افشای اسناد جدیدی از همکاری گسترده رژیم پهلوی با انگلیس

به گزارش خبرگزاری رسا، به‌تازگی اسنادی محرمانه از دولت انگلیس به بیرون درز کرده که نشان می‌دهد رییس وقت سازمان جاسوسی بریتانیا موسوم به «ام‌آی‌6» در سال 1973 با «محمدرضا پهلوی» شاه معدوم ایران دیدار کرده و خواستار تامین نفت اروپا درپی تحریم نفتی کشورهای عربی شده بود.

در سال 1973 میلادی (مصادف با 1352 شمسی) اتحادیه کشورهای عربی صادرکننده نفت تصمیم گرفتند که کشورهای غربی حامی رژیم صهیونیستی در جنگ همان سال با اعراب (معروف به جنگ یوم‌کیپور) را تحریم کنند. بدین سبب بحران نفتی بزرگی در جهان شکل گرفت و بهای جهانی طلای سیاه به میزان زیادی افزایش یافت.

به نوشته وبگاه «میدل‌ایست آی» اسنادی که از نهادهای امنیتی بریتانیا منتشر شده نشان می‌دهد که «دیک وایت» رییس پیشین سازمان ام‌آی‌6 در سال 1352 به تهران سفر و با پهلوی دوم دیدار کرد. هدف از این دیدار مطمئن شدن از صادرات حداکثری و البته ارزان نفت خام ایران به اروپا برای مقابله با تحریم نفتی اعراب بود.

بر این اساس، فردی به نام «شاپور ریپورتر» یک مامور ایرانی عضو ام‌آی‌6 که نقش مهمی در کودتای انگلیسی 28 مرداد علیه دولت مصدق داشت، دیک وایت را در این دیدار خصوصی و محرمانه با پهلوی دوم همراهی می‌کرد.

درپی تحریم نفتی کشورهای عربی بر انگیس، بهای نفت در این کشور به شدت افزایش یافته بود، بازار سهام سقوط آزاد کرده و تورم و نرخ بیکاری بیداد می‌کرد. اتحادیه‌های کارگری انگلیس از دولت خواستار افزایش حقوق‌ها برای پوشش دادن گرانی کالاها بودند که همین امر منجر به درگیری‌های متعددی بین معدنچیان و کارفرمایان شده بود. این بحران نفتی در آن سال، دولت انگلیس را واداشت که مصرف انرژی را به سه روز در هفته جیره‌بندی کند.

طبق این اسناد محرمانه که امروز (پنجشنبه) منتشر شدند، رییس وقت ام‌آی6 در دیدار با محمدرضا پهلوی «وضعیت بحرانی انرژی در بریتانیا بر اثر قانون ممنوعیت اضافه‌کاری معدنچیان و دیگر مشکلات کارگران که با بحران تحریم نفتی اعراب نیز ترکیب شده بود را برای او شرح داد» و از او خواسته که طی قراردادی، تامین نفتی انگلیس را تقبل کند.

این دیدار، که افراد بسیار کمی در دولت انگلیس از آن مطلع بودند، به پیشنهاد «لُرد روتشیلد» یکی از اعضای ارشد خاندان یهودی متنفذ و بانکداران قدیمی انگلیس پیشنهاد شده بود. البته این ایده روتشیلد نیز بعد از دیدار وی با راپورتر (مامور ایرانی ام‌آی‌6) به ذهن وی رسید که در آن زمان گفته بود ایران بازهم توانایی ارائه بیشتر نفت خام به این کشور را دارد.

لُرد روتشیلد سپس در نامه‌ای محرمانه به «جان هانت» وزیر وقت کابینه بریتانیا می‌نویسد: «به نخست‌وزیر پیشنهاد دادم، دیک وایت (رییس وقت ام‌آی6)‌ را که فردی شناخته شده برای شاه (پهلوی دوم) و دارای روابط خوبی با اوست را به جای من (به ایران) بفرستد. شاپور راپورتر نیز حقیقتا توجه ویژه‌ای به این دیدار کرده و بهترین شرایط را برای آن فراهم کرد».

بر اساس این اسناد، دیدارهای متعاقبی نیز بعد از دیدار اولیه (بین محمدرضا پهلوی، وایت و راپورتر) نیز برگزار شد. در دیدارهای بعدی، نمایندگان شرکت ملی نفت ایران نیز حضور داشته و دو طرف توافق کردند این دیدارها و مباحثات در سطح «فوق محرمانه» طبقه‌بندی شوند. پهلوی دوم نیز در این دیدار ضمن ابراز همدردی با مشکلات اقتصادی که دامن‌گیر انگلیس شده بود، ابراز امیدواری کرد که «در چارچوب روابط خوب بین بریتانیا و ایران، بتوانند مقدمات افزایش فروش نفت ایران به انگلیس» را فراهم کنند.

بعد از سه روز مباحثات فشرده بین طرف‌های انگلیسی و ایرانی، قرارداد خفت‌باری تنظیم شد که درپی آن سلطنت پهلوی دوم، حجم زیادی از نفت خام ایران را به انگلیس «قرض» داده که پول آن بعدا (زمان آن مشخص نشده بود) پرداخت می‌شد و انگلیس نیز لطف کرده و به ایران اجازه می‌داد که بخش کوچکی از سهام یک پالایشگاه این کشور را (فقط تا زمان تسویه حساب) در اختیار بگیرد.

این اسناد البته نشان می‌دهد که توافق ایران و انگلیس ثمره‌ای نداشت زیرا تهدید وخیم‌تر شدن کمبود نفت عملی نشد و از طرفی «پیتر واکر» وزیر صنعت و تجارت انگلیس نیز مذاکرات محرمانه دیگری با شرکت ملی نفت ایران داشت که از دید روتشیلد پنهان بود./847/ب

منبع: فارس