نکته‌هایی برای اداره بهتر مسجد
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از ماهنامه فرهنگی و اجتماعی حاشیه، اگر چه برخی از جایگاه تبلیغ سنتی کمتر آگاهند، ولی خانه‌امن الهی، یعنی مساجد همچنان ظرفیت مناسبی را برای تربیت انسان‌ها دارند و با اداره بهتر مسجد، از سوی امام جماعت، می‌توان از این ظرفیت استفاده‌ای بهینه و سرشار کرد. آنچه در پی می‌آید، نکاتی است برای بهتر اداره کردن مسجد، تا بتوان در راستای وظیفه تبلیغی، توفیقات افزون تزی را به دست آورد.
1- فرایند نماز جماعت را کوتاه کنیم؟
امام جماعت بهتر است متناسب با حال نماز گزاران، فرایند نماز را کوتاه کند تا نماز گزار بپذیرد که زمان معقولی را برای نماز برنامه‌ریزی می‌کند و از نظر روانی نگوید که «این نماز هم برای ما شغلی شده است».
بنابراین بهتر است فقط یک‌بار در مسجد اذان گفته شود، آن هم اذان زنده با صدای مؤذن مسجد، اینکه ابتدا رادیو اذان بگوید و سپس مؤذن مسجد، دقایقی از وقت را به خود اختصاص می‌دهد که فرایند نماز را طولانی می‌کند بهتر است کسانی که می‌خواهند نافله بخوانند، هم زمان با دعای بین دو نماز، این کار انجام دهند تا میان دو نماز وقفه طولانی ایجاد نشود. معمولا بین نماز صلوات‌هایی فرستاده می‌شود: تعجیل در ظهور آقا امام زمان شادی روح امام و شهد، سلامتی مقام معظم رهبری و مراجع، بدوارث و بی‌وارث، شفای بیماران اسلام، سلامتی مسافران و سربازان و این صلوات‌ها باید بیش از چندتا نباشد. تعقیبات پس نماز نیز باید برنامه‌ریزی شده باشد تا هر کس به سلیقه خود هر روز دعایی را قرائت نکند. تمامی نماز جماعت با حواشی، باید در مدت کوتاهی انجام گیرد.
2- نماز را خلاصه بخوانیم:
نمازگزاران مسجد را طیف‌های گوناگونی از مردم تشکیل می‌دهند: نوجوانان و جوانان دوست دارند امام جماعت نماز را در زمان کوتاهی تمام کند و چه‌بسا دلیل رکود برخی از مساجد، رعایت نکردن این مسئله از سوی امام جماعت باشد. پیرمردان و پیرزنان به عبادت طولانی علاقه دارند و بهتر است امام جماعت آنان را به انجام نمازهای مستحبی یا ادای نمازهای واجب بر انگیزاند.
3- سخنرانی در مسجد:
بهتر است امام جماعت، هر روز کمتر از هفت- هشت دقیقه سخنرانی کند، ولی بکوشد هفته‌ای یک روز و یا در مناسبت‌ها بیشتر منبر رود. البته این سخنان کوتاه می‌تواند در میان دو نماز باشد، ولی بهتر است پس از نماز باشد تا کسانی که خواهان استفاده هستند، حضور داشته باشند. بهتر است در این سخنرانی عمومی، مطالبی بیان شود که برای همه مفید باشد. نیازسنجی عمومی در این زمینه کار ساز است.
4- ارتباط چهره به چهره:
بهتر است امام جماعت پس از نماز، مدتی را در مسجد بماند و در این مدت با نمازگزاران ارتباط بگیرد. اسم کوچک نوجوانان و جوانان را بداند و صمیمانه با آنان سخن بگوید. مانند یک دوست باشد و خود را از آنها بداند؛ واقعیت این است که این ارتباط‌ها از نظر تربیتی، نتیجه بهتری دارند. برای مثال، اگر یکی از این نمازگزاران مدتی غایب بود، امام جماعت پیگیر باشد و احوال او را از دوستانش بپرسد؛ در صورت امکان با او تماس گرفته، حالش را جویا شود؛ اگر بیمار است به عیادتش برود و...
5- تشکیل جلسات قرآن:
بهتر است امام جماعت در کنار عرصه عمومی منبر، عرصه‌های دیگری را که کمی منسجم و دقیق است، برنامه‌ریزی کند تا با اهداف تربیت نیروهای قوی، روی افراد کار کند. به عنوان مثال، جلسات قرآن برگزار کند. البته بهتر است گروه بندی صورت گیرد؛ مثلا زمانی برای نوجوانان، زمانی برای جوانان و... تا نتیجه بهتری داشته باشد، مسئله مهم در این جلسات، ارتباط گیری مؤثر است.
