منظومه فکری رهبر معظم انقلاب درباره اربعین در بسته مطالعاتی سرآغاز

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، هر سال در این ایام شاهد حرکت خیل عظیم عاشقان حسینی به سوی کربلای معلی بودیم. اما امسال به جهت مشکلاتی که ویروس کرونا برای جهان درست کرده شرکت در این پیاده روی عظیم برای شرکت کنندگان آن آرزویی دست نایافتنی شده است. این راهپیمایی از ابعاد مختلفی قابل توجه بوده و بررسی آن نیاز به دقت بیشتری دارد. باید توجه داشت که اربعین حسینی را نباید در راهپیمایی آن خلاصه کرد، بلکه راهپیمایی اربعین در واقع نمودی از این حرکت تمدن ساز است. امسال عاشقان و موکب داران حسینی می توانند با استفاده از روش های دیگر این حادثه بزرگ را گرامی بدارند.

رهبر معظم انقلاب درباره پیاده روی اربعین می فرمایند: پیاده روی اربعین واقعاً یک پدیده است، یک پدیده‌ی الهی است، یک پدیده‌ی معنوی است. حقیقتاً قابل توصیف نیست؛ مثل خیلی از این پدیده‌های مهمّ الهی، درست قابل تفسیر هم نیست؛ یعنی نمیشود این حادثه را تحلیل کرد. این‌جور این جمعیّتِ عظیمِ میلیونی راه بیفتند، در ظرف چند سال این تحقّق پیدا کند، شکل پیدا کند! بله، در گذشته راه‌پیمایی بود، امّا این خبرها نبود. ما اطّلاع داریم که در ایّام مختلف، چه اربعین، چه غیر اربعین -در خصوص اربعین یا بعضی اوقات دیگر- طلّاب از نجف و جاهای مختلف عراق حرکت میکردند میرفتند، جمعیّت‌های فراوانی هم بودند. امّا این جمعیّتِ عظیمِ میلیونی از جاهای مختلف دنیا -چند میلیون از ایران و میلیون‌ها از خود عراق و از کشورهای دیگر- این حرکت عظیم، با وجود تهدیدهای تروریستی‌ای که همیشه وجود داشته و امروز هم وجود دارد، یک پدیده‌ی فوق‌العاده عظیمی است؛ خیلی مهم است. این نشان‌دهنده‌ی اوج گرفتن همین تفکّر مبارزه‌ی در راه خدا و در راه اسلام و آمادگی عمومی و همگانی در این راه است. و امیدواریم که خداوند متعال برکت بدهد به این حرکتها و برکت بدهد به مردم.

در همین راستا خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، به مناسبت نزدیک شدن به اربعین حسینی گفت‌وگویی با نویسنده بسته مطالعاتی سرآغاز انجام داده، که در ادامه می خوانیم:

رسا - لطفا خود را معرفی کرده و از فعالیت های فرهنگی خود بگویید.

بنده سید محمد صادقی آرمان هستم. بعد از گرفتن دیپلم به حوزه آمدم و بیش از 20 سال است که مشغول به تحصیل در حوزه هستم. نزدیک 20 سال در تهران زندگی می کردم و 10 سالی است که به قم آمدم. آخرین پستی که داشتم مدیر کل روابط بین الملل آستان حضرت معصومه(س) بوده است. من از سال 74 مؤسسه فرهنگی هنری صبوح را اداره می کنم. این مؤسسه که چند منظوره بوده و بیشتر در حوزه‌های نشر، تولید فیلم، برگزاری دوره های آموزشی و کارهای بین المللی انجام وظیفه می کند.

فعالیت من بیشتر در دانشگاه و مدارس بوده و در آنجا کارهای فرهنگی تربیتی را انجام می دادم. از کارهایی که در حوزه نشر از من منتشر شده تعدادی درسنامه بوده و کتاب هایی که در فضای مؤسسه انجام می دادم درباره نهج البلاغه، فضای پرورشی، اخلاق اسلامی، تشیع و ولایت بوده است.

برخی از آثار بنده بخاطر احساس نیازی که می کردم در سطح بین المللی بوده و این در زمانی است که بنده مسئولیت در آستانه و در بحث دهه کرامت داشتم. از پژوهش های من پایان نامه ای برای سطح 3 حوزه است که با عنوان نرم افزار اربعین تهیه شده است. در این پژوهش با رویکرد و نگاه حضرت آقا به بررسی مکانیزم اربعین پرداختم که موضوع و محتوایش خاص و متفاوت است.

