هفتم صفر شهادت امام حسن مجتبی

به گزارش خبرگزاری رسا، از دیرباز در حوزه هزار ساله نجف اشرف هفتم صفر را روز شهادت امام مجتبی علیه السلام می دانند و شیعیان عراق و سایر کشورها نیز در این روز برای سبط اکبر؛ امام مجتبی علیه السلام اقامه عزا می‌کنند اما در ایران شهادت سبط اکبر بیست و هشتم صفر است همزمان با رحلت پیامبر اعظم(ص). چرا؟ به دلیل اختلاف روایت؛ دو قول برای روز شهادت امام حسن مجتبی نقل شده است:

1.بیست و هشتم صفر؛ بر اساس نقل شیخ کلینی و شیخ مفید و شیخ طبرسی. رضوان الله علیهم

2.هفتم صفر؛ بر اساس نقل شهید اول، کفعمی، شیخ بهایی، علامه مجلسی، مرحوم صاحب جواهر، شیخ کاشف الغطاء و محدث قمی. رضوان الله علیهم

هرچند حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی موسس معظم حوزه علمیه قم فقط هفتم صفر برای امام مجتبی اقامه عزا می کردند و به امر ایشان در آن روز بازار هم برای اقامه عزا تعطیل می شده و هنوز هم در برخی از بیوت مراجع در قم روز هفتم صفر برای امام مجتبی روضه برپا می شود اما همچنان در تقویم رسمی کشور هفتم صفر روز ولادت امام موسی بن جعفر علیهما السلام درج می شود که بنابر برخی پژوهش های انجام شده قطعا ماه ولادت ایشان ذی الحجه است و هفتم صفر ولادت آقا موسی بن جعفر سلام الله علیه نیست!

و اگر هم ولادت باشد نکته مهم این است که محرم و صفر ماه حزن اهل بیت است و بسیاری از بزرگان ما مانند استاد فقید آقای مجتهدی رحمه الله تقیّد داشتدند که در روز هفتم صفر مجلس روضه تشکیل شود و روضه امام مجتبی یا امام کاظم خوانده شود و تاکید می کردند این روزها حتی اگر تولد امام معصوم هم باشد، روز سرور نیست، روزهای اسارت اهل بیت امام حسین و ماه حزن است!

و نکته جالبی که می فرمودند این بود که "چون ناصرالدین شاه تولدش در این روز بود و برای اینکه روز تولدش مصادف با شبِ وفات امام جسن مجتبی نباشد تا بتوانند جشن بگیرند این دست کاری را در تقویم کرده اند." که در حد یک احتمال می شود پذیرفت اما قابل تامل است چون واقعا تولد او در همین روز بوده ششم صفر و قبل از آن قول بیست و هشتم مرسوم نبوده و الان هم فقط منحصر به ایران است!

به هر حال سیره مراجع عظام و نظرشان در مورد جشن در ماه صفر همین است و عموم آنها با برگزاری مجلس شادی در ماه صفر که ماه حزن اهل بیت است مخالف هستند.

چقدر خوب است که فقط یک روز یعنی هفتم صفر -با توجه به قوت این قول- به شهادت امام مجتبی اختصاص داده شود تا هم با سایر شیعیان هماهنگ شویم و هم در ایام آخر صفر مجال کافی برای طرح مباحث هویتی و اعتقادی در مورد رسول خدا صلی الله علیه و آله باشد و هیچ یک از دو مناسبت، در یک روز، تحت الشعاع دیگری قرار نگیرد.

این همزمانی دو مناسبت و وجود آن در ماه صفر که ماه حزن و اندوه خاندان نبوت میباشد بدین خاطر نظرات برخی از مراجع معظم تقلید در خصوص این روز را جویا می شویم.

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی:

الف) با توجّه به این که معمول شیعه آن است که عزادارى امام حسین(علیه السلام)را تا اربعین ادامه مى دهد، و در پایان ماه صفر نