گزارشی از کتاب (۳)؛
"زمینه‌ها، عوامل و بازتاب جهانی انقلاب اسلامی ایران"
امام خمینی(ره) در همه امور بر اساس وظیفه دینی خود عمل می‌کرد و می‌توان مبارزه ایشان با رژیم محمدرضا شاه و تشکیل نظام اسلامی را با همین هدف تحلیل کرد.
به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، منظور از نیروی اجتماعی، معارضان و مخالفان نظم موجود است که شامل رهبری انقلاب گروه‌ها و اقشار شرکت کننده یا همراهان انقلاب می‌شود. ویژگی مهم این افراد آرمان انقلابی است.
مطالب این فصل در چهارگفتار با عنوان‌های: آرمان انقلاب اسلامی، رهبری امام خمینی (ره)، رویداد‌های بزرگ ایران معاصر و گسترش روحیه انقلابی ارائه شده است.
در این فصل برآنیم تا با معرفی و کنکاش در دو عامل آرمان و رهبری انقلابی در انقلاب اسلامی ایران، پیروزی سریع، ثبات پایدار پس از پیروزی و بازتاب گسترده جهانیان را بررسی و معرفی نماییم.
آرمان انقلاب اسلامی
نقش اندیشه درتحولات اجتماعی بشر، بی‌بدیل و آشکار است؛ چرا که آنچه موجب تفاوت انسان از سایر جانداران می‌شود، موهبت‌های و استعداد‌های فکری، ذهنی و توانایی اندیشیدن و انتخاب است.
به طور کلی در دوره آخر این رژیم؛ تلاش گسترده روحانیت انقلاب و روشنفکران مسلمان را در فراهم آوردن زمینه‌های بازگشت به خویشتن و فرهنگ درون مایه‌های خود در برابر هجوم همه جانبه فرهنگی غرب اندیشه‌های غربی می‌بینیم. بی‌تردید اگر این مرحله نبود انقلاب اسلامی نیز اتفاق نمی‌افتاد.
عناصر تشکیل دهنده آرمان انقلاب اسلامی
اسلامی دینی جامع و کامل در برگیرنده تمام جبنه‌های فردی و اجتماعی زندگی بش بوده، در همه حیطه‌ها از جمله در سیاست، اقتصاد، جامعه فرهنگ عرفان اخلاق و علم و آموزه‌های ناب الهی دارد و از این رو؛ انقلاب اسلام ایران نیز، در مقایسه با انقلاب‌های دیگر؛ یک آرمان انقلابی منحصر به فردی دارد که افزون بر تأکید بر جنبه‌های الهی ویژه، یعنی تشکیل جمهوری اسلامی ولایت فقیه و نقاط مثبت ائدلوژی‌های انقلاب‌های دیگر، مانند آزادی، برابری، استقلال و توسعه را نیز در برمی‌گیرد.
در حقیقت، همه این عناصر بخش جدایی ناپذیر آرمان انقلاب اسلامی بود، نمی‌توان ادعا کرد، از آرمان دیگر برداشت و یا رونویسی شده است و آرمان انقلاب اسلامی از نظر مبنای یک آرمان درون‌زا و دارای اصالت فرهنگی و از نظر همراهان؛ بسیار فراگیر و دربرگیرنده بیشتر نزدیک به همه مردم بوده است.
تکوین آرمان انقلاب اسلامی
یکی از مهمترین زمینه‌های وقوع انقلاب اسلامی، روح ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی و تجربیات تاریخی تشیع بود و شیعیان در طول تاریخ، بر اساس آرمان عدالت خواهی و ظلم‌ستیزی با قدرت‌های حاکم، مبارزه کرده‌اند.
