کتاب عقلگرایی در تفاسیر قرن چهاردهم به چاپ سوم رسید
به گزارش خبرگزاری رسا، کتاب «عقلگرایی در تفاسیر قرن چهاردهم» به قلم دکتر شادی نفیسی از سوی موسسه بوستان کتاب به چاپ سوم رسید.
اثر حاضر با بررسی اندیشه دینی و تفسیر در دوره معاصر (بر مبنای المیزان، المنار، فی ظلال‌القرآن، الجواهر و نمونه) درصدد تبیین زمینه‌های فراهم آورنده تحول در اندیشه مسلمانان و به تبع، مفسران است.
کتاب حاضر در دو فصل سامان یافته است. فصل نخست کتاب در چند بخش تدوین شده است. در بخش نخست، نگرش مسلمانان این دوره به دانش جدید تبیین شده و در بخش دوم، تحول نهاد و نگرش سیاسی و تاثیر آن بر حوزه تفکر دینی بررسی شده است. در بخش سوم، تاثیر مستشرقان بر حوزه تفکر دینی تبیین می‌شود. در بخش چهارم، تاثیر مکاتب جدید اجتماعی، اقتصادی و فلسفی عنوان شده و در بخش پنجم، تاثیر دستاوردهای جدید علمی و همچنین کلام مسیحیت بر حوزه تفکر دینی نمایانده شده است. در این فصول سعی شده تا با بررسی تاریخ اندیشه دینی و تفسیر در دوره معاصر، زمینه‌های فراهم آورنده تحول در اندیشه مسلمانان و به تبع آن مفسران را بازشناسانده و در حد امکان و اختصار بنمایاند. این امر به ما کمک می‌کند تا شناختی کامل‌تر از اندیشه‌های دینی و تاثیرپذیری آنها از دیگر حوزه‌های معرفتی و غیر معرفتی (نظیر عوامل اجتماعی و سیاسی و فرهنگی) به دست آوریم. همچنین می‌توان گفت که دست‌کم به ما جایگاه درست اندیشه‌ها و معرفت‌هایی را که در مقطع کوتاه زمان ثابت و خلل‌ناپذیر به نظر می‌رسند، می‌نمایاند.
برای فصل دوم با عنوان جلوه‌هایی از عقلگرایی در تفسیر، چند موضوع مهم محوری در تفسیر انتخاب شده و در پنج تفسیر مورد نظر، بررسی می‌شود. این موضوعات عبارتند از: عقل، علم، آیاتی از قرآن که در آن از طبیعت و علوم سخن گفته شده است، ملائکه، جن، شیطان، معجزات پیامبران، امدادهای غیبی و عذاب‌های الهی. این موضوعات در دو بخش تنظیم شده‌اند که هر یک بر مباحث متعددی شامل می‌شوند.
در بخش نخست، مساله عقل، علم و تفسیر آیات علمی قرآن از دیدگاه هر یک از پنج تفسیر بررسی شده‌اند و در بخش دوم، موضوعات معجزات پیامبران، امدادهای غیبی و عذاب‌های الهی در قالب داستان‌های قرآ، در کنار مساله ملائکه، جن و شیطان، از دیدگاه هر یک از پنج مفسر مورد نظر، بررسی شده‌اند. در این فصل، با انتخاب این موضوعات کوشیده شده است تا نشان دهد از یک سو، علم به عنوان مهم‌ترین دستاورد عقل بشری تا چه حد در تفسیر قرآن نقش دارد و از سوی دیگر به جایگاه والای اصول و مبانی عقلی در تفسیر واقف شویم تا با شناخت آن بتوانیم برخوردی روشمند با قرآن را در پیش گیریم، باشد که به درک بهتر آن نایل آییم.
هنگام بررسی یک موضوع در تفاسیر، برای دست‌یابی به نگرشی جامع از عقاید هر مفسر، دیدگاه هر مفسر را در مبحثی مستقل مطرح شده‌اند و موضوعات مرتبط را در کنار هم آورده است. در بخش نخست، موضوع عقل و علم و تفسیر آیات علمی از نگاه پنج مفسر، در پنج مبحث مستقل مطرح شده‌اند. در بخش دوم نیز همین شیوه به کار گرفته شده است. ملائکه، جن و شیطان، همچون مساله معجزات پیامبران و امدادهای غیبی و عذاب‌های الهی از امور ماورای مادی تلقی می‌شوند که به جهان غیب تعلق دارند. از این‌رو، در بخش دوم نیز این موضوعات را از دیدگاه هر مفسر، یک جا مطرح کرده است.
آیات انتخاب شده برای این دو بخش، با مطالعه قرآن و همچنین مراجعه به کتبی که به نقد تفاسیر پرداخته‌اند، تعیین شده‌اند و کوشش شده آیات مشابهی در تمام پنج تفسیر، بررسی شوند تا امکان مقایسه بین دیدگاه‌های این مفسران نیز میسر باشد. آن چه در تفسیر این موضوعات مورد توجه قرار گرفته‌اند، عبارتند از: روش تفسیری مفسر مورد نظر، از این آیات، به مجاز و تمثیل گراییدن او و بهره گرفتن او از مطالب علمی و شیوه‌ای که در صورت بروز تعارض بین تفسیر آیات و مباحث علمی پی می‌گیرد. همچنین دست‌یابی به نظر او درباره هدف قرآن از پرداختن به این موضوعات، روش بیان قرآن در این مقام و مخاطبان قرآن.
چاپ سوم کتاب «عقلگرایی در تفاسیر قرن چهاردهم» در شمارگان 1000 نسخه، 460 صفحه از سوی موسسه بوستان کتاب راهی بازار نشر شده است. /909/ن602/ع.