چگونه فرزندانمان را نماز خوان کنیم؟
خانواده های متدین بسیاری از بی توجهی نوجوان‌ها و حتی جوان‌های خود به آداب و رفتارهای دینی، از جمله نماز، گلایه دارند و به دنبال راه چاره‌ای برای آن هستند.
به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، در جوامع سنتی گذشته و در شرایطی که فرزندان خانواده، تنها تحت تأثیر اندیشه ها و رفتارهای والدین خود بودند، پرورش فرزندان پای بند به آداب دینی کار دشواری نبود. کافی بود که پدر، در جایگاه قهرمان زندگی بچه های خانواده و مادر، به عنوان کانون مهر و پرورش فرزندان، اهل آداب و مناسک دینی باشند تا کودکان آنها بخواهند خود را شبیه آنها کنند و به تدریج به اعمال و رفتارهای دینی خوبگیرند. اما در زندگی مدرن و در شرایطی که فرزندان ما از همان سال های آغازین دوره کودکی آماج افکار و ایده های مخالفی هستند که در قالب هایی هنرمندانه و به صورت غیرمستقیم به ذهن و دل آنها یورش آورده اند، دیگر چنین انتظاری، برخاسته از ناآگاهی و یا بستن چشم ها بر واقعیت است. خانواده های مذهبی و متدین بسیاری هستند که از بی توجهی و عدم پایبندی نوجوان ها و حتی جوان های خود به آداب و رفتارهای دینی، از جمله نماز، گلایه دارند و در هر فرصتی می کوشند تا دراین باره بپرسند و راه چاره ای پیدا کنند.
ساختار کتاب
کتاب مجموعه مقالات نماز و خانواده، حاصل گردآوری پانزده مقاله مرتبط با موضوع نقش خانواده در نمازخوان شدن فرزندان به شرح زیر است:
اول: در نخستین مقاله این کتاب، موانع موجود در نهاد خانواده و راهکارهای پیشنهادی برای والدین برای تربیت دینی فرزندان و گرایش آنها به نماز بررسی شده است.
دوم: یکی از راهبردهای اساسی پیشنهادی برای نمازخوان کردن فرزندان، مطلبی است که در مقاله دوم و با عنوان «شیوه های جذب کودکان و نوجوانان به نماز با محوریت خانواده» پی گرفته شده است.
سوم: یکی از دشواری های خانواده ها درباره مسئله نمازخواندن فرزندان، نمازخواندن صبح آنهاست. در مقاله سوم کوشیده شده است تا این مطلب واکاوی و بررسی شود.
چهارم: چهارمین مقاله کتاب، ارائه دهنده بحثی نسبتا نظری درباره جایگاه نماز به عنوان پل ارتباطی میان نسل های مختلف جامعه است.
پنجم: در این مقاله، «جایگاه برنامه آموزش خانواده در اقامه نماز» تبیین شده است.
ششم: در ششمین مقاله، از «نقش خانواده اهل نماز در هدایت جامعه» سخن گفته شده است.
هفتم: هفتمین مقاله این اثر از «نقش نماز در تربیت دینی فرزندان» سخن به میان آورده است.
هشتم: مقاله بعدی به «نقش تعامل خانه، مدرسه و رسانه در گرایش کودک، نوجوان و جوان به نماز» پرداخته است.
نهم: در این مقاله به تبیین «نقش مادر و پدر خانواده در هدایت خانواده» اشاره شده است.
دهم: «تشویق فرزندان به نماز» عنوان مقاله دهم کتاب است.
یازدهم: در این مقاله «خانواده و هدایت فرزندان به نماز» بررسی شده است.
دوازدهم: در دوازدهمین مقاله، «اثرگذاری فناوری اطلاعات در نمازخوان شدن فرزندان در محیط خانواده» واکاوی شده است.
سیزدهم: به «نقش و کارکردهای متقابل نماز و خانواده در قوام یکدیگر» در این مقاله پرداخته شده است.
چهاردهم: عنوان مقاله این بخش «آثار منفی تبلیغ کلامی صرف نماز و عدم تبلور ارزش ها در جلوه های رفتاری والدین در تربیت فرزندان» است.
پانزدهم: عنوان آخرین مقاله این کتاب «مسئولیت خانواده، بلوغ و نماز فرزندان» است.
ویژگی های اثر
الف: نخستین ویژگی، کاربردی بودن مقاله ها و راهکارهای مطرح شده برای والدین است.
ب: تحلیل های انجام شده نویسندگان در برخی موارد، دومین نقطه قوت کتاب محسوب می‌شود.
ج: آخرین ویژگی،؟ قلم و بیان مناسب مقاله ها برای مخاطب خاص آن یعنی والدین است.
بهره ها و نیازمندی های تربیتی
محتوای این کتاب، گام مثبتی برای پاسخ دهی به بخشی از پرسش ها و دغدغه های والدین درباره نماز فرزندانشان است؛ کتابی عمومی که مخاطب اصلی آن والدين و خانواده است.
جمع‌بندی
کتاب نماز و خانواده دربردارنده پانزده مورد از مقاله های رسیده به دبیرخانه اجلاس سراسری نماز در سال ۱۳۸۶ با موضوع «نماز و خانواده» است. برخی از مطالب کم اهمیت نیز در لابه لای مباحث وجود دارد. افزون براین، حجم نسبتا بالای کتاب در مقایسه با بهره ای که برای مخاطب دارد، ممکن است والدین را خسته سازد. با این همه، در این زمینه کمتر کتابی یافت می شود که ویژگی های این اثر را داشته باشد و بتوان آن را به خانواده ها پیشنهاد کرد.