تلاش‌های روحانیت انقلابی و نیرو‌های مذهبی و در رأس آن‌ها حضرت امام، به ویژه در دهه پایانی و رژیم پهلوی باعث تکوین آرمان انقلاب اسلامی شد و این تلاش‌ها عبارتند از:
۱- مبارزه با شبهات فلسفی و سیاسی علیه نقش مذهب در سیاست و تعارض علم و دین که حکومت، مارکسیت‌ها و ... در جامعه می‌پراکندند؛ امام خمینی جدایی دین را ترفندی استعماری خواند که متحجرین نیز آن را پذیرفته و به آن دامن می‌زدند.
امام خمینی (ره) با تأکید بر رابطه سیاست و مذهب، احکام سیاسی و اجتماعی اسلام را بیش از احکام عبادی‌اش دانسته، معتقدند حکومت، فلسفه علمی تمامی فقه در تمامی زوای زندگی بشر، و فقه، تئوری واقعی و کامل اداره انسان از گهوره تا گور است.
تلاش‌های دامنه‌دار انقلابی‌ها مذهبی در راستای طرح معنای واقعی گروهی از مفاهیم اسلامی مانند: انتظار، عاشورا و تقیه؛
۳ درس‌های حکومت اسلامی امام خمینی (ره) در سال ۱۳۴۸ در نجف اشرف که حاصل آن سرمایه نظری بدیع و استوار برای حرکت مبارزان مسلمان بوده؛ دست مایه ایدولوژیک آنان را تکمیل کرد.
عوامل پذیریش همگانی انقلاب اسلامی
به طور کلی، این عوامل در پذیرش همگانی و فراگیر شدن آرمان انقلاب اسلامی نقش داشتند:
بومی و درون‌زا بودن پیوند آن با فرهنگ اسلامی ـ تاریخ مردم ایران؛
تلاش‌های گروه‌های اسلامی در زودون شبهات پیش گفته از اذهان انقلاب مفاهیم اسلام؛
شخصیت، اندیشه، افکار و راهبرد‌ها و عملکرد امام خمینی (ره)؛
اعتماد توده‌ها و نخبگان به امام و روحانیت و اندیشه آنان.
بدین ترتیب، در وضعیت نارضایتی عمومی از شرایط موجود مردم کاملاً مذهبی ایران که در مسیر جریانات فرهنگی، سیاسی، و اقتصادی کشور را با اعتقادات بنیادینی ـ که محصول فرهنگی دینی تاریخی شان بود ـ در تعارض با دیده، امام خمینی (ره) را مردی الهی، با اراده پولادین و آینه افکار و خواسته‌های خود می‌دیدند، به سرعت آرمان انقلاب اسلامی را پذیرفته و با تجمع در خیابان‌ها فرصت هرگونه ابتکار عمل را از رژیم محمدرضا شاه و حامیان خارجی آن سلب کردند و رژیمی که خود را وراث «۲۵۰۰ سال شاهنشاهی ایران» می‌دانست و ژاندارم ابر قدرت غرب در خاورمیانه بود با و وجود در اختیار داشتن انواع تسلیحات پیشرفته نظامی نیرو‌های امنیتی فراوان فرو ریخت.
رهبری امام خمینی (ره) در انقلاب اسلامی؛ روش‌ها، راهبرد‌ها و کارکرد‌ها
هرچند، هر انقلابی به گونه‌ای خاص جلوه‌گر می‌شود، در همه انقلاب‌های شناخته شده بوده، هیچ انقلابی نمی‌توان یافت که فاقد رهبری باشد.
در این میان، امام خمینی (ره)، رهبر انقلاب اسلامی ایران در جریان انقلاب اقتدار و توانایی ویژه‌ای از خود نشان داد و به صورتی خاص ایفا نقش امام با شناخت کامل از قدرت رژیم شاه و خصوصیات فرهنگی ملت ایران، راه رهایی را در تأکید بر نقش مرجعیت عامه دید و تا زمانی که خود، به مرجعیتی نرسیده بود؛ از مرجعیت عامه زمانه پیروی می‌کرد.
به طور کلی، در پیروزی انقلاب و تحولات پس از آن، نقش امام بی‌بدیل و تعیین کننده بود.
