شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مهمترین هدف قوانین بشری ایجاد فضای امنیت و آرامش برای شهروندان است. انسان امروزی به خوبی می داند مهمترین موهبتی که در پرتو رعایت قانون نصیب انسان می شود امنیت، رفاه و آسایش، احقاق حقوق و عدالت و جلوگیری از ظلم است. امروزه در جوامع موضوع امنیت را نوعی نعمت اجتماعی می پندارند. به گونه ای که امنیت نعمتی است که تمام حکومتها برای تحقق آن تلاش می کنند. امروزه جوامعی پیشرفته محسوب می شوند که بتوانند فضای امن تری را برای شهروندان خود فراهم کنند. یک شهروند حتی اگر بخواهد مؤمن و مسلمان خوبی باشد باید در زندگی اجتماعی خود احساس امنیت کند. در اقتصاد و معیشت ایمن باشد. نگران و مضطرب نباشند. ظلم و اجحاف از جامعه دور و عدل و احسان در آن جامعه جایگزین شود. امام در پیام هشت ماده‏ ای می فرماید:

«باید ملت از این پس که حال استقرار و سازندگی است احساس آرامش و امنیت نمایند و آسوده خاطر و مطمئن از همه جهات به کارهای خویش ادامه دهند، و اسلام بزرگ و دولت اسلامی را پشتیبان خود بدانند، و قوه قضاییه را در دادخواهی ها و اجرای عدل و حدود اسلامی در خدمت خود ببینند، و قوای نظامی و انتظامی و سپاه پاسداران و کمیته‏ ها را موجب آسایش و امنیت خود و کشور خود بدانند. و این امور بر عهده همگان‏ است‏.» (صحیفه امام؛ ج 17، ص 141)

انتشارات مؤسسه دائرالمعارف فقه اسلامی، کتاب شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 سقوط مجازات مواد: ( 96 - 121) را که نوشته حجت الله فتحی است به چاپ رسانده است.

ساختار کتاب

کتاب شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، در هفت مبحث تدوین یافته است.

مبحث اول: عنوان مبحث اول این کتاب عفو است. برخی عناوین این مبحث عبارت است از: عفو و تخفیف مجازات محکومان، پیشینه قانون گذاری، تبیین مفاد ماده، انواع عفو، عفو عمومی، عفو خصوصی،تخفیف مجازات، عدم شمول عفو خصوصی نسبت به متهمان و محکومان غیرقطعی، حدود، تعذیر.

مبحث دوم: نسخ قانون، عنوان این مبحث دیگری از این کتاب است. برخی عناوین دیگر این مبحث: پیشینه قانون، تبیین مفاد ماده، تعریف نسخ، انواع نسخ، گستره نسخ، آثار نسخ.

مبحث سوم: عنوان این مبحث گذشت شاکی است. عناوین دیگر این مبحث: جرایم قابل گذشت، پیشینه قانون گذاری، تبیین مفاد ماده، انواع جرائم در حقوق کیفری ایران به اعتبار نوع مجازات، ضابطه شناسایی جرائم قابل گذشت، انواع گذشت، گذشت منجز، گذشت مشروط، گذشت معلق، گذشت صریح، گذشت ضمنی، گذشت با شرط ضمنی.

مبحث چهارم: مرور زمان، عنوان مبحث چهارم این کتاب است که توسط نویسنده مشخص شده است. برخی عناوین دیگر این مبحث عبارت است از: مرور زمان، پیشینه قانون گذاری، تبیین مفاد ماده، مبانی حقوقی مرور زمان، ادله موافقان، ادله مخالفان، مبانی فقهی مرور زمان، انواع مرور زمان، مرور زمان شکایت، مرور زمان تعقیب.

مبحث پنجم: در مبحث پنجم این کتاب با عنوان توبه مجرم، مشخص شده است. برخی عناوین دیگر این مبحث:توبه در جرائم موجب حد، پیشینه قانون گذاری، تعریف توبه، رابطه توبه و ندامت، پیام های ماده، قلمرو تأثیر توبه در حدود.

