امر به معروف و نهی از منکر احزاب

به گزارش  سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مؤسسه  مطالعاتی و بررسی راهبرد بعثت با همکاری نشر شهید کاظمی کتاب «امر به معروف و نهی از منکر احزاب» را به قلم حسن ابراهیم زاده منتشر کرده است.

امر به معروف و نهی از منکر دو فریضه قرآنی است که زنده شدن و پایایی فرایض دیگر؛ به زنده بودن و جریان داشتن این دو در جامعه بستگی دارد. از این رو سخن گفتن از این دو فریضه در مسائل سیاسی و اجتماعی سخنی نو نیست؛ اما تا کنون به صورت خاص و در نوشتاری مستقل درباره احزاب و تشکل­های به آن پرداخته نشده است. بی شک شناخت درست این دو فرضیه دینی، در رفتار و گفتار احزاب، جریان ها و تشکل های اسلامی بی تأثیر نخواهد بود.

 نویسند در این نوشتار تلاش کرده است به سه پرسش اصلی پاسخ منطقی دهد:

 1. اگر تحزب و تشکل بارزترین نوع عمل سیاسی است؛ آیا بین امر به معروف و نهی از منکر با عمل سیاسی رابطه وجود دارد؟ و اصولا می ­توان عمل سیاسی دینی و یا عمل سیاسی از سوی مسلمانان را بدون این دو فریضه، عمل سیاسی خواند؟

2. آیا در میان جنبش­ های، حرکت ­ها و احزاب سیاسی در دوران معاصر، فریضه ­ای به نام امر به معروف و نهی از منکر مطرح و یا دنبال شده است؟

3. معروف­ ها و منکرات احزاب و جریان ­های سیاسی چیست؟ و آیا امام راحل و رهبر انقلاب در این مسأله به صورت خاص ورود پیدا کرده اند؟

متأسفانه تلاش برای خالی کردن عرصه سیاست از ارزش های اخلاقی دینی و ظهور و بروز بداخلاقی ها سیاسی ناشی از نگاه معطوف به کسب قدرت، در کنار خدمت گرفتن الگوهای غیر دینی به ویژه الگوهای غربی، در تحزب و تشکل و رفتارها و گفتارهای جریان­های سیاسی، فضای سیاسی کشور را تا حدود بسیار زیادی به سمت و سویی کشانده است که عملا به کنار نهادن ارزش های معنوی و سوق دادن جامعه به سمت سکولاریزم تبدیل شدن آن به فرهنگی پذیرفته شده در عرصه سیاست منجر شده است.

بیم آن می رود که در میان مدت و بلندمدت، سخن گفتن از معنویت در عرصه سیاست سخنی جانبی و امری فرعی به حساب می آید؛ چه رسد به این رویکرد که تلاش برای استخراج مبانی اعتقادی و اخلاقی از متن دین، سر لوحه اساسنامه­ ها و مرامنامه های احزاب و تشکل ها قرار گیرد.

 نپرداختن به این موضوع به صورتی مستقل، نوشتار کنونی را در فهرست نوشتاری اکتشافی قرار داده است که هدف آن، بیشتر گردآوری الگوها، ایده ها و ارائه تحلیل­ های کوتاهی است از برخی کلید واژه­ها برای ورود به این مقوله و درک درست از موضوع و تلاش برای ساخت مفاهیم؛ الگوها و چارچوب ها دغدغه مند کردن محققان و نویسندگان برای ورود به این موضوع به صورتی گسترده و دقیق است.

 به همین رو، نمی توان این نوشتار ار در زمره پژوهش های علمی و آکادمیک تعریف کرد و از این زاویه به قضاوت نشست.

ساختار کتاب:

نویسنده این کتاب را چهارفصل با عنوان های: مدخل، دو فریضه در برنامه احزاب سیاسی پیش از انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی، انقلاب امر به معروف و نهی از منکر و احزاب ، جریان منکرات سیاسی تنظیم کرده است.

نگارند در فصل اول به بررسی موضوع هایی همچون: رابطه اصلاح اجتماعی و امر به معرف و نهی از منکر و عمل سیاسی، سیاست و اصلاحات سیاسی، توحید ودو فریضه بزرگ، رابطه فعالیت سیاسی و عالم معنا در قرآن، رسالت، امر به معروف و فعالیت سیاسی، رابطه فعالیت سیاسی و امامت، نگاه منظومه ای به اسلام و معیار در معروف بودن فعالیت سیاسی پرداخته است.

 وی همچنین در فصل دوم نیز نگاهی بر مطالبی همچون: فدائیان اسلام، اجرای قدرتمندانه امر به معروف، براندازی نظام فاسد، تشکیل دایره امر به معروف و نهی از منکر، حزب برادران؛ حزب احیای معروف ها، جمعیت مؤتلفه، حرکت برای اقامه معرو و تشکیل یازده نفره، برنامه ریزی برای معروف داشته است.