اینک به چند موضوع مهم درباره رهبری ایشان در انقلاب اسلامی اشاره می‌شود:
مبنای رهبر امام: عمل به وظیفه و تکلیف الله
امام خمینی (ره) انسانی کامل و تربیت شده مکتب اسلام و بنده واقعی خداوند بود و در همه امور بر اساس وظیفه دینی خود عمل می‌کرد و می‌توان مبارزه ایشان با رژیم محمدرضا شاه و تشکیل نظام اسلامی را در همین راستا تحلیل کرد.
نقش ویژگی‌های شخصیتی امام در رهبری
امام خمینی (ره) دارای اراده پولادین و اعتماد نفس بالایی بود و به درستی در راه خود اطمینان داشت و در مقابل سردمداران رژیم پهلوی فاقد اعتماد نفس بودند. دلیری و جرأت امام به الگویی برای نخبگان و توده‌ها تبدیل شد و در آفرینش روحیه انقلابی و کنترل آن تأثیرگذار بود.
تلاش‌های امام در رهبری نهضت اسلامی از دهه ۴۰ تا سال ۱۳۵۷
امام خمینی (ره) در این مدت، با توانایی شایسته و نتایج خیره کننده، وظایف مختلف رهبری در حرکت انقلاب را به انجام رسانید که در اینجا به طور کوتاه، به این تلاش‌ها اشاره می‌شود:
تربیت نیرو‌های انقلابی:
امام در سال‌های پیش از انقلاب چه قبل و چه بعد به نجف اشرف به تربیت گروهی از شاگردان معتمد و معتقد همت گمارد که با حضور خود در شهر‌ها و مناطق مختلف کشور در زمینه‌سازی و تداوم حرکت انقلاب، از جمله در بسیج عمومی و گسترش آرمان انقلاب نقش گسترده‌ای بر عهده داشتند.
بیان و گسترش آرمان انقلاب اسلامی:
گسترش آرمان انقلابی یکی از شرایط بنیادی وقوع انقلاب است و گسترش آرمان بسته به شرایط، ممکن است زدودن برخی افکار موجود در میان گروه‌ها مرجع و تلاش‌های تبلیغی خاص ضروری باشد.
امام خمینی (ره) از یک طرف با حرام کردن تقیه در دوره پیش ازانقلاب یعنی مبارزه با سکوت حوزه‌های علم دینی در برابر حکومت پهلوی و بیان این نکته که «اسلام همه‌اش سیاسی است»، و از طرف دیگر، با یادآوری جنبه‌های انقلابی مفاهیم مذهبی مانند عاشورا به بیان وظیفه قشر‌های مختلف در مبارزه با رژیم شاه می‌پرداخت.
همچنین، ایشان با درس‌های حکومت اسلامی ولایت فقیه در سال ۱۳۴۸ در دوران تبعید در نجف اشرف، حکومت جایگزین را معرفی کرد و بیان و سپس گسترش آرمان انقلاب اسلامی که با تلاش‌های امام و مراکز مختلف روحانیت در سراسر کشور صورت گرفت، مرحله بسیار مهمی در رخداد انقلاب بود.
تنظیم و اجرای راهبرد‌های حرکت انقلابی
تلاش امام خمینی (ره) در گزینش روش‌های مبارزه نیز دقیق بود و ایشان در هر مرحله انقلاب، با توجه به شرایط موجود، راهبرد‌ها و تاکیک‌هایی را برگزید که در صورت انتخاب راهبردی دیگر، وقوع انقلاب اسلامی غیر ممکن بود.
بسیج عمومی ورود نخبگان و تود‌ها به صحنه
امام خمینی (ره) هنگام وقوع انقلاب توانست با بسیج عمومی گسترده، گروه‌های مختلف مردم، شامل توده‌ها و نخبگان را به صحنه بیاورد و انقلاب اسلامی از نظر میزان نخبگان و توده‌های شرکت کننده، در میان انقلاب‌ها بی‌نظیر است.