6- برقراری ارتباط غیر کلامی:
واقعیت این است که مردم بیش از آنکه از سخنان امام جماعت تأثیر بگیرند، از رفتار وی متأثر هستند. بهتر است امام جماعت به جای صد جلسه سخن گفتن از نظم، حضور منظم‌تر و به موقع‌تری در مسجد داشته باشد، با اخلاق نیکو با مردم رفتار کند، به مخاطبان شخصیت دهد، با آنان ارتباط شعاطفی و دوستانه داشته باشد. به طور کلی بهتر است با رفتار خود، بیش از گفتارش در هدایت مردم بکوشد.
7- رفتار متناسب با مخاطبان:
امام جماعت باید به هیئت امنا – که بیشتر آنان افراد سال‌خورده هستند – احترام بگذارد و اگر زبان مشترکی برای تفاهم با یکدیگر ندارند، دست کم بکوشد رفتاری داشته باشد که موجب جبهه گیری نشود. آنها نباید احساس کنند که امام جماعت آنان را از گردونه تصمیم گیری‌های مسجد حذف کرده است. باید شخصیت آنها حفظ شود و چه بسا با گفتگو از توانمندی‌های آنها، می‌توان کمک‌های بسیاری را از آنان انتظار داشت. باید با خادم مسجد مدارا کرد و با او از روی محبت سخن گفت و به سپرد تا با کودکان و نوجوانان برخورد بهتری داشته باشد. با نوجوانان باید صمیمی بود، باید بین زنان و مردان فرق نگذاشت و البته در این زمینه، شرط ضروری کار است.
8- همسو کردن تشکل‌های مسجد:
برخی از مساجد کانون دارند، پایگاه دارند، هیئتی نیز در مسجد برپاست. این کانون‌ها باید همسو و یاریگر هم باشند؛ امام جماعت باید با همه این تشکل‌ها همکاری کند و البته می‌تواند در برنامه ریزی‌های مسجد آنها را نیز سهیم کند و با مشورت هم برنامه ریزی کنند تا یکدیگر را یاری دهند. امام جماعت نباید از یکی از این تشکل‌ها حمایت و دیگری را تخریب کند، باید از ظرفیت همه اینها در راستای تبلیغ اسلام استفاده کرد.
9- ارتباط خارج از مسجد:
برای تأثیرگزاری بهتر می‌توان در خارج از مسجد نیز با مخاطب ارتباط برقرار کرد.مثلا امام جماعت سری به مغازه نمازگزار بزند، یا به صورت تلفنی یا از طریق پیامک با ایشان ارتباط برقرار کند؛ با جوانان و نوجوانان به ورزش برود؛ گاهی موقع رفتن به نماز جمعه، نوجوانان را با خود همراه کند تا ارتباط دوستانه بهتری شکل بگیرد؛ آنها در ارتباط خارج از مسجد، از حرکات امام جماعت درس می‌گیرند؛ مثلا تصور کنید امام جماعت به همراه تعدادی جوان مسجدی به جایی می‌روند که از رو به رو خانم‌هایی با حجاب نامناسب می‌آیند، برای این جوان مهم است که امام جماعت چگونه به آنها نگاه می‌کند؛ این نگاه درس آموز است.
10- راه اندازی مراسم مذهبی در مسجد:
امام جماعت می‌تواند دعای توسل یا زیارت عاشورا و یا در مناسبت‌های گوناگون، مراسمی را برپا کند که البته برای هر هفته یک دعا کافی به نظر می‌رسد. در مناسبت‌های خاص، مانند جشن و ایام عزا بهتر است مثلا با ارسال کارت دعوت، از اهالی محل دعوت به عمل آید تا از این طریق جمعیت بیشتری به مسجد جذب شوند. البته این مراسم باید از کیفیتی مناسب برخوردار باشند.
11- راه اندازی کتابخانه و نوار خانه:
کتابخانه و نوار خانه، ابزارهای کمکی امام جماعت هستند که می‌تواند از آنها در راستای کار تبلیغی استفاده کند. البته این می‌طلبد که خود امام جماعت نیز کتاب خوان باشد و شناختی از سخنرانان خوب داشته باشد. ممکن است هدیه و پیشنهاد مناسب یک کتاب خوب به یک مخاطب، چنان تأثیر گزار باشد که زندگی او را دگرگون کند./971/پ202/ن