نقد و بررسی جنگ ایران و عراق در یک اثر

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و حضور نسل جدید، فضای کشور را دگرگون کرده است. گفتمان انتقادی در برخورد با مسائل سیاسی اجتماعی و بنیان های فکری و اعتقادی و ساختارهای سیاسی، به ویژه اقدامات و تصمیم گیری های دوران جنگ، به گفتمانی غالب تبدیل شده است. در این میان، خطر گسست میان نسل ها و فراموشی یا نادیده گرفتن میراث و دستاوردهای دهه  انقلاب و جنگ و در نتیجه بی هویتی نسل جدید، نگران کننده است.

رویکرد جدید به جنگ در چارچوب گفتمان انتقادی اگرچه در برخی از زمینه ها دستاوردهای مثبتی داشته است، به دلیل اینکه "اعتماد به نفس حاصل از مقاومت ها، حماسه آفرینی ها و پیروزی های جنگ" را در جامعه مخدوش می کند و قدرت و آمادگی دفاعی کشور را در برابر تهدیدات نظامی و امنیتی کاهش می دهد، مخاطره آمیز است. آسیب پذیری حاصل از این گفتمان در تضعیف توان و قدرت ملّی، ایجاب می کند مرزهای گفتمان انتقادی مشخص شود. هم اکنون نقد بر پایی دو تعریف متفاوت "کالبد شکافی و تمایز" و "شالوده شکنی" انجام می شود. بدیهی است که تأثیرات دهه انقلاب و جنگ در شکل گیری رفتار و هویّت یک نسل، "نقد" ساختار شکن را برنمی تابد.

انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کتاب پرسش های اساسی جنگ: نقد و بررسی جنگ ایران و عراق جلد کلی، نوشته محمد درودیان، را به چاپ رسانده است.

ساختار کتاب

کتاب کتاب پرسش های اساسی جنگ: نقد و بررسی جنگ ایران و عراق در 5 جلد تدوین شده است.

جلد اول: در این جلد از کتاب این عناوین دیده می شود: ماهیت و آثار جنگ، گفتمان انتقادی جنگ، رویکردها و پرسش‌ها، پرسش‌های جنگ، حماسه‌ای بر پایه عقل، تاریخ نگاری جنگ ایران و عراق.

جلد دوم: در جلد دوم این کتاب این عناوین دیده می شود: جنگ: بررسی نظریه‌ها، علل وقوع جنگ ایران و عراق؛ دیدگاه‌ها و نظریه‌ها، رقابت، درگیری، همکاری، انقلاب و جنگ، چرا جنگ آغاز شد.

جلد سوم: در این جلد از کتاب این عناوین درج شده است: تغییر در ماهیت و تحولات استراتژیک جنگ‌، تصمیم گیری، رخدادهای استراتژیک.

جلد چهارم: جلد چهارم این کتاب در خود این عناوین را جای داده است: روش و چارچوب نظری‌، ناکامی در اتمام جنگ‌، برقراری موازنه، پایان جنگ‌.

جلد پنجم: آخرین جلد کتاب دارای این عناوین است: ملاحظات نظری (مدیریت بحران)، وقوع جنگ، تداوم جنگ، پایان جنگ، پس از جنگ.

ویژگی های اثر

1. کتابی جامع در پرداخت به جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس ایران

2. نقد و بررسی جنگ تحمیلی

3. پرداختن به گفتمان انتقادی جنگ تحمیلی

4. تاریخ نگاری کامل از اتفاقات پیش آمدن در هشت سال دفاع مقدس

5. علل و عوامل به وجود آمده برای جنگ حمیلی و علل پایان جنگ

6. مشخص کردن تصمیمات مهم در جنگ تحمیلی

برشی از کتاب

در صفحه 181 و 182 این کتاب در مورد اجتناب ناپذیری جنگ تحمیلی این مطالب نگاشته شده است:

برای تبیین تجاوز عراق به ایران و پاسخ به اجتناب ناپذیری جنگ دو رویکرد کلی وجود دارد: در رویکرد اول تجاوز عراق به ایران بر پایه توضیح ماهیت انقلاب اسلامی و تهدید منافع قدرت های بزرگ و تغییر موازنه ی قدرت در منطقه و پیدایش خلأ قدرت تحلیل و تبیین می شود. در نتیجه عراق برای جبران ناکامی های پیشین و لغو قرارداد 1975 الجزایر و پرکردن خلأ قدرت در منطقه تصمیم به جنگ گرفت و با تحلیلی که از وضعیت داخلی ایران و اوضاع منطقه و بین المللی داشت دستیابی به پیروزی با جنگ برق آسا را سهل و آسان می پنداشت. در این تجاوز عراق به نمایندگی از منافع غرب و ارتجاع منطقه علیه انقلاب اسلامی عمل کرد.

در رویکرد دوم، ضمن اینکه ماهیت رژیم بعثی و شخصیت صدام و بهانه جویی عراق برای تجاوز به ایران پذیرفته می شود این نظر مطرح است که ایران به دلیل وضعیت نامساعد داخلی باید با تکیه بر اهرم دیپلماسی و ایجاد اختلاف میان عراق و کشورهای منطقه از وقوع جنگ جلوگیری می کرد و زمان وقوع آن را به تأخیر می انداخت. رویکرد دوم، بیشتر درونی و بر ساختارها و نحوه ی تصمیم گیری و رفتارهای ایران در برابر عراق متمرکز است. حال آنکه رویکرد اول بیرونی و بر پایه ماهیت انقلاب اسلامی و پیامدهای آن در سطح منطقه بنا شده است.

چنان که روشن است پاسخ به مسئله اجتناب ناپذیری جنگ تا اندازه ای دشوار و پیچیده است، ضمن اینکه این بررسی به معنای پیش بینی و آینده نگری نیست، بلکه نوعی ارزیابی و قضاوت در برابر واقعه ای است که رخ داده است. بنابراین، باید مواضع، تصمیمات و رفتارهای ایران و عراق را کالبدشکافی کرد و به حوادث و وقوع رخدادهای مؤثر توجه و میزان امکان وقوع جنگ را بررسی کرد.

انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کتاب « پرسش های اساسی جنگ: نقد و بررسی جنگ ایران و عراق» را در قطع وزیری و در پنچ جلد و 1220 صفحه به چاپ رسانده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به آدرس: تهران، خیابان انقلاب، خیابان 12 فروردین، ساختمان ناشران، طبقه اول، واحد4، تلفن 02166481531 مراجعه کنند./826/ن601/ق