نگاهی به حوزه اختیارات ملکه انگلیس؛ «مقام تشریفاتی» بسیار قدرتمند!

به گزارش خبرگزاری رسا، «او قدرت چندانی ندارد اما بسیار قدرتمند است!» این جمله معروفی است که بیشتر تحلیلگران، کارشناسان و حتی مردم انگلیس درباره حدود اختیارات ملکه می‌گویند، سمتی که اکنون برای ۶۷ سال در اختیار «ملکه الیزابت دوم» قرار دارد.

انگلیسی‌ها، هر ساله تولد ملکه یا پادشاه خود را به عنوان روز ملی جشن می‌گیرند. الیزابت دوم که از ۲۵ سالگی زمام سلطنت بریتانیا را برعهده دارد، روز هجدهم خرداد مراسم نود و سومین تولد خود را با هزینه‌ای هنگفت جشن گرفت.

از طرفی شاید عده‌ای از مردم ایران (و همچنین جهان) تصور درستی از میزان قدرت و حدود اختیارات قانونی ملکه یا پادشاه انگلیس نداشته باشند و این‌گونه گمان کنند که این سمت، بیشتر تشریفاتی و غیر اجرایی است. در این گزارش طی دو بخش به بررسی هزینه‌های گزاف سلطنت بریتانیا و ریخت‌و‌پاش‌های چندین میلیون پوندی در مراسم تولد ملکه الیزابت و همچنین اختیارات رییس حکومت این کشور پرداخته می‌شود.

ریخت‌وپاش میلیاردی از جیب مردم انگلیس

مراسم بزرگ جشن تولد ملکه یا پادشاه انگلیس به نوعی اقدامی تبلیغی، فرهنگی و دیپلماتیک برای دولت این کشور محسوب می‌شود که با در نظر گرفتن توجه ویژه انگلیسی‌ها برای تبلیغ خود در تمام دنیا و جایگاه خانواده سلطنتی به عنوان اصلی‌ترین نماد معرفی این کشور، از اهمیت فوق‌العاده بالایی به لحاظ فرهنگی و حتی استفاده‌های سیاسی برای انگلیسی‌ها برخوردار است.

در روز هشتم ژوئن (هجدهم خرداد) خاندان سلطنتی بریتانیا با حضور در مقابل کاخ باکینگهام واقع در خیابان «وایت‌هال» در منطقه «وست‌مینیستر» شهر لندن در مراسم پر طمطراق روز ملی و تولد ملکه الیزابت دوم شرکت کردند. در جمع میهمانان، «ترزا می» نخست‌وزیر مستعفی انگلیس نیز به چشم می‌خورد.

در این مراسم، تمام خدمه نیروی سلطنتی بریتانیا از پیاده و سواره‌نظام گرفته تا جوخه توپخانه‌ای پادشاه، حد فاصل بین کاخ باکینگهام تا میدان ترافالگار رژه رفتند. بیش از ۲۰ فروند هواپیمای نظامی و جنگنده نیز با پرواز بر فراز محل مراسم، حرکات نمایشی انجام دادند.

تحقیقات انجام‌شده از سوی روزنامه «ساندی تایمز» در سال ۲۰۱۶، هزینه مراسم نودمین سال تولد الیزابت دوم در سراسر بریتانیا بیش از ۱ میلیارد پوند تخمین زده است، که بر همین اساس دلیلی وجود ندارد تا از افزایش این هزینه در سال‌های بعد (از جمله ۲۰۱۹) اطمینان نداشته باشیم.

طبق این اطلاعات، مراسم جشن خیابانی برای حدود ۱۰ هزار نفر از مردم انگلیس در خیابان «مال» در تاریخ دوازدهم ژوئن برگزار می‌شود که بلیت مجوز حضور برای هر نفر ۱۵۰ پوند قیمت دارد. این در حالی است که بسیاری از مردم این کشور از هزینه‌ بالای این بلیت‌ها و همچنین صرف‌شدن مالیات‌هایشان برای ریخت‌وپاش ملکه آن هم فقط برای جشن تولد ناراضی و خشمگین هستند.

گراهام اسمیت مدیر کمپین ضد سلطنتی «جمهوری» که برای انحلال حکومت سلطنتی و برقراری دموکراسی در انگلیس تلاش می‌کند، در این باره می‌گوید: هزینه سالانه خاندان سلطنتی برای مالیات دهندگان چیزی در حدود ۶۹ میلیون پوند است که ۱۱ میلیون آن صرف میهمانی‌های مجلل آنها می‌شود. رقم نزدیک به ۹۰۰ هزار دلار بابت صرف غذای این خانواده ۱۵ نفره خود بیانگر هزینه‌های سرسام‌آور این خانواده است که همواره ژست اقدامات خیرخواهانه را در رسانه های انگلیس ارائه می‌دهند.

این در حالی است که وبسایت خاندان سلطنتی بریتانیا مدعی است تمام هزینه‌های شخصی ملکه الیزابت دوم از محل درآمدها و ثروت خصوصی وی تامین می‌شود.

در آوریل ۲۰۱۹ شبکه ۵ تلویزیون بریتانیا در مستندی به بررسی بار مالی سلطنت این کشور بر مالیات‌دهندگان انگلیسی پرداخته و اذعان کرد: «هزینه واقعی که سلطنت بر مالیت‌دهندگان بریتانیایی تحمیل می‌کند، بیش از چهار برابر آن چیزی است که خاندان سلطنتی می‌خواهد مردم فکر کنند».

«دنی بِکِت» از مدیران جنبش جمهوری در این مستند که «رازهای سلطنت» نام داشت، می‌گوید هزینه واقعی که سلطنت بر جامعه بریتانیا تحمیل می‌کند حدود ۳۴۵ میلیون پوند است. این مستند همچنین توضیح می‌دهد که برخلاف تصور عموم و تبلیغات دولتی مبنی بر اینکه سلطنت بریتانیا عایدی بیش از مصارف برای این کشور دارد، اما این قضیه در حقیقت کامل برعکس است.

