حذف ارز ترجیحی در ایران و چشم انداز کاهش قاچاق کالاهای اساسی به پاکستان

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری رسا، مرزهای مشترک زمینی جمهوری اسلامی ایران با همسایه شرقی پاکستان به یک مسیر سهل برای قاچاقچیان و سودجویان جهت انتقال غیرقانونی کالاهای مرغوب و به صرفه ایرانی تبدیل شده است، تا جایی که ایران یک منبع قابل اطمینان برای مردم بلوچستان پاکستان در زمینه تامین کالاهای اساسی شناخته می‌شود.

در طول چند دهه، قاچاق کالاهای اساسی از مبدا ایران به پاکستان به یک منبع امن برای سودجویان و عناصری تبدیل شده است که از یارانه‌های دولتی بر کالاهای ایرانی سوء استفاده کرده و آن را به یک تجارت پرسود و پایدار برای خود در خارج از مرزهای جمهوری اسلامی تبدیل کرده‌اند.

قاچاق انواع کالاهای ایرانی شامل مواد غذایی، اقلام بهداشتی، سوخت و دیگر مشتقات نفتی از ایران به پاکستان از مسیر مرزهای مشترک دو کشور در استان سیستان و بلوچستان و بلوچستان پاکستان از چندین دهه قبل ادامه دارد و این معضل با اینکه آسیب جدی به اقتصاد کشورمان وارد می‌کند، به یک منفعت سهل و اطمینان بخش برای مصرف کنندگان در پاکستان به حساب می‌آید.

اما پس از اجرای طرح توزیع عادلانه یارانه‌ها در کشورمان شنیده‌ها حکایت از تاثیر فوری این اقدام بر روند قاچاق کالاهای اساسی ایران به مقصد پاکستان دارد. شنیده‌ها حاکی از تغییر و تحول در نرخ کالاهای قاچاق ایرانی در بازار پاکستان به ویژه افزایش قیمت روغن‌های خوراکی و سایر موادغذایی و حتی بنزین ایرانی در بلوچستان و سایر شهرهای پاکستان است.

قرابت‌های فرهنگی و وجود مرزهای طولانی از عوامل پیوند دوکشور همسایه ایران و پاکستان محسوب می‌شود اما همجوار بودن استان‌های مرزی نیز باعث شده است پاکستانی‌ها همواره نیازهای خود به کالاهای اساسی را از کشورمان تامین کنند، اجناسی که طرفداران خاص خودرا درشهرهای مختلف پاکستان دارد. در عین حال این نیاز مردم پاکستان نه تنها از مجاری قانونی و تجارت رسمی تامین نشده بلکه قاچاقچیان این نیازمندی را به عنوان یک نقطه ضعف مورد سوء استفاده قرار داده و طی دهه‌های اخیر میلیاردها دلار کالا و سوخت از کشورمان به پاکستان اما به صورت قاچاق و از مجاری غیررسمی صادر شد.

حال با حذف ارز ترجیحی در ایران آثار فوری آن در داخل پاکستان نیز احساس می‌شود. شنیده‌ها حکایت از افزایش قیمت کالاهای ایرانی در بازارهای بلوچستان به ویژه در شهرهای کویته و کراچی دارد، جایی که فروشگاه‌های فراوانی به مرکز فروش و توزیع انواع کالاهای ایرانی تبدیل شده‌اند.

منابع آگاه در شهر کویته مرکز ایالت بلوچستان پاکستان به خبرنگار ایرنا گفتند: پیش بینی می کنند با اجرای طرح توزیع عادلانه یارانه‌ها و همزمان حذف ارز ترجیحی، ترمز قاچاق کالا به پاکستان کشیده شود و یا به مقدار زیادی از میزان آن کاسته شود.

به عقیده این منابع، هر چند کاهش قاچاق کالاهای اساسی از ایران به پاکستان می‌تواند سازنده باشد اما این روند یک چالش جدیدی برای مصرف کنندگان در بلوچستان پاکستان ایجاد می‌کند.

همزمان با غلبه بر معضل قاچاق باید مسیر تجارت قانونی و رسمی نیز هموار شده و راهکار اساسی برای تشویق تجار و فعالان بازرگانی در مناطق مرزی دو کشور جهت استفاده از مسیرهای گمرگی و رسمی برای نقل و انتقال کالا تدوین و به اجرا گذاشته شود.

