کتاب «اندیشه سیاسی آیت الله خوئی» به چاپ دوم رسید

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم کتاب «اندیشه سیاسی آیت الله خوئی» نوشته محمداکرم عارفی را منتشر کرده است.

فقه در میان علوم و رشته های دانش اسلامی غنی ترین مجموعه را تشکیل می دهد زیرا تنها علمی است که به احکام عمل مسائل زندگی پرداخته و در همه زمینه ها به طور مفصل بحث کرده است. بخشی از این رشته غنی دانش اسلامی در دهه های اخیر تحت عنوان «فقه سیاسی» نام گذاری شده که به مسائل سیاسی و کشورداری می پردازد. مطالب این بخش از دیدگاه فقهای صاحب نظر از جمله اهداف این گونه کتاب هاست.

آیت الله خوئی یکی از برجسته ترین فقیهان عصر حاضر است که افکار او در عرصه های علوم دینی بسیار توجه دین پژوهان را بر انگیخته است. کتاب حاضر در صدد است اندیشه آیت الله خوئی را از میان آثار فقهی او استخراج نموده، به صورت منسجم در اختیار دین پژوهان علاقه مند به فقه سیاسی قرار دهد.

اندشیه سیاسی ایشان در عرصه علوم اسلامی از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار بوده و حاوی نوآوری های زیادی است، به ویژه تبیین او از نظریه «جواز تصرف» می تواند در بر دارنده رهیافت خاصی به دولت و سیاست باشد.

در مقدمه این اثر آمده است: کالبد شکافی اندیشه سیاسی خوئی ما را به اصول فکری و دیدگاه فقهی ـ سیاسی او نسبت به مهم ترین مسائل روز جهان اسلام که حکومت دینی باشد، آگاه خواهد کرد. سؤالی که در این جا مطرح می شود، این است که اندیشه سیاسی آیت الله خوئی چیست و ابعاد و گستره ان کدام اند؟

با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی سعی خواهیم کرد پاسخ این سؤال از میان آثار و نوشته های آیت الله خوئی مبنی بر تعدادی مفاهیم کلیدی همچون ولایت فقیه، امور حسبی و مانند آن است که هر کدام در جای خود تبیین می گردد.

پاسخ نهایی به سؤال اصلی پس از تکمیل نوشتار به دست خواهد آمد تا می توان این پاسخ را فرض گرفت که اندیشه سیاسی آیت الله خوئی عبارت از نظریه های منسجم و نظام مند فقهی ـ سیاسی او درباره چگونگی مدیریت کلان اجتماعی و سیاسی، دولت، زعامت عامه و اصول و مبانی نظری آنهاست که با رهیافت نص گرایانه و تا حدودی تاریخی ارائه گردیده اند؛ در این نوشتار کوشش به عمل می آید تا این پاسخ به آزمون گرفته شود.

ساختار کتاب:

نویسنده، این اثر را در پنج فصل تهیه و تدوین کرده است؛ عنوان فصل اول این اثر با عنوان «زندگی و زمانه» منتشر شده که صاحب اثر در دو بخش به سوانح احوال(ولادت و کودکی، تحصیل، تدریس، آثار، خدمات اجتماعی و آموزشی، مبارزات سیاسی) و زمانه(دوره های حکومت سلطنتی، جمهوری عبدالکریم قاسم، حزب بعث) اشاره می کند.

«مبانی، مفاهیم و کلیات» عنوان دومین فصل این کتاب است که نگارنده در این فصل به مبانی اصولی و فقهی، مفاهیم(ولایت، امامت، حسبه) و کلیات(تعریف سیاست، موضوع سیاسی، دین و سیاست، عقلانیت حاکم بر فقه) پرداخته است.

مؤلف کتاب «اندیشه سیاسی آیت الله خوئی»، در فصل سوم به اصول و قواعد فقه سیاسی می پردازد؛ در این فصل، اصل حفظ نظام، اصل ظلم ستیزی، اصل مدارا و تساهل یا قاعده «نفی عسر و حرج»، قاعده «لاضرر و لا ضرار»، مصلحت، قاعده «نفی سبیل»، اصل تقیه مورد بررسی قرار گرفت.

نویسنده فصل چهارم این اثر را با عنوان «حیات سیاسی در عصر غیبت» نگاشته است؛ مطالب این فصل، با عناوینی همچون رویکرد درون سیستمی(نهاد رهبری، نهاد قضا، نهاد مالی)، رویکرد برون سیستمی، راهکارهای ظلم زدایی(حرمت همکاری با ظالم، حرمت ولایت از طرف جایر، عدم مراجعه به قاضیان جور، عدم پرداخت مالیات شرعی به دولت جایر)، راهکار مصلحت گرایی(قبول ولایت در شرایط خاص، انجام خدمات غیراداری، رجوع به مراجع قضایی در شرایط خاص، پراخت مالیات شرعی، اخذ جوایز و حقوق، خرید اموال از جایر) تدوین شده است.

نگارنده در پنجمین فصل کتاب «اندیشه سیاسی آیت الله خوئی» به مبحث «حکومت و ولایت فقیه» پرداخته است؛ در این فصل پس از بیان تعریفی از حکومت و ولایت، به انواع حکومت(رویکرد مشروعیتی، رویکرد سرزمینی، رویکرد اختیاری)، حکومت مطلوب(نصب یا اذن، عدالت، عام بودن، مطلق بودن) و ولایت فقیه(مبانی استدلال و مشروعیت ولایت فقیه، ماهیت تصدی فقیه، قلمرو اختیارات فقیه، آیت الله خوئی و جمهوری اسلامی ایران) می پردازد.

بخش ضمایم این اثر، به دو بخش «متونی عربی گزینش شده از آثار فقهی آیت الله خوئی» و «اعلامیه ها، نامه ها و پیام های سیاسی آیت الله خوئی» اختصاص یافته است.

برشی از کتاب:

آیت الله خوئی و جمهوری اسلامی ایران

از لحاظ نظری هرگز نمی توان دیدگاه آیت الله خوئی را نسبت به رهبری حضرت امام خمینی(ره) و اقدام او برای تأسیس حکومت اسلامی در ایران منفی دانست. وی اثبات ولایت سیاسی را برای فقیه از متون روایی، دشوار و بلکه غیر ممکن می داند، اما با وجود آن تلاش فقها در اداره شئون عمومی مسلمین را از باب حسبه کاملاً شرعی تلقی می کند. احتمالا به همین دلیل او از نهضت امام خمینی(ره) در ایران حمایت به عمل آورد و در اوج مبارزات انقلابی مردم ایران بر حمایت مجدد خود از علما تأکید ورزید و مردم ایران را به پیروی و اطاعت از فقها فراخواند. هم سویی و پشتیبانی او از نهضت امام خمینی(ره) برای مقالات جمهوری اسلامی نیز روشن بود.

در پیامی که آیت الله خامنه ای به مناسبت درگذشت آیت الله خوئی داد، به این امر کاملا اشاره شد و در آن آمده است: "این بزرگوار یکی از نخستین کسانی بود که پس از شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی ـ رضوان الله تعالی علیه ـ حوزه علمیه نجف را به اهمیت حوادث ایران متوجه ساخت و سعی و کوشش ارجمند در همراهی با حرکت عظیم روحانیت و مردم در ایران مبذول کرد".