دروغ در سرشت مؤمن وجود ندارد
حجت الاسلام علی اصغر تقوی، مدیر مرکز مباحثات فقهی تبلیغی حضرت جوادالائمه(ع)، در گفت‌وگو خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد در پاسخ به پرسش‌های« آیا ما در معاشرت‌هاى روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟ و در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟ » به بررسی ریشه ها و عوامل دروغگویی به عنوان یکی از معضلات مهم اخلاقی پرداخت و گفت: دروغ در عوامل مختلفی همچون ترس، خودبینی، برتری طلبی، دوری از حقارت، سستی ایمان، سستی بنیان خانواده، عدم تعادل در اجتماع، عدم شناخت واقعی مفهوم دروغ، بهره گیری های موقت و زودبازده برای برون رفت از یک مشکل بدون نگاه به آینده، ایجاد آرامش گذرا، تخیلات و وهم گرایی، رواج اجتماعی و عدم نفرت عمومی نسبت به دروغ، مبنای مزاح و شوخی قرار دادن دروغ، قرار گرفتن در برابر فشارهای اطرافیان و روی آوردن به دروغ برای کاهش این فشارها و شدت علاقه به شخص یا شیئی خاص ریشه دارد.
فتوای صریح فقها بر حرمت دروغ و کبیره بودن آن
وی با اشاره به این که در روایات و سخنان بزرگان دین و نیز در منظر علم روان‌شناسی مضرات فراوان و غیرقابل جبرانی شمرده شده است که بعضا جزو جدایی ناپذیر دروغ است، افزود: رسوایی از بزرگ ترین و بدترین این آثار است که تبعات روحی روانی بسیاری به دنبال دارد.
حجت الاسلام تقوی با بیان این که قرآن کریم در آیات متعدد به صورت عمومی و در بیش از 10 آیه به صورت مستقیم به معضل دروغ و آثار و مضرات آن پرداخته است، اظهار داشت: فقها بر مبنای همین آیات الاحکام، فتوای صریح بر حرمت دروغ و کبیره بودن آن داده اند.
استاد حوزه علمیه مشهد ادامه داد: در قرآن کریم در سوره نحل، آمده است که شخص دروغگو در واقع به آیات الهی ایمان ندارد و در زمره منکرین آیات الهی محسوب می شود. همچنین در سوره مائده، دروغگو را مستحق لعن و نفرین معرفی کرده و به شدت مورد نکوهش قرار می دهد.
نهی اسلام از گفتن و شنیدن دروغ به عنوانی ویروسی خطرناک
وی با تأکید بر این که دروغ، ویروسی است که به سرعت منتشر می شود، گفت: ویروس و سم ورودی به جسم و روح انسان به وسیله دروغ آنقدر کشنده و خطرناک است که در آموزه های دینی نه تنها دروغگویی مورد مذمت و نکوهش است بلکه شنونده آن نیز مورد نکوهش قرار گرفته و از حضور و شرکت در مجالس دروغ به شدت نهی شده است.
حجت الاسلام تقوی ابراز داشت: در روایات مأثوره از اهل بیت(ع) به شدت از مورد مشاوره قرار دادن افراد دروغ گو پرهیز داده شده و می فرمایند به هیچ وجه دروغ گو را مورد مشاوره قرار ندهید. در سخنان معصومین(ع)، به روشنی بیان شده است که دروغ در سرشت مؤمن وجود ندارد و از سوی دیگر، دروغ، جزء جدایی ناپذیر شخصیت منافق است.
دروغ، کوچک و بزرگ و شوخی و جدی ندارد
وی افزود: امیرمؤمنان علی(ع)، پیامدهای دروغ را خشم خداوند، تحقیر از جانب مردم و دشمنی فرشتگان می دانند، نبی مکرم اسلام(ص) نیز آن را از موانع رزق و روزی معرفی می کنند. امام سجاد(ع) در توصیه های خود به جوامع بشری می فرمایند «پرهیز از دروغ ضروری است اعم از این که کوچک باشد یا بزرگ، شوخی باشد یا جدی زیرا جزئیات راه را برای کلیات می گشاید و از گناه کوچک مسیر گناه بزرگ باز می شود».