تشکیل نظام جمهور اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی، امام با تکیه بر همراهی عمومی و رد خواسته‌های تعدادی از گروه‌های کوچک سیاسی که راه استقرار نظام اسلامی مانع تراش می‌کردند و فاقد پشتوانه مردمی بودند، زمینه قانونی استقرار نظام جدید را فراهم آورد.
بدین ترتیب، ابتدا ایشان تشکیل نظام جدید را به رفراندوم عمومی گذاشت؛ سپس با فراهم آوردن شرایط تشکیل مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی و تصویب اصول این قانون؛ قانون اساسی جمهوری اسلام ایران را نیز به آرای عمومی گذارد.
در نتیجه، نظامی نوین و اسلامی پدید آمد که همه ساختار‌ها و مقامات عالی رتبه آن، یعنی رهبری، رییس جمهور و نمایندگان مجلس و.. با رأی مستقیم مردم برگزیده می‌شوند و امام در عصر نظام‌های دنیوی، با تشکیل نظام مردم سالاری دین راه جدید به ملت‌های مسلمان و جهانیان نشان داد که ضمن اجرای فرامین الهی بر نقش مردم در سیاست تأکید می‌کند.
امام خمینی (ره) و حوادث پس از پیروزی انقلاب
امام در رویارویی با حوادث داخلی و خارجی بعد از پیروزی انقلاب نیز، تیزبینی آینده‌نگری و اعتماد نفس فوق العاده‌ای از خود نشان داد که راهگشای حل مشکلات وسیع پس از پیروزی است.
در حوادث و تحولات داخلی، امام با پشتوانه مردمی به حل مشکلات پیش آمده پرداخت و نظام را تثبیت کرد. در مسائل خارجی نیز، توانایی دیده می‌شود. از جمله زمانی که ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ صدام حسین یا حمایت قدرت‌های جهانی با حمله هوایی به فرودگاه‌های کشور، جنگ علیه ایران را آغاز کرد، امام با اعتماد نفسی فوق العاده وعده داد که سیلی محکمی به صدام خواهد زد.
به طور کلی، امام خمینی (ره) اندیشمندی بزرگ و تاریخ ساز، معتقد به عدم جدایی سیاست از دین، ایدئولوگ و تاکتیک‌ها و حرکت انقلاب و اعتماد به نفس فوق العاده و اراده پولادین خود توانست، با سرعت رژیم وابسته پهلوی را سرنگون، و نظام جمهوری اسلامی ایران را بنیاد نهد.
امام خمینی (ره) و رویداد‌های بزرگ ایران معاصر (پیش از انقلاب)
برای شناخت زمینه‌ها و علل وقوع هر انقلاب، شناخت نقش رهبری انقلاب درپس از پیروزی بسیار مفید و راهگشاست. تحولات و حوادث مهم پیش از وقوع، آن گونه که رهبری انقلاب و نخبگان و توده‌های همراه وی به آن می‌نگریسته مفید است؛ از این رو در این گفتار، به دیدگاه امام خمینی (ره) درباره حوادث عمده پیش از وقوع انقلاب اسلامی، به ویژه، حوادث انقلابی، توجه شده است.
نزدیک شدن علما به حکومت در دوره صفویان از منظر امام خمینی
امام خمینی (ره) در یکی از سخنرانی‌های خود در سال ۱۳۵۶، بر این عقیده که در زمان صفویان شرایطی در کشور فراهم شده بود که مذهب شیعه گسترش یابد، نزدیک شدن تعدادی از علما به حکومت را به خاطر دفاع از مصالح اسلام دانسته، تأکید کردند:
نباید.. کسی که تا به گوشش خورد که مثلاً مجلسی، محقق ثانی، شیخ بهایی با این‌ها رابطه داشتند و همراهی‌شان می‌کردند، خیال کنند که این‌ها آمده بودند برای جاه و عزت و احتیاج داشتند به اینکه سلطان حسین و شاه عباس به آن‌ها عناینی بکنند؛ آن‌ها یک مجاهده نفسانی کردند برای اینکه این مذهب را به وسیله آن‌ها، به دست آن‌ها ترویج کنند. در یک محیطی که اجازه می‌گرفتند که شش ماه دیگر اجازه بدهد ما حضرت امیر را سلب کنیم این‌ها رفته‌اند و مجاهده کرده‌اند مصالح اسلام فوق این مسائلی است که ما خیال می‌کنیم. صحیفه نور ج ۱ ص ۲۵۹. ۱۰/۱۰/۱۳۵۶.