برشی از کتاب
هر گروه سنی به مثابه پیمانه ای است که بیش از ظرفیت خود پذیرای محتوای اضافی نمی باشد. قبل از هرکسی خود خداوند متعال در تربیت دینی انسان ها در طول تاریخ این موضوع را با عمل مطلق خود رعایت کرده است. فلسفه بعثت انبیا و انزال کتب به طور تدریجی ریشه در این محدودیت ذاتی بشر دارد. مربیان و والدین بدون رعایت این اصل نمی توانند پیام های خود را به کودکان و نوجوانان بقبولانند. آموزش نماز مانند سایر مسائل تربیتی به شرط قبول متربی اثر بخش است لذا از جمله مسائل اساسی که والدین باید از خود بپرسند و پاسخ آن را از منابع معتبر به دست آورند آن است که: "فرزند دوره ابتدایی من، دارای کدام علایق و چه توان ذهنی است؟ " و آیا اینکه "فرزند نوجوان من مطابق یافته های روانشناسی و آموزه های دینی، کدام ویژگی های را داراست؟ اینها سؤالات مبنایی برای هر پدر و مادر است. وقتی که فهمید در دوره کودکی "دیدن" بیش از "شنیدن" کار ساز است در پیام های مربوط به نماز نیز عمدتاً از رفتار و عمل بهره می گیرد تا حرف و گفتار.
انتشارات اولیا و مربیان کتاب مجموعه مقالات نماز و خانواده را که نوشته جمعی از نویسندگان است در قطع رقعی و در 374 صفحه به چاپ رسانده است و علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید کتاب به انتشارات اولیا و مربیان به آدرس: تهران، خیابان قدس، ابتدای طالقانی، پلاك ١١٩ مراجعه کنند یا با شماره ۸۸۹۵ ۸۱۷۹ - ۰۲۱ تماس بگیرند./826/پ202/ق
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
عارف باللّه مرحوم حاج اسماعیل دولابی: پدر و مادر مواظب باشند در اثر فشاری که برای عمل به عبادات و احکام به بچّه میآورند، محبّت بچّه به آنها لطمه نخورد. اگر فرزندان پدر و مادر نمازخوان را دوست داشته باشد، خود فرزند نمازخوان می‌شود، نیاز به فشار آوردن زیاد نیست. و اگر از آنها منزجر شود، از دین و عمل به احکام نیز خواهد برید. اگر محبّت بچّه محفوظ ماند، ولو چند روزی در عمل به احکام شرع سستی کند، جای نگرانی نیست، آخرالامر به آغوش دین باز میگردد و با رغبت به احکام مقید می‌شود. عمل با کُره و اکراه و بدون رغبت نه تأثیر سازنده دارد و نه ثواب و اجر. بگذارید فرزندانتان با رغبت به سمت دین و عبادت بیایند. همانطور که گیاهان و درختان را در فصل زمستان هرس میکنند و شاخههای اضافی‌شان را میزنند و اگر در بهار بزنند درخت آسیب میبیند و جای شاخهی کنده شده سیاه و خشک می‌شود، در نهی از منکر هم باید وقتی فرد در حالت خنکی و آرامی است، به او تذکّر داد. اگر در گرمای کار تذکّر بدهی، مؤثّر نخواهد بود و چه بسا موجب لجاجت او شود و محبّتش به خدا و اولیا و خودت هم لطمه ببیند.
بچّهها را خیلی نهی نکنید، چون فطرتشان خراب می‌شود. وقتی دیدی یک روز صبح فرزندت خودش بیدار شد و بدون اینکه کسی به او بگوید، وضو گرفت و در گوشهی خلوتی نمازخواند، بدان نماز فرزندت را گرفت؛ سجدهی شکر به جا بیاور. مبادا از آن پس او را برای نمازخواندن تحریک کنی.
بعد از نماز کودک یکی دوساله به بالا را در آغوش بگیرید و رفتار بامحبت تری با او داشته باشید تا فرزند ببیند شما هر وقت نماز می‌خوانید مهربانتر می‌شوید و به این وسیله به نماز علاقه مند می‌شود.
او را از کودکی به نماز جماعت و نماز جمعه و حرم و مساجد و مراسم مذهبی ببرید مخصوصا اگر برایش این مکانها را با جایزه وخاطره و تشویقی شیرین کنید.
امر به نماز را درست وقتی فرزند به سن بلوغ رسید نگذارید بماند، باید چند سال قبل از سن تکلیف او را مشتاق به نماز کنید و نماز را به آموزش دهید.
برای مشتاق کردن کودک به نماز قبل سن تکلیف برای دختران یک چادر نماز و جانماز و مهر و تسبیح قشنگ و برای پسران هم همین ها غیر از چادر را تهیه کنید.
تا زمانی که به سن خاصی نرسیده و نماز برایش واجب نشده او را همیشه مجبور به نماز خواندن نکنید.
مثلا می‌توان قبل از اذان با کودک کمی بازی کرد بعد موقع اذان که شد بگوئید دخترم اذان می‌گویند من می‌خواهم نماز بخوانم تو چه
دستور ندهیم پیشنهاد بدهیم.
از کودکی هر وقت نماز می‌خواند به او محبت بیشتری کنید و نماز خواندنش را برای دیگران و در جمع خانواده و فامیل تعریف کنید و تشویق و تحسینش کنید.
با خانواده های مذهبی و دوستان خوب معاشرت و رفت و آمد کنید.