رسا - چه انگیزه ای باعث شد در اثر خود به سوی اربعین و نگاه رهبر معظم انقلاب بروید؟

من این توفیق را داشتم که جزء اولین فعالان جریان اربعین باشم و این توفیق به قبل از سال 90 بر می گردد. من در آن زمان در قالب گروه های دانشجویی، دانشجویان را برای زیارت اربعین می بردم بعدا به این نتیجه رسیدم که باید نرم افزار اربعین را درست کنم. برای همین ایده به این نتیجه رسیدم که ما باید یک موکب تراز را معرفی کنیم.

نگاه حضرت آقا این است که سبک فعالیت‌های اربعینی باید فرهنگی تبلیغی باشد. یعنی اینکه اصل ماجرا باید خدمات فرهنگی بوده و آن غذایی که داده می شود باید جنبه فرهنگی هم داشته باشد. همچنین خدمات اسکان هم باید جلوه فرهنگی تبلیغی به خود بگیرد. لذا تصمیم گرفتم موکب تراز در این جهات تأسیس کنم. با کمک و همکاری دوستان یکی دو سال مسیر نجف به کربلا موکب بر قرار کردیم و بعد تصمیم گرفتیم زمینی را خریداری کرده و با این نگاه زائر سرایی را افتتاح کنیم که در طول سال نیز خدمات رایگان به زوار بدهد. همه این کارها از طریق مردم صورت گرفت. الان قریب 32000 متر زمین در عمود 1120 قرار دارد که به نام خدام الحسین مشغول به فعالیت بوده و یکی از بزرگ ترین موکب های مسیر نجف به کربلاست.

در این سال هایی که در موکب فعالیت می کردیم یک مشکلی را به وضوح می دیدم که هر کسی به زعم خودش در این راهپیمایی فضا را به سمتی می برد و چیزی را تشخیص می دهد. البته این کار، کار درستی است زیرا در دستگاه حسینی هر کس باید تا می تواند کمکی انجام دهد. اما این کار در آینده مشکلاتی را پیش می آورد. من در این زمینه آینده پژوهی هایی انجام دادم که چه مشکلاتی در آینده پیش خواهد آمد. 10 سال یا 20 سال آینده قرار است چه اتفاقی بیفتد.

این آینده پژوهی ها بنده را بر آن داشت که منظومه فکری حضرت آقا را، درباره اربعین جمع آوری کنم. به این عنوان که یک رهبر و متفکری وجود دارد که از رأس نگاه می کند و نگاه او نه فقط از داخل است بلکه نگاه ایشان معطوف به فضای بین المللی است. بنده اربعین را یک بحث تمدنی و عالم گیر می دانم. من نگاه حضرت آقا را به عنوان شاخص قرار دادم.

البته کتاب بنده مربوط به دو سال پیش است و منظومه فکری آقا در مدت این دو سال در آن نیست البته که این ظرفیت وجود دارد که صحبت های این دو سال حضرت آقا بعدا به عنوان جلد دیگری به این مجموعه اضافه شود.

نام گذاری این مجموعه به نام سرآغاز، وام گرفته شده از صحبت های حضرت آقاست که فرمودند اربعین یک آغاز و یک شروع برای این جریان عظیم است. در این کتاب‌ها تمام سعی بنده این بود که نگاه آقا را لحاظ کنیم و این مطلب را برسانیم که ایشان چه مأموریتی برای ما دارند. در مورد این مجموعه صحبت هایی هم انجام گرفت که این مجموعه به زبان های انگلیسی، عربی و اردو هم ترجمه و چاپ شود و ان شاء الله دستمایه‌ای برای بقیه افراد در کشورهای دیگر شود.

رسا - نحوه جمع آوری این کتاب و ساختار آن را توضیح دهید.

ما در این کتاب باید نگاه حضرت آقا را بدست می آوردیم آن هم با شیوه ای پژوهشی و داده بنیان. اینجا باید این مورد را اشاره کنم که در این کتاب اینگونه نبوده که فرضیه ای را بیاوریم و بعد در صدد اثبات آن باشیم. ما تمام آنچه از صحبت ها و رهنمودهای حضرت آقا بود را جمع آوری کردیم و بعد نمایه زدیم تا بتوانیم نمایه کلی و ساختمانی را که برای این کار لازم داشتیم بدست آوریم. بعد از گردآوری منظومه فکری آقا برای شرح فرمایشاتشان، مهمترین نگاه هایی که متفکرین و فضلای ما درباره اربعین داشتند و می توانست نگاه حضرت آقا را شرح دهد نیز جمع آوری شد.