حرکت‌های انقلاب در دوره قاجار از منظر امام خمینی (ره)
جدایی روحانیت از حکومت و مقاومت در مقابل دولت در زمان قاجار تشدید شد و خود را در حرکت‌های اعتراضی و انقلابی، مانند قتل گریبایدوف، قیام علیه امتیاز رویتر به رهبری حاج ملأ علی کنی، قیام تنباکو به رهبری آیت الله میرزای شیرازی، انقلاب مشروطه و قیام شیخ محمد خیابانی نشان داد. در اینجا به دیدگاه امام درباره قیام تنباکو انقلاب مشروطه که اهیمت بیشتری دارند، توجه می‌شود.
امام خمینی و قیام تنباکو
امام خمینی (ره) قیام تنباکو را از حرکت‌های مهم و تأثیرگذار در وقوع انقلاب اسلامی می‌دانست. همچنین ایشان در دفاع از نقش‌ها و کارکرد‌های روحانیت در دوره معاصر، با تأکید بر این نکته که کسی که در این صدسال اخیر با سلاطین وقت درافتاده، ابتدایش از روحانی شده و ادامه نیز توسط روحانیت بوده است، (صحیفه نور ج ۸، ص ۱۰۷، ۳۰/۴/۵۸) چندین بار به نقش میرزای شیرزای اشاره نموده‌اندو به نظر ایشان، دوره قدرت ضد استعماری اسلام و روحانیت، از دستیابی استعمارگران به اهدافشان جلوگیری می‌کنند؛ از این رو، به هر دو حمله شده، می‌خواهند. قدرت اسلام را با این شعارر که دین افیون جامعه است بشکنند. (صحیفه نور ج ۷، ص ۲۰۶، ۵/۴/۵۸) از سوی دیگر قلم به دستان و روزنامه نویسان نیز، بر قدرت روحانیت هجوم آورده‌اند.
پیش از آن نیز امام خمینی (ره) با اشاره به نقش بی‌بدیل علما در دفاع استقلال کشور و نقش میرزای شیرازی در آن، به هدف بیگانگان یعنی در هم شکستن روحانیت اشاره کرده بود. امام تأکید می‌کند که بیگانگان در برابر فتوای شیرازی به قدرت بزرگ روحانیت پی برده شروع به تبلیغ علیه آن نمودند.
امام خمینی (ره) تاریخ را عبرتی برای آیندگان دانسته، اشاره می‌کند که در درس‌های میرزای شیرازی مناقشه‌های علمی وجود داشت، اما مخاصمه و دشمنی وجود نداشت. ما نیز باید از رویارویی روحانیون مقابل یکدیگر جلوگیری کنیم تا آنچه در مشروطه اتفاق افتاد، تکرار نشود.
امام خمینی (ره) و انقلاب مشروطه
امام خمینی (ره) با به یاد داشتن آموزه‌های قرآنی و بیا اینکه تاریخ برای ما درس عبرت است، یافته‌های ویژه از مطالعه تاریخ مشروطه در ذهن خود داشت و سعی می‌کرد از آن‌ها در هدایت و رهبری انقلاب اسلامی بهره گیرد و به نظر ایشان؛ تفرقه در صف مشروطه، بیرون رفتن روحانیون از صحنه و نقش وابستگان به بیگانه و استفاده از قوانین غربی، از عوامل شکست مشروطه بود.