روزنامه «مترو» (پر تیراژترین روزنامه انگلیس) نیز طی گزارشی به تاریخ آوریل ۲۰۱۶ و به بهانه مراسم پرهزینه جشن تولد ملکه الیزابت دوم، به ذکر نمونه‌هایی عجیب از محل صرف مالیات مردم انگلیس پرداخته و نوشت برای نوشیدنی‌های خان سلطنتی مبلغ ۴۰۰ هزار پوند، سفر هوایی با بالگرد مبلغ ۱.۶ میلیون پوند، برای چاپ و نوشت‌افزارها مبلغ ۹۰۰ هزار پوند و قبوض خدماتی (آب و برق و گاز و غیره) مبلغ ۳.۴ میلیون پوند هزینه می‌شود.

امتیازات ویژه قدرت ملکه انگلیس

سلطنت پادشاهی متحده که سلطنت بریتانیا نیز خوانده می‌شود، از نوع حکومت پادشاهی مشروطه بوده و ملکه الیزابت دوم از سال ۱۹۵۲ میلادی رییس حکومت این کشور است. او طولانی‌ترین زمان حضور و طول عمر در رأس یک حکومت سلطنتی را در تاریخ جهان در اختیار دارد. شخص ملکه یا پادشاه بریتانیا و بستگان درجه یک او سمت‌های مختلف رسمی، تشریفاتی، دیپلماتیک و نمایندگی را برعهده دارند.

به دلیل مشروطه بودن سلطنت بریتانیا، رییس حکومت محدود به فعالیت‌های غیرحزبی مانند اعطای افتخارات و تنفیذ قدرت به نخست‌وزیر است. همچنین توانایی تدوین و تصویب قوانین بیشتر در اختیار پارلمان انگلیس است تا ملکه. طبق توضیحات وبسایت رسمی سلطنت بریتانیا، وظیفه اصلی ملکه (یا پادشاه انگلیس) ایفای نقش به‌عنوان «هویت ملی، نماد اتحاد و غرور» بریتانیا است.

تصمیمات برای اعمال قدرت سلطنت از سوی ملکه یا پادشاه انگلیس اتخاذ شده و می‌تواند تاثیر مستقیمی در جهت‌گیری دولت داشته باشد. علی‌رغم اینکه این قدرت‌ها شاید فقط طبق قوانین مصوب در پارلمان بریتانیا استفاده شوند اما اختیار اجرایی نهایی و تسلط بر دولت هنوز هم به‌صورت رسمی ذیل «حق امتیاز ویژه سلطنتی» طبقه‌بندی می‌شود.

با اینکه توازن قدرت طی چند دهه از شخص اول سلطنت بریتانیا به دولت منتقل شده اما هنوز هم مواردی هست که فقط در حوزه اختیارات ملکه یا پادشاه است.

قدرت‌های سیاسی

• آغاز به کار یا تعطیلی جلسات پارلمان: ملکه انگلیس قدرت این را دارد که جلسات پارلمان این کشور را به تعویق بیاندازد یا مجددا آغاز کند.
• توشیح ملوکانه: ملکه انگلیس حق و مسئولیت دارد تا موافقت خود را با لوایح و طرح‌های تصویب شده در پارلمان این کشور اعلام کرده و آنها را امضا کند. او همچنین می‌تواند قوانینی را که با آنها مخالف است، رد کند.
• عزل و نصب وزرا: ملکه انگلیس قدرت انتصاب و برکناری وزیران کابینه دولت را دارد.
• تنفیذ نخست‌وزیر: ملکه انگلیس مسئول تنفیذ حکم نخست‌وزیری بعد از برگزاری انتخابات سراسری است.
• اعلان جنگ: ملکه انگلیس این اختیار را دارد تا علیه دیگر کشورها جنگ به راه بیاندازد.
• مصونیت از پیگرد: تحت قوانین بریتانیا، ملکه بالاتر از قانون قرار داشته و نمی‌تواند تحت پیگرد قرار بگیرد.

قدرت‌های قضایی

• عفو سلطنتی: علی‌رغم اینکه اختیارات قضایی ملکه انگلیس در دوران اخیر بسیار کاهش یافته اما عفو سلطنتی، که برای لغو احکام اعدام علیه افرادِ به‌اشتباه محکوم شده به کار می‌رود، هنوز هم در اختیار ملکه قرار دارد.

نیروهای مسلح

• فرمانده کل: ملکه انگلیس فرماندهی تمامی نیروهای مسلح این کشور را برعهده داشته و تمام خدمه نظامی بریتانیا باید سوگند وفاداری به او سر دهند.
• اعطای درجه افسری: از دیگر اختیارات ملکه انگلیس، اعطای درجه افسری به دانشجویان نظامی و ورود آنها به نیروهای مسلح این کشور است. وی همچنین می‌تواند آنها از این درجه خلع کند.
• استقرار نیروها: سازماندهی و استقرار نیروهای مسلح نیز بخشی از حق ویژه سلطنتی ملکه انگلیس است.

اختیارات متفرقه

• کنترل گذرنامه‌ها: صدور یا ابطال گذرنامه برای مردم انگلیس، ذیل حق ویژه سلطنتی ملکه قرار دارد که البته معمولا وزرای مربوطه از طرف وی این کار را انجام می‌دهند.
• مصادره کشتی‌ها: ملکه انگلیس می‌تواند دستور دهد یک کشتی یا شناور به نام وی مصادره شده و برای حکومت انجام خدمت کند.

مهدی خدابخش/فارس