اکثریت کرسی‌ها را کسب کند. این مسأله برای عربستان بسیار گران آمده و نمود این عصبانیت نیز در تحریم مقامات حرب الله مشخص است./۸۴۷/ب۱۰۳/ف

منبع: تسنیم