امام خمینی (ره) تأکید می‌کند: اگرچه مشروطه به دست علمای نجف و ایران آغاز شد و پیروزی‌هایی به دست آورد، وابستگان دولت‌های خارجی به ویژه انگلیس، با ترور و تبلیغات، روحانیون را از صحنه خارج کردند و با سلطه غرب زدگان و شرق زدگان، استبداد بازگشت اکنون نیز اگر علما، نویسندگان و روشنفکران سستی کنند، انقلاب به سرنوشت، مشروطه دچا ر خواهد شد. (صحیفه نور ج ۱۵، ص ۲۰۲، ۴/۸/۶۰)
امام خمینی (ره) و تحولات و حوادث دوره پهلوی
دوره پهلوی و اقدامات رضاشاه و پسرش محمدرضا به طور مستقیم زمینه ساز وقوع انقلاب اسلامی بوده است. در اینجا به دیدگاه امام خمینی (ره) درباره چند موضوع عمده این زمان، توجه می‌کنیم:
امام خمینی دوره رضا شاه
امام خمینی کودتای ۱۲۹۹ ش رضاخان را نقشه انگلیسی‌ها دانسته و تحکیم پایه‌های اقتدار رضاخان را از یک سو، به دلیل ریاکاری‌های او از سوی دیگر، به دلیل سکوت کسانی که او را می‌شناختند به جز مدرس قلمداد می‌کرد.
امام کشف حجاب توسط رضاشاه را اقدامی در جهت مبارزه با مذهب معرفی می‌نماید که در جریان آن جنایات بسیاری صورت گرفت.
امام خمینی (ره) در سخنرانی‌ها خود بار‌ها از شخصیت، توانایی‌ها و تلاش‌ها مدرس به نیکی یاد کرده است؛ امام خمینی (ره) مدرس را شخصیتی بسیار شجاع و با شهامت، ساده زیست، دارای قدرت روحی بالا و افتخار مجلس می‌دانست.
امام خمینی (ره) و نهضت ملی شدن صنعت نفت
به نظر امام خمینی (ره) جداسازی سیاست از دین، کنار زدن روحانیت از صحنه سیاسی کشور و رنگ ملی دادن به نهضت و محروم نمودن آن از پشتوانه مدهبی، از آفات ملی شدن صنعت نفت بود. امام ضمن اشاره به شناخت نزدیک خود از آیت الله کاشانی او را یک روحانی مبارز و ضد استعمار می‌داند و می‌گوید: جرم او این بود که می‌خواست اسلام در ایران پیاده شود. (دهشیری، درآمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی، ص ۳۹)
امام خمینی (ره) و قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲
به نظر امام خمینی (ره)، این قیام قیامی برای اسلام بود که اسطوره قدرت ستم شاهی را شکست و افسانه‌ها و افسون‌ها را باطل کرده، راه قیام را برای نسل‌های آینده گشود و ناشدنی‌ها را شدنی کرد، این واقعه کشتار مردم ننگ بزرگی برای هیأت محاکمه بود که تاریخ آن را فراموش نخواهد کرد.
گسترش روحیه انقلاب و وقوع انقلاب
منظور از روحیه انقلابی، روحیه اقدام و احساس نوعی اعتماد به نفس در افراد است که تا پیروزی انقلاب و حتی بعد از آن ادامه می‌یابد و اقدامات حکومت در رویارویی با اعتراضات و رفرم بی توجه است. در صورت ضعف این روحیه، به هر دلیل از جمله نداشتن اصالت و عمق یا تعداد کم افراد یا ضعف نسبی قدرت حاملان آن نسبت به همراهان حکومت و قدرت بالای حکومت حاملان این روحیه به شکست تن خواهند داد.
