بازداشت شاهزادگان سرشناس سعودی؛ کودتا یا مرگ شاه؟

به گزارش خبرگزاری رسا، از روز جمعه (شانزدهم اسفند) در عربستان زمزمه‌هایی از دور جدیدی از بازداشت‌ها به دستور «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی به گوش رسید تا اینکه رسانه‌های آمریکایی مثل وال‌استریت ژورنال و بلومبرگ درباره این موضوع گزارش‌هایی منتشر و شایعات را تأیید کردند.

مهم‌ترین اشخاصی که بازداشت شده‌اند، «احمد بن عبدالعزیز» عموی ولی‌عهد (برادر سلمان) و «عبدالعزیز بن سعود بن نایف» وزیر کشور کنونی هستند. برخی منابع از «محمد بن نایف»‌ ولی‌عهد پیشین هم نام برده‌اند. شمار دیگری از شاهزادگان هم هستند که هنوز نام آنان منتشر نشده است. 

شاهزاده احمد، بزرگ‌ترین رقیب بن سلمان برای تکیه بر تخت شاهی و جانشینی سلمان بن عبدالعزیز است.

سوال این است که چرا این شاهزادگان بازداشت شده‌اند؟ برخی ناظران و برخی کارشناسان امور عربستان سعودی اظهارنظرهای متفاوتی کرده‌اند. «مجتهد» حساب کاربری سرشناس و معروف به «افشاگر اخبار خاندان آل سعود» در توییتی، علت را «وفاداری این افراد و وفاداری افسرانی در سرویس امنیتی و ارتش و گارد دربار به احمد بن عبدالعزیز یا محمد بن نایف» یا حداقل شک بن سلمان به آنان را علت بازداشت اعلام کرد. 

توییت‌های مجتهد

فؤاد ابراهیم از کارشناسان سعودی مقیم لندن در این خصوص می‌گوید:‌ ما مقابل چند فرضیه هستیم. اول، کودتایی که شکست خورده. دوم، مرگ سلمان یا در آستانه مرگ بودن او. سوم وضعیت سرنوشت‌سازی در کشور که می‌طلبد که شخصیت‌های بانفوذی در این مرحله غایب باشند. چهارم نیز دوره ملتهب و ناپایدار سلمان. 

فؤاد همچنین در توییتی دیگر نوشته که به نظر می‌رسد عربستان شاهد تغییراتی متوالی در زیرساخت قدرت است و عرصه سیاسی در عربستان اکنون بی‌ثبات و در آینده نزدیک هم متزلزل است و روند صدور دستورات برای عزل و نصب‌های جدید نیز سریع است و همه اینها دلالت بر وضعیت مبهم عربستان می‌کند و مرگ سلمان پیچیدگی آن را بیشتر خواهد کرد. 

کودتایی وجود ندارد؛ بازی پیشدستانه در جریان است

نکته‌ای جالب‌توجه که در این میان است، یکصدایی رسانه‌های آمریکایی در انعکاس روایت دربار سعودی است. بلومبرگ نوشت، دربار به سران مملکت اعلام کرده که شاهزاده احمد و دیگر بازداشت‌شدگان، در حال تدارک کودتا علیه حکومت بوده‌اند. 

چنین اتهام بزرگی به چنین شاهزاده بزرگی، حکایت از چند احتمال دارد که قوی‌ترین آن، مرگ سلمان یا حال وخیم و نزدیک به مرگ اوست. در چنین وضعی است که بن سلمان احساس خطر می‌کند از اینکه رقبای اصلی او مانع تکیه زدنش بر تخت سلطنت شوند. بنابراین برای ورود به مرحله‌ای جدید در عربستان، نیاز است که رقبای اصلی نباشند. 

این احتمال را توییت موسوم به «مستشار الامیر محمد بن نایف» تقویت می‌کند. او نوشت: طرح‌های بن سلمان از خیلی وقت پیش برای این موضوع [شاه شدن] در جریان است اما نه برای چنین زمانی بخصوص که عربستان در آستانه میزبانی نشست سران بیست است [آذرماه ۱۳۹۹]. چیزی او را ناچار کرده که طرح را تسریع کند. شاید شاه فوت کرده است. هنوز اطلاع موثقی در این خصوص و وضعیت سلامتی شاه کسب نکرده‌ام». 

احتمال دیگری که اتهام بزرگ به شاهزاده احمد را توجیه می‌کند این است که در سایه مرگ یا مرگ قریب الوقوع شاه، بن سلمان نیازمند کسب رأی همه اعضای شورای بیعت برای شاه شدن خودش و ولی‌عهدی برادرش «خالد بن سلمان» (معاون وزیر دفاع) است. مانعی که در اینجا وجود دارد، احتمالا قانون وراثت قدرت است. او نیاز دارد برای ولی‌عهد کردن برادرش بند یا بندهایی از قانون را تغییر دهد و احتمالا مهم‌ترین فردی که با این امر مخالف است، شاهزاده احمد است. بنابراین او که اکنون به اتهام خیانت و کودتا در بازداشت است، دیگر حضور ندارد که با این امر مخالفت کند. 

با این حال همه این فرضیه‌ها، غیرقطعی و صرفاً تحلیل است. آنچه سبب بازداشت شاهزاده‌ها شده ممکن است هر چیزی باشد اما مهم‌تر از هر چیز، وضعیت سلامتی سلمان است که می‌تواند منشأ تغییراتی گسترده در عربستان شود. 

حساب توییتری «رأی الخلیج» نیز در این خصوص نوشته که «سلمان بن عبدالعزیز در بخش مراقبت‌های ویژه است و در بخش‌های ویژه نیز آماده‌باش افزایش یافته است. فعلا اخبار مربوط به سلامتی یا فوت او تا اطلاع‌ ثانوی، بایکوت شده است». 

یکی از نشانه‌های دیگری که حکایت از مرگ یا مرگ قریب الوقوع شاه سعودی دارد، توییتی است که حمد المزروعی امروز کرده است. او که گفته می‌شود از مرتبطان با سرویس اطلاعاتی امارات است، در توییتی کوتاه و معنادار نوشت: «شاه کیش شد...» .

توییت حمد المزروعی