مبحث ششم: اعمال قاعده درء، عنوان مبحث دیگری از این کتاب است. برخی عناوین دیگر این کتاب عبارت است از: پیشینه قانون گذاری، جایگاه ماده و قاعده درء، قلمرو ماده، مفهوم شناسی شبهه و انواع آن، مفاد و قلمرو قاعده درء، مستندات قاعده درء.

مبحث هفتم: آخرین مبحث این کتاب با عنوان سایر عوامل سقوط مجازات در فقه امامیه و قوانین که مفصل ترین مبحث این کتاب است و در پانزده گفتار مشخص شده است. برخی عناوین گفتارهای این مبحث عبارت است از: قاعده جبّ، مسلمان شدن کافر بعد از قتل عمدی غیر مسلمان، انکار بعد از اقرار، برگرداندن مال مسروقه به مالک قبل از اثبات سرقت، مالکیت سارق بر مال مسروقه قبل از اثبات سرقت، مرگ متهم یا محکوم علیه، لعان،.

ویژگی های اثر

1. پرداختن به مجازات های اسلامی مصوب شده

2. تدوین شدن این کتاب تحت اشراف حضرت آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی(ره)

3. اشراف داشتن نویسندگان و تدوین کنندگان بخش های حدود، قصاص و دیات قانون مجازات اسلامی بر این اثر

4. دقت در استفاده از الفاظ و کلمات در بررسی قوانین

5. استقبال فضلا طلاب و حقوقدانان از این کتاب

6. استفاده مطالب مورد نیاز قضات و وکلا

7. پژوهش های گسترده نویسنده در متون فقهی

8. استفاده از منابع اصیل فقه امامیه

برشی از کتاب

در صفحه 128 این کتاب در مورد شراط گذشت این مطالب نگاشته شده است:

اعلام گذشت و استرداد شکایت، یکی از مصادیق استیفای حق است و کسی می تواند از این حق استفاده کند که اهلیت آن را داشته باشد؛ بنابراین علاوه بر شرایط عمومی که در گذشت مطرح است مانند بلوغ و عقل و اختیار و اهلیت تصرف گذشت کننده، یکی از شرایط گذشت آن است که گذشت، منجر باشد. قانون گذار در صادر ماده منجز بودن گذشت را شرط کرد، ولی بلافاصله در ادامه ماده بیان داشته است که به گذشت مشروط و معلق نیز در صورتی که آن شرط یا معلق عليه تحقق یافته باشد، ترتیب اثر داده می شود. به این معنا که اگر مثلا اولیای دم به مجنی علیه بگویند.

در صورتی که دو برابر مبلغ دیه را به ما بپردازید، از قصاص نفس گذشت می کنیم، به عبارتی گذشت از قصاص را مشروط به پرداخت دو برابر مبلغ دیه کنند، اگر جانی یا کسانی از طرف وی این مبلغ را پرداخت کنند حق قصاص ساقط می شود و در صورت تحقق این شرط و استنکاف ولی دم از دریافت وجه ، جانی می تواند مبلغ مورد توافق را به حساب دادگستری واریز کند و ولی دم نمی تواند از گذشت خود عدول کند. با تحقق شرط، گذشت مشروط تبدیل به گذشت قطعی و منجر می شود و عدول از آن مسموع نخواهد بود.

گذشت مشروط یا معلق همانند گذشت منجر در صورت تحقق شرط، در همه جرائم قابل گذشت در ابواب مختلف قانون مجازات اسلامی اعم از حدود، قصاص، دیات و تعزیرات کاربرد دارد و اختصاص به باب خاصی ندارد.

انتشارات موسسه دائرالمعارف فقه اسلامی کتاب «شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 سقوط مجازات مواد: ( 96 - 121)» را در قطع وزیری و 564 صفحه به چاپ رسانده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات موسسه دائرالمعارف فقه اسلامی به آدرس: قم، خیابان معلم، میدان روح الله، نبش کوچه 13، جنب بیت حضرت امام خمینی(ره) ، تلفن: 02537745608 مراجعه کنند./826/ن601/ق