تشدید شکاف میان قطر و عربستان/ دوحه تسلیم نمی‌شود

به گزارش خبرگزاری رسا، انتشار سخنان مقامات قطر در خصوص روابط با عربستان در سایه ادامه دار بودن بحران منطقه خلیج فارس میان قطر و چهار کشور عربی به رهبری ریاض نشان دهنده آن است که قطر نه تنها از مواضع قبلی خود عقب نشینی نکرده بلکه بیش از پیش قصد اثبات خود و قدرت سیاسی و اقتصادی اش را در برابر عربستان دارد.

در همین راستا به تازگی برادر امیر قطر خطاب به چهار کشور تحریم کننده این کشور بویژه عربستان اعلام کرد: دوحه بدنبال جنگ نیست، اما در صورت لزوم آمادگی این کار را دارد. خلیفه بن حمد آل ثانی این سخنان را در صفحه رسمی خود در توئیتر منتشر کرده است. برادر امیر قطر افزود: ما جنگ طلب نیستیم اما اگر کشوری در اندیشه تجاوز به قطر بیفتد، با تمام توان از کشور و امیرمان تمیم، دفاع خواهیم کرد.

بحران در منطقه خلیج فارس از تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۷ (۱۵ خرداد ۹۶) با اقدام عربستان و همراهی امارات، بحرین و مصر در قطع روابط خود با قطر به بهانه حمایت دوحه از تروریسم و در واقع به دلیل نزدیک شدن این کشور به محور مقاومت آغاز شد.

کشورهای تحریم کننده ۱۳ شرط برای از سرگیری روابط با قطر تعیین کردند اما دوحه با بیان اینکه تحریم کنندگان هیچ دلیل قانع کننده برای اثبات ادعاهای خود در اختیار ندارند، تأکید دارد که این شرایط در تناقض آشکار با حق حاکمیت آن کشور است.

با گذشت مدت زمان به نسبت طولانی از آغاز این بحران بی سابقه میان قطر و چهار کشور عربی مذکور اما سخنان مقامات قطری نشان دهنده آن است که این بحران نه تنها در آینده نزدیک حل نخواهد شد بلکه قطر مجدانه بر سر مواضع سابق خود ایستاده و قصد تسلیم شدن در برابر شروط اعراب حوزه خلیج فارس را ندارد.

در همین راستا اخیراً برادر امیر قطر ویدئویی را از پدر خود متشر کرد که در آن «حمد بن خلیفه آل ثانی» از جنگ بی‌نتیجه ائتلاف سعودی علیه یمن انتقاد می‌کند. وی می گوید که عربستان سال‌هاست که بدون نتیجه در یمن می‌جنگد. در این ویدئو، امیر سابق قطر تاکید می کند که عربستان سعودی چند سال است که در یمن می‌جنگد، اما نتیجه ای نداشته است.

بیان این انتقادات از سوی یکی از عالیترین مقامات سابق قطر علیه عربستان در نوع خود بی سابقه است چرا که مقامات کشورهای عربی هر چند ممکن است اعتراضاتی علیه سیاستهای خارجی عربستان داشته باشند اما به این صراحت آنها را بیان نمی کنند.

قطر از زمان آغاز بحران منطقه خلیج فارس بر شدت لهجه و صراحت بیان خود علیه عربستان و امارات افزوده و ابایی از مطرح کردن انتقادات تند خود علیه ریاض ندارد به طوریکه شاید بتوان گفت یکی از تندترین انتقادات علیه ریاض از زبان وزیر خارجه قطر مطرح شده است.

وی در گفتگو با روزنامه گاردین اعلام کرده که عربستان سعودی به‌عنوان قدرت ایجاد آشوب در منطقه خاورمیانه عمل می‌کند و بیشتر مواقع برای اعمال حاکمیت استبدادی خود به اخاذی و فشار اقتصادی متوسل می‌شود.

وزیر خارجه قطر تاکید کرده که عربستان سعودی تلاش می‌کند از میان دولتها برای خود حامی و طرفدار بسازد، در واقع ریاض و ابوظبی هر کشوری را که در آنها مستبدان حکومت نکنند کشوری تروریستی می‌خوانند.