طی روزهای اخیر گزارش‌ها حاکی از سخت گیری در گمرکات، بازرسی‌های چندباره و تحمیل هزینه‌های اضافی از ایران به پاکستان است که مسائلی را برای تجار به وجود آورده است. این قبیل مسائل می‌تواند به گسترش قاچاق دامن بزند، لذا مسوولان می‌بایست راهکار موثری را پیدا کنند تا خلاء ناشی از تاثیرات کاهش قاچاق جبران شود.

«فدا حسین دشتی» رئیس اتاق بازرگانی و صنعت کویته در گفت‌وگویی گفت: امروز انواع مواد خوارکی، سوخت شامل بنزین، گازوئیل و دیگر مشتقات نفتی، آرد، برخی از لوازم خانگی، بهداشتی و مصالح ساختمانی از مرزهای زمینی در مناطق دور افتاده سیستان و بلوچستان وارد بلوچستان پاکستان شده و سپس به دیگر شهرها منتقل می‌شود لذا با حذف ارز ترجیحی در ایران بدون شک ما شاهد تاثیر آن در عرضه کالاهای ایرانی در پاکستان و حتی کاهش تفاوت در قیمت این اقلام ایرانی با تولیدات داخلی در پاکستان خواهیم بود.

وی اظهار داشت: هم اکنون قیمت کالاهای ایرانی در مرزهای پاکستان نیز افزایش یافته و این سیر صعودی همزمان با کاهش ارزش روپیه پاکستان در مقابل دلار آمریکا نیز ادامه خواهد یافت.

دشتی درباره آثار و عواقب تصمیم اقتصادی اخیر دولت ایران برای کاهش قاچاق به پاکستان نیز گفت: قاچاق یک معضل در هر دو طرف مرز است، هر چند مرزنشینان دو کشور از این طریق امرار معاش می‌کنند. لذا پرداختن به مسائل ساکنان مرزی ایران و پاکستان در صورت جلوگیری از قاچاق یک نیاز ضروری می‌باشد.

دشتی اظهار داشت: اقدامات سختگیرانه و یا بروز سایر مشکلات در مسیر امرار معاش مرزنشینان دو کشور ممکن است فضا در منطقه را مخدوش کرده و تبعات این وضعیت بیشتر از همه متوجه ساکنان بلوچستان پاکستان است، لذا ما به دنبال گشایش معابر بیشتر برای تجارت قانونی و سهل میان دو کشور هستیم تا بتوانیم به ترویج تجارت رسمی نیز کمک کنیم.

سازوکار تهاتر با ایران راهکار مطمئن برای تامین نیازهای پاکستان

اگرچه گفته می‌شود که تحریم‌ها در سال‌های اخیر موجب کاسته شدن از حجم مناسبات تجاری ایران و پاکستان شده است، اما به نظر می‌رسد نیاز مصرف کنندگان پاکستانی به کالاهای ایرانی به ویژه در استان‌های همجوار مرزی می‌تواند کمک ارزشمندی به افزایش سطح تبادلات تجاری و داد و ستدها میان دو کشور همسایه شود.

جمهوری اسلامی ایران مکانیزم تهاتر را به مسوولان پاکستانی پیشنهاد کرده و از آمادگی کشورمان برای عملیاتی کردن این سازوکار خبر داده است. با استفاده از تهاتر یعنی کالا در ازای کالا (بدون تبادل ارز یا پول محلی) و حمایت از این مکانیزم به ویژه در مرزهای دو کشور می‌توان نیاز مردم پاکستان از جمله ساکنان بلوچستان به کالاهای ایرانی را به صورت رسمی و قانونی تامین کرد.

تا پیش از حذف ارز ترجیحی و توزیع عادلانه یارانه‌ها در ایران، لبنیات، مواد بهداشتی و صیفی جات از جمله محصولاتی بوده است که با قیمت مناسب در مرزهای مشترک کشورمان وارد پاکستان می‌شده است و حتی برخی از این کالاها به ویژه لبنیات به دیگر شهرهای پاکستان مانند لاهور، کراچی و راولپندی ارسال می‌شد. در عین حال گزارش‌ها حکایت از افزایش این قیمت‌ها در مرزهای مشترک دو کشور پس از تحولات اقتصادی اخیر در ایران است.

هر چند مسوولان پاکستانی و یا اتحادیه‌های تولیدی و صادرات همواره نسبت به ورود بی‌رویه محصولات ایرانی به کشورشان ابراز نگرانی کرده و آن را موجب خسارت به خزانه ملی می‌دانند، اما این معضل تبعات بیشتری برای ایران نیز دارد. این درحالی است که تجارت غیر رسمی و آسیب رساندن آن به نظام مالیاتی و گمرکی نیز از جمله ضررهایی است که کشورمان متحمل آن می‌شود./۹۸۸/