آیا خاورمیانه در آستانه تحولات جدیدی قرار گرفته است؟

به گزارش خبرگزاری رسا، روزنامه «راسیسکایا گازیتا» امروز در مقاله‌ای به قلم "فئودور لوکیانوف" مدیر علمی باشگاه «والدای» و استاد و محقق دانشگاه «مدرسه عالی اقتصاد» مسکو نوشت:  اوضاع در خاورمیانه بار دیگر موضوع مباحثات بین‌المللی در سطوح مختلف شده است. کاملا واضح است که مرحله جدیدی از روند توسعه اوضاع در این منطقه آغاز شده است.

تلاش‌های مشترک و غالبا ناهماهنگ باعث تار و مار شدن گروه تروریستی داعش در خاک سوریه و عراق شده است، ولی اکنون مسئله دیگری و نه کم اهمیت تر در دستور کار اوضاع منطقه قرار گرفته و آن برقراری ثبات پایدار در منطقه یا به نوعی «ایجاد خاورمیانه جدید» است.

طی چند روز اخیر نشست‌های مختلفی درباره اوضاع خاورمیانه برگزار شده که مهمترین آنها را باید نشست سران سه‌جانبه کشورهای عضو گروه آستانه، یعنی روسیه، ایران و ترکیه در سوچی با هدف حل و فصل مسائل و مشکلات کنونی در سوریه نامید.

کنفرانس گسترده‌تری نیز با موضعیت خاورمیانه در ورشو، پایتخت لهستان برگزار شد که از سوی آمریکا ترتیب داده شده بود. مباحثات جدی در زمینه مسائل مربوط به خاورمیانه در کنفرانس امنیتی مونیخ هم صورت گرفت که بار دیگر اختلاف نظر روسیه و آمریکا در برخورد با مسائل این منطقه را نشان داد. و بالاخره امروز (سه شنبه) نیز در مسکو دور دیگری از «کنفرانس خاورمیانه» در باشگاه والدای مسکو آغاز به کار کرد.

همه این نشست‌ها اهمیت روند اوضاع این منطقه از جهان در سطح بین المللی را نشان می دهد. البته اهداف و منافع بسیار گسترده و کاملا متفاوتی در این راستا دنبال می‌شود برای مثال هدف از برگزاری کنفرانس ورشو، آشکارا ایجاد ائتلاف بین المللی علیه ایران بود. دولت دونالد ترامپ، همانطور که همه می دانند، خطمشی کاملا ضدایرانی را در سیاست خارجی خود دنبال می‌کند و این مسئله‌ای است که "محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران نیز در کنفرانس مونیخ به آن اشاره کرد.

از سوی دیگر "مایک پنس" معاون رئیس جمهوری آمریکا که نماینده این کشور در کنفرانس ورشو و مونیخ بود نیز اظهارات بسیار تندی علیه جمهوری اسلامی داشت. وی عملا اتحادیه اروپا که اخیراً مکانیزم مالی ویژه برای دور زدن تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه تهران بوجود آورده را به تضعیف تحریم‌ها علیه ایران متهم کرد.

پنس همچنین تلاش کرد تا ایران را مسئول همه مشکلات منطقه از جمله فراهم سازی مقدمات اجرای یک "هولوکوست جدید" معرفی کند. البته باید به یاد داشت که سیاست امروزی جهان به گونه‌ای است که هر حرفی را می توان امروز به زبان آورد و فردا تکذیب کرد.

این مسئله که تلاش‌های واشنگتن برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه تا چه اندازه موفق بوده، اختلاف نظرات زیادی وجود دارد و نتیجه گیری در اینباره با مواضع طرفین درباره مسائل منطقه تغییر می‌کند. البته بر کسی پوشیده نیست که افزایش نفوذ ایران در منطقه باعث نگرانی جدی اسرائیل و پادشاهی‌های سنی منطقه خلیج فارس شده است. در داخل ایالات متحده هم مخالفان ترامپ از تمایلات ضدایرانی دولت وی در جهت تضعیف او به خوبی استفاده می کنند.

اتحادیه اروپا هم از سیاست ضدایرانی واشنگتن رضایت ندارد

این در حالی است که کشورهای اروپایی نیز با وجود تمایل برای توسعه روابط تجاری با ایران و عدم رضایت از سیاست واشنگتن در برخورد با ایران، عملاً از هر ابتکار عملی از سوی آمریکا حمایت می کنند. یا این وجود اتحادیه اروپا از برگزاری کنفرانس ورشو حمایت نرکده و نماینده‌ای در آن نداشت. روسیه نیز رسما از شرکت در چنین نشستی که آشکارا برای مقابله با ایران جهت گیری شده بود، خودداری کرد.  

منطقه خاورمیانه، همواره منطقه‌ای سرشار از اتفاقات غیرقابل انتظار و تغییرات دائمی در روابط بین کشورهای آن بوده است و برقراری توازن بین نیروها و منافع این بخش از جهان همواره وظیفه دشوار بوده، به خصوص در شرایطی که نظم جهانی در حال تغییرات اساسی است.

در همین رابطه سازمان دهندگان هشتمین کنفرانس خاورمیانه در باشگاه والدای هدف بلند پروازانه‌ای را برای بررسی عمیق مسائل مهم در منطقه خاورمیانه در دهه آینده در نظر گرفته‌اند. هرچند بررسی مسائل این منطقه بسیار گسترده تر از آن است که بتوان با برگزاری چنین کنفرانس‌هایی تاثیر زیادی در حل و فصل آن داشته باشد. در مجموع مسائل و مشکلات خاورمیانه آنقدر گسترده است که بررسی کامل آنها شاید ماه‌ها به طول بیانجامد. البته برداشتن نخستین قدم، همیشه سخت ترین گام است.

هشتمین کنفرانس بین‌المللی با موضوعیت خاورمیانه امروز با مشارکت موسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه در باشگاه مباحثاتی «والدای» در مسکو آغاز شد. برنامه سال جاری این کنفرانس دو روزه «خاورمیانه: مرحله جدید، مشکلات قدیمی» نامگذاری شده است./847/ب101/ع