قطر همچنین از سیاستهای مداخله جویانه عربستان در لیبی و سودان نیز انتقاد کرده و در جریان تنش به وجود آمده در منطقه میان ایران و آمریکا اعلام کرد که آماده میانجی گری برای آرام کردن اوضاع است؛ رویکردی که در مقابل رویکرد عربستان آشوب طلبانه عربستان قرار گرفت. مقامات سعودی و اماراتی و بحرینی در آن زمان با صف بندی و جبهه گیری در برابر ایران از آمادگی خود برای رویارویی با وقوع جنگ در خاورمیانه صحبت می کردند.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در ابتدای آغاز بحران در خیالات خود می پنداشتند قطر که توسط این کشورها تحریم اقتصادی شده و حتی گذرگاه ها و حریم هوایی کشورهای مذکور به سمت قطر بسته شده در عرض چند ماه تسلیم شروط و اوامر ریاض می شود اما دوحه با در پیش گرفتن تدابیر اقتصادی ویژه از جمله تأمین کالاهای مورد نیاز خود از ایران و ترکیه و تقویت اقتصادش در کنار تقویت روابط سیاسی با دیگر کشورهای جهان و برگزار مانورهای نظامی و افزایش همکاری های نظامی با آمریکا کوشید این نکته را به عربستان گوشزد کند که اهرم فشار سعودی دیگر در دنیای امروز نمی تواند باعث آن شود که کشورهای عربی دیگر مجبور به تبعیت از عربستان شوند؛ نکته ای که دیگر کشورهای عربی تا به امروز آن را به عربستان نشان نداده اند.

منابع اردنی نیز به تازگی اعلام کرده اند که این کشور قصد دارد سطح روابط دیپلماتیک خود را با قطر افزایش دهد چرا که امان در ژوئن ۲۰۱۷ به همراه کشورهای مذکور سفیر خود را از دوحه فراخواند و اکنون می خواهد روابطش را با قطر تقویت کند؛ اقدامی که برای ریاض شوک آور خواهد بود.

قطر در مسیر خودکفایی غذایی

کشور قطر طی دو سال گذشته با تحقق خود کفایی در زمینه تولید محصولات غذایی از واردات بخش بزرگی از این محصولات بی نیاز شده است به طوریکه دولت قطر از آغاز سال ۲۰۱۸ طرح ویژه ای را برای حمایت از صنایع داخلی و بخش خصوصی و تخصیص دادن بودجه قابل توجه به آن ارائه داد. دولت قطر در آغاز سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که برای مبارزه با محاصره این کشور مشخصاً بر روی تقویت بخش خصوصی و صنایع داخلی متمرکز شده است.

دولت این کشور همین رویه را برای تخصیص بودجه سال ۲۰۱۹ در پیش گرفت. مقامات قطری در ماه مارس گذشته اعلام کردند که این کشور در اجرای پروژه های مربوط به خودکفایی از آغاز بحران منطقه خلیج فارس شاهد یک جهش قابل توجه بوده است به طوریکه طی این مدت مجوز ساخت ۲۵۰ کارخانه داخلی صادر شده و پیشرفت قابل توجهی در زمینه تولید لبنیات و فرآورده های گوشتی محقق ساخته است.

در حال حاضر یک چهارم سبزیجات موجود در بازارهای قطر در داخل این کشور تولید می شود این در حالیست که تنها ۱۲ درصد از این محصولات در سال ۲۰۱۶ در داخل قطر تولید می شد.

مقامات قطری پیش بینی می کنند که طی ۵ سال آینده میزان خودکفایی این کشور در زمینه تولید سبزیجات به ۷۰ درصد در برابر ۲۴ درصد کنونی برسد. هم چنین قرار است طی سال جاری میلادی نزدیک به ۱۸۶ پروژه صنعتی در قطر افتتاح شود و این اقدام در چارچوب طرح ویژه دوحه برای تحقق خودکفایی در زمینه های غذایی انجام می شود.

در نهایت باید گفت که قطر نه تنها در برابر تحریم ناگهانی و به یک باره چهار کشور عربی که روابط تنگاتنگی با آنها داشته خود را نباخته و تسلیم شروط آنها نشده بلکه با حرکت در مسیر خودکفایی از یک سو و تقویت روابطش با دیگر کشورها از سوی دیگر در سایه سخنانی که مقامات این کشور از موضع قدرت علیه عربستان مطرح می کنند درس فراموش نشدنی به رویکرد تمامیت خواهانه عربستان می دهد./847/ب

فاطمه صالحی/مهر