رهبر معظم انقلاب در صحبت هایی کنش گرهای موضوع اربعین را مشخص کردند و می فرمایند که کنش گران اصلی اربعین دولت، مردم و عشایر عراق هستند. این صحبت ایشان این مطلب را می رساند که حضرت آقا جهت دهی را درباره کنش گران کاملا مشخص می کنند و منی که موکب دار هستم اگر زودتر به این منظومه می رسیدم دیگر فقط به فکر موکب درست کردن نبودم بلکه به ابعاد فرهنگی آن نیز توجه می کردم.

ما در موکب های بعدی که تشکیل دادیم همین منظومه را گرفتیم و دیگر نگاه تصدی گری را در اربعین نداشتیم. با این نگاه ما اگر در اربعین کاری انجام می دهیم باید نگاه مهمان را داشته باشیم و میزبانی اربعین برای دولت، مردم و عشایر عراق است. اگر موکبی هم می زنیم برای کمک به مردم عراق است. ما در موکب خود با این نگاه اسکان و پذیرایی را برای کمک کردن به مردم عراق فراهم کردیم و ما مصر بودیم که این موکب را موکب بین المللی معرفی کنیم و نه ایرانی، و برای این کار افرادی را در این موکب استفاده کردیم که چند زبان از جمله انگلیسی، عربی و اردو بلد باشند.

بعد از کنشگران، فعالان در منظومه فکری حضرت آقا قرار دارد. فعالان این حوزه شیعیان عالم، آزادی خواهان عالم و عموم مردم هستند. آزادی خواهانی که حضرت آقا در منظومه فکری شان دارند دیگر شیعه نیست و حتی مسلمان هم نیست.

ما موضوع دیگری که از منظومه فکری حضرت آقا استخراج کردیم مخاطبین بودند. ایشان از کلمه حاضرین هم استفاده می کنند که حالا این حاضرین می تواند از عراق، ایران و بقیه کشورها هم باشد که شاید مجموعا 30 میلیون نفر شود. یکی از عناوین دیگری که می شود در این منظومه به آن پرداخت غیر حاضرین در اربعین هستند. که متأسفانه به این غیر حاضرین پرداخته نشده است. اگر از ایران حدود سه میلیون نفر برای زیارت اربعین می روند ما بقی که نرفتند چه می شوند. باید برای این غیرحاضرین فکری شود و برای آنها تولید محتوا صورت گیرد.

در مورد عنوان آزادی خواهان عالم نیز باید بگویم که این افراد شامل همه آزادگان عالم می شود، بنده استفاده ای که از منظومه فکری ایشان انجام داده ام این است که حضرت آقا نگاهشان به اربعین نگاهی منحصر به مذهب نیست بلکه ایشان نگاه تمدنی به این واقعه دارند و این نگاه فقط مسیر راهپیمایی نجف به کربلا نیست.

اگر نگاه کوچک داشته باشیم و فقط به فکر راهپیمایی و یا زدن موکب باشیم، می رسیم به الان که بخاطر ویروس کرونا گفته می شود که ما امسال اربعین نداریم. مگر اربعین مساوی با پیاده روی است؛ بله پیاده روی یکی از مناسک است. که البته یکی از مهمترین مناسک هم هست ولی جریان اربعین، یک جریان تمدن ساز است. کسی که منظومه فکری حضرت آقا را نشناسد نمی تواند به این نگاه جامع پی ببرد.

عنوان دیگری که در منظومه فکری حضرت آقا وجود دارد معرفی الگوست که ایشان حضرت سجاد(ع) و حضرت زینب(س) را به عنوان الگو معرفی می کنند. این الگو سازی کمک می کند که روش تبلیغات دستگاه امامت را بشناسیم و بتوانیم از همین روش ها برای  امروز نیز استفاده کنیم. البته این نکته را باید متذکر شوم که در این حوزه ما احتیاج به فعالیت بیشتری داریم و تألیفات دیگری در این حوزه نیاز هست.