مؤلف در فصل سوم  عنوان­ های: انقلاب اسلامی تمامیت معروف در برابر تمام منکر، امر به معروف و نهی از منکر گام اول امام، کمک مالی به شرط امر به معروف، مکتب امام نفی احزاب چپ گرا و راست گرا، عدم تمایل حزب گرایی و رفتار حزبی، عدم نگرش تاکتیکی به احزاب دستجات سیاسی، نگاه امام راحل به احزاب ایران، تشکل معروف محور، حزب جمهوری اسلام و دو فریضه برتر، امام خمینی و مرزهای معرف و منکر، امام خمینی و احزاب دولت ساخته، امام خامنه ای و مرزهای معروف و منکر در جریان ها و احزاب، تشکل معبود تشکل منکر، حزب مطلوب حزب نامطلوب، مطالبات رهبری در برنامه برخی از جریان ها، جامعه نمونه اسلامی شاخص اصول گرایان و داعتقادات امام در فعالیت سیاسی را گردآوری کرده است

نگارنده در فصل آخر با عنوان  احزاب و جریان ها و منکران سیاسی نیز به واکاوی مطالبی همانند: منکر سیاسی؛ منکرات سیاسی و دو گرایش متضاد، احزاب و منکر وابستگی، بهائیت حزب انگلیسی، حزب رستاخیز، حزب منکرات انجمن حجتیه توجیه­گر تسلیم، نهضت آزادی و منکرات اعتقادی، احزاب و و منکر همراهی با براندازان، احزاب و منکر تضعیف رهبری، احزاب و منکر جامعه ستیزی دینی، احزاب و منکر ترویج سکولاریزیم؛ احزاب و منکر رفتار حذفی، احزاب و منکر برخورد تاکتیکی با سخنان و مواضع، احزاب و منکر اخبار تاکتیکی؛ احزاب و منکر جلسات محرمانه و احزاب منکر افراد نفوذی پرداخته است .

بر اساس این گزارش، قلمروی زمانی این نوشتار تاریخ معاصر، و مکانی آن سرزمین ایران است. امید می رود محققان و پژوهشگران دردمند و دغدغه مند، با گذاشتن فرصت کافی و دقت کامل با اشراف استادان مؤمن، ضمن تعریفی کامل و جامع از مفاهیم مرتبط با این موضوع، پژوهشی کامل و جامع از نظر زمانی و مکانی، که دربردارنده تاریخ اسلام و سزمین اسلامی باشد، صورت دهند و آن را به عنوان کتابی مادر در دسترس احزاب و جریان های سیاسی فعالان سیاسی قرار دهند.

برشی از کتاب:

احزاب و منکر تاکتیکی

 احزاب نوعا در شعارها و تبلیغات انتخاباتی خود، بر شفافیت سازی فضای اجتماعی و ابهام زدایی از برخی مقولاتی که به زعم آنان مردم از ان بی خبرند تأکید می کنند و در این مسیر با بهره گیری از کانال های خاص، به اطلاعات و اخباری دست می یابند و بعضا بدون در نظر گرفتن صحت و سقم آنان، تحلیل هایی ارائه می کنند که جدا از افتادن به دام منکراتی چون دروغ، تهمت و افشاگری، بستر ساز حرکتی در جامعه می شوند که در آن منکرات به جای معروف و معرف ها به جای منکر می نشینند و  این نگاه احزابی و گروهی، به نوعی در نگرش تاکتیکی آنان به مطالعات و اخبار و اعتقاد به پیش برنده بودن اخبار در اهداف، ریشه دارد.

در این میان؛ بدفهمی برخی از این تحلیل ها، دوستان ناآگاه و دشمنان آگاه جامعه اسلامی را به سوی فتنه ها و نافرمانی ها مدنی می کشاند که جمع کردن آنها برای جامعه، پر هزینه و زمان بر می شود.

رسول خدا می فرماید: هر کسی سخنی بر زبان آورد که نه خود او و نه شنونده او معنایش را نداند، مانند کسی است که هم خود و دیگری را به فتنه انداخته است.

بر اساس فرمایش پیامبر اکرم(ص) احزاب، جریان ها و گروه سیاسی هم چون عالمان بزرگان، نه تنها در گام نخست باید در صحت و سقم مطلب و داده­ های اطلاعات که به دستانشان می رسد حساسیت نشان دهند، بلکه حق بر زبان آوردن مطالبی را که خود به کنه و پیدا و پنهان آن پی نبرده اند، ندارند حتی آن گاه که خود به آن دست یازیدند، باید وضعیت مخاطب خود را مراعات کنند.  

 بر اساس اصل مخاطب شناسی، انگیزه ­ها و گستره معلومات مخاطب را سنجیده، همه را در یک ردیف قرار ندهند. مخاطب شناسی شامل جریان ها، احزاب و طیف های گوناگون جامعه می شود.

بر اساس این نگاه است که احزاب و جریان های سیاسی، باید با مخاطب شناسی نیازسنجی، بر اساس قابلیت های گوناگون هواداران خود و جامعه سخن بگویند و در انعکاس برخی اخبار به پیامدهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آن در جامعه حساسیت داشته است.

 آنچه در فتنه سال 78 در کوی دانشگاه و فتنه سال 88 در برخی از خیابان های تهران رخ داد، حاصل اطلاعات و اخبار غلط بود. در فتنه نخست، بحث دروغین کشته شدن چند دانشجو؛ در فتنه دوم مسأله دروغین تقلبی، فضا را ملتهب و حساسیت های کاذبی را برانگیخت و ضمن تحریک افراد آگاه، فرصتی اختیار دشمن قرارداد تا هزینه ای را بر نظام اسلامی تحمیل کند و موجب ریزش برخی از احزاب، جریان ها و افراد درون حاکمیت شود.

جدا از این نگرش تاکتیکی به اطلاعات و اخبار ـ که از بداخلاقی ترین شیوه های رایج در میان احزاب غیر اسلامی و بعضا با صبغه معتقد ـ که در جهان و ایران مرسوم است، آنچه بیش از هم جامعه اسلامی را آزار می دهد و از منکرات مسلم منظر اسلام و وجدان هر انسان آزاده­ای است، به زمین زدن افراد احزاب و جریان های مقابل با اشاعه اخبار و اطلاعات نادرست است که در فرهنگ دین، از ان به تهمت و دروغ و غیبت و حریم شکنی یاد شده است.