این نویسنده و پژوهشگر حوزوی در خصوص راه های نجات از پدیده زشت دروغگویی خاطرنشان کرد: برای همه افراد نمی توان یک نسخه پیچید و به آن امیدوار بود؛ اقوام، ملل، اطرافیان، فرهنگ ها و غیره همه در این امر دخیل هستند اما به طور کلی می توان به برخی کلیات و راه های برون رفت از آن اشاره کرد. نخستین گام، بررسی و شناخت خطرات، مضرات و مفسده های مترتب بر دروغ برای دروغگو است زیرا فرد تا زشتی یا بزرگی خطری را حس نکند از آن فاصله نمی گیرد.
راهکارهای ترک دروغ
وی، شناخت منافع و ثمرات راستگویی بر اساس آموزه های اخلاقی و دینی را از دیگر راهکارهای ترک دروغ دانست و گفت: تقویت و استحکام پایه های ایمانی اعتقادی، بها دادن و مشوق گفتار صادقانه بودن، تقویت توکل و اتکال بر خداوند به جای پناه بردن به دروغ و سپردن امور به دست قدرت حق، درک گذرا بودن نتایج دروغ، دشمن دانستن دروغ و پرهیز از توریه ها و دروغ های به ظاهر کوچک، بررسی و تحقیق در زندگی نامه های راست گویان و صادقان و تعاریف تاریخی از صدق و صداقت از دیگر راهکارهای درمانی محسوب می شود.
مدیر مرکز مباحثات فقهی تبلیغی حضرت جوادالائمه(ع) با بیان این که برون رفت از معضل دروغ به صورت تدریجی و توأم با اعتقاد درونی ممکن است، تصریح کرد: بشر همیشه به دنبال بهترین ها بوده و تلاش می کند تا برتر باشد، سعادت را جزو اهداف خود می داند و همه همت خود را به کار می گیرد از این رو در هدایت های اولیای الهی به بشر توصیه شده است که دسترسی به همه این خواسته ها تنها از طریق صداقت و راستی امکان پذیر است.
حجت الاسلام تقوی با بیان این که پیامبر اکرم(ص)، صداقت را کلید برون رفت از مشکلات معرفی می کنند، یادآور شد: در صدر آموزه‌ها برای نهادینه کردن صداقت و راستگویی در اجتماع، نصب العین قرار دادن رهنمود پیامبر(ص) به امیر مؤمنان(ع) قرار دارد که می فرمایند «یاعلی راست بگو اگرچه در زمان حال به زیان تو باشد ولی آینده به نفع توست و دروغ نگو اگرچه فعلا به نفع تو باشد چون در آینده به ضرر تو خواهد بود».
وی افزود: در اصول کافی روایتی از امام صادق(ع) بیان شده است که در نهادینه کردن صدق، بهترین راهکار است؛ ایشان می فرمایند«صدق و راستی و امانت داری حضرت علی(ع) زمینه ساز عظمت والای ایشان نزد پیامبر(ص) شد».
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، دو پرسش از این پرسش‌ها مربوط به موضوع دروغ بود.
گفتنی است، پرسش‌های زیر بخش از پرسش‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری است:
چرا فرهنگ کار جمعى در جامعه‌ى ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگى‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه‌ى فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطى به طور کامل نیستیم؟
حد زاد و ولد در جامعه‌ى ما چیست؟
الگوى تفریح سالم چیست؟
نوع معمارى در جامعه‌ى ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهاى ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخى از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگرى و بى‌صبرى در میان بعضى از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخى از مردم چیست؟
انضباط اجتماعى در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کارى در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخى از حرف‌های خوب، ایده‌هاى خوب، در حد رؤیا و حرف باقى می‌ماند؟
چه کنیم که ریشه‌ى ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینى چقدر براى ما ضرورى است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیارى از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخى از بخش‌های کشورمان روى آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صله‌ى رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینى چقدر براى ما ضرورى است؟ چقدر درست است؟
طراحى لباسمان چقدر متناسب با نیازهاى ما و عقلانى و منطقى است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگونیم؟
بعضى‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگرى و بى‌صبرى و نا بردباری در میان بعضى از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و... مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفى در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌هاى ادارى ما کم است؟
چرا در بعضى از شهرهاى بزرگ، خانه‌هاى مجردى وجود دارد؟ این بیمارى غربى چگونه در جامعه‌ى ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشى خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه‌ى ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟
چه کنیم حق همسر، حق فرزندان رعایت شود؟ /930/ت301/س