عنوان دیگری که در این منظومه به آن پرداخته شده، بحث اهداف اربعین است که باید این موضوع هم تبیین شود. اهدافی که آقا معرفی می کنند جاودانگی یاد و نهضت حسینی، غلبه بر دستگاه تبلیغاتی غرب، ایجاد و حفظ بزرگ ترین گردهمایی دنیاست. این نکته لازم به ذکر است که ما اگر نتوانیم این جریان را نگه داشته و حفظ کنیم، مدت زمانی نخواهد گذشت که جریان اربعین به انحراف کشیده می شود.

عنوان دیگری که ایشان مطرح می کنند سبک فعالیت در اربعین است که ایشان می فرمایند باید این سبک جهادی، مردمی، فرهنگی و اجتماعی باشد. باید این نگاه باشد که اگر فقط بخواهیم به کتاب و جزوه توجه کنیم مفاهیم اربعین را نمی توانیم به درستی برسانیم. از طرف دیگر این شور و شعف اگر به تنهایی باشد آن هم کافی نخواهد بود.

عنوان دیگری که باز هم در منظومه فکری حضرت آقا مطرح شده بحث مأموریت هایی است که باید درباره اربعین انجام شود است.

رسا - با توجه به منظومه ای که از حضرت آقا بیان کردید شما در این مجموعه کتاب چه روشی را در پیش گرفتید؟

من در این مجموعه که در شش جلد تدوین کردم، در جلد یک این مجموعه که با عنوان دیباچه مشخص شده است به کلیات بحث اربعین پرداخته ام و بعد مأموریت هایی که ما باید برای اربعین انجام دهیم را در پنج جلد آوردم. این کتاب ها به دنبال هم به مانند یک زنجیره است و در مجموع شش کتاب را که منظومه فکری حضرت آقاست مشخص می کند.

رسا - چرا شما در 5 جلد به مأموریت ها پرداخته اید؟

بنده می خواستم تکلیف خود را از نگاه ولی مشخص کنم. لذا یه خاطر همین آمدم هر مأموریت را در یک مجلد آوردم و یک عنوان کلی برای این کتاب ها قرار دادم و نام آن را بسته مطالعاتی سرآغاز گذاشتم. برای حجیم نشدن این کتاب همه را در یک جلد نیاوردم بلکه به صورت شش جلد آوردم که حجیم نشود.

به نظرم می رسد که مأموریت هایی که از منظومه فکری حضرت آقا بدست آمده باید به عنوان شعار هر سال اربعین مشخص شود زیرا این کار باعث می شود که همه بر آن تکیه کنند و این کار مثل ذره بینی است که نور را متمرکز کرده و در یک نقطه جمع می کند و اثر گذار می شود. تلاش بنده از منظومه فکری حضرت آقا به اینجا رسید که 5 مأموریت عمده را استخراج کردم.

مأموریت اول که جلد دوم این مجموعه بوده به بحث وحدت پرداخته است. عناوینی دیگری مثل ایجاد وحدت و نمایش در این کتاب به آن اشاره شده است.

مأموریت دوم که جلد سوم این مجموعه را تشکیل داده احیای حادثه کربلاست. حرکت اربعین در واقع احیای همین حادثه است. در اینجا تبیین خود حادثه کربلا، تغییر نگرش، امتداد، حفظ و پویش داریم که در این جلد به آن پرداخته شده است.

مأموریت سوم که جلد چهارم این مجموعه است با عنوان مبارزه حق علیه باطل، مشخص شده است. این کتاب چند بخش را در خود دارد. مبارزه، تبیین، رفتار سازی و روش ها.

مأمورت چهارم، جلد پنجم این مجموعه بوده که با عنوان حادثه پیاده روی اربعین مشخص شده است. در این کتاب عناوین دیگری مثل احیا، تغییر رویکرد، تبلیغ، مدیریت و رفتار سازی آمده است.

مأموریت پنجم  آخرین جلد این مجموعه را تشکیل داده و بحث آن ارائه الگوست. در این جلد به نمونه ها و الگو ها می پرداخته شده است.

انتشار این کتاب را انتشارات شهید کاظمی متقبل شده و نگاه بنده در این کتاب نگاه و توجه به نخبگان اربعین و فعالان آن است. این کتاب برای مخاطب عام شاید جذابیت خاصی نداشته باشد و برای نخبگان و فعالان فرهنگی جذابیت داشته و آنها می توانند از آن بهرمند شوند./826/گ402/ق