چگونگی پیدایش و گسترش روحیه انقلابی
به جز تأثیر انتشار نامه ضد امام خمینی (ره) در روزنامه اطلاعات با امضای جعلی رشید مطلق درباره زمینه‌ها و ادله پیدایش، فراگیری، تداوم و شدت این روحیه می‌توان موارد زیر را نام برد:
نگرانی و نارضایتی عمومی از برخی اقدامات مشکوک حکومت، از جمله فوت ناگهانی دکتر علی شریعتی و فرزند امام حاج آقا مصطفی خمینی (ره) که افکار عمومی، آن را توطئه ساواک می‌دانست. در پی این دواقعه به ویژه فوت فرزند امام، ناآرامی و اغتشاش‌هایی در حوزه‌های علمیه و برخی دانشگاه به وقوع پیوست.
تکیه نهضت بر آرمان‌های اسلامی و نقش مذهب تشیع و مفاهیمی مانند عدالت‌طلبی، شهادت‌طلبی و فداکاری؛ ایثار و مبارزه در راه خدا.
رهبری قاطع، ارداه پولادین، دلیری، جرأت و اعتماد به نفس امام خمینی (ره) که از زمان آغاز مبارزه ایشان با رژیم تا پایان عمر وی مشاهده می‌شد و درسی بود برای همگان در ایستادگی مقابل رژیم پهلوی و مقاومت در برابر توطئه‌ها و نقشه‌های استکبار جهانی.
رابطه مقلد و مجتهد و موضوع تقلید که در مذهب شیعه جنبه عمومی و همگانی دارد که این امر پیروی مردم از علما را در پی داشت.
شرکت عمومی و همه ساله مردم در مراسم ماه محرم و دسته‌های عزاداری تاسوعا و عاشورا و اربعین حسینی؛ رژیم شاه نمی‌توانست از این مراسم و حرکت‌ها دسته‌ها ممانعت کند و مشاهده انبوه مردم در شرایط جدید پیش آمده، به مردم روحیه می‌بخشد.
اجتماع مردم در مراسم برزگداشت شهدا، مانند شهدای هفتم و چهلم بر ناتوانی حکومت در ممانعت از برگزاری آن‌ها و گسترش روحیه انقلاب تأثیر دارد.
روش‌های مبارزه انقلابیان مانند: گفتن الله اکبر برپشت بام در شب‌ها که نور انقلاب را گرم نگه می‌داشت، تهدید امام خمینی (ره) به احتمال بروز نبرد مسلحانه عمومی، در صورتی که تظاهرات و اعتصابات کارساز نباشد و موفقیت انقلابی‌ها در جذب ارتش.
گسترش این احساسات عمومی که مخالفان شاه در همه‌جا هستند و در تمام نهاد‌های کشوری و لشکری حضور دارند و اثبات روزافزون پوشالی بودن قدرت وی.
در دوران انقلاب شعار‌های مرگ بر شاه، مرگ بر سلطنت پهلوی، درود بر خمینی، استقلال، آزادی؛ جمهوری اسلامی، نه شرقی نه غربی؛ جمهوری اسلامی و.. بر دیوار‌ها و اعلامیه‌ها و بر زبان عموم مردم جاری شدند و همه جا از مساجد گرفته تا دانشگاه و خیابان‌ها، مرکز تجمع و سخنرانی‌ها سیاسی با حضور گسترده مردم شد
انقلاب ارتش را نیز از حکومت جدا نمود. در مراحل پایانی انقلاب، کارکنان روزنامه‌ها و رادیو تلویزیون نیز به اعتصاب‌کنندگان پیوستند.
بدین ترتیب، رژیمی که به دلیل وابستگی به طور جدی از طرف غرب حمایت می‌شد و انواع نیرو‌ها را در اختیار داشت و جزیزه ثبات دری کی از ناآرام‌ترین نقاط جهان خوانده می‌شد، با حرکت مردمی که جز عقیده خود (اسلام) چیزی نداشتند، فرو ریخت./۹۹۸/ش
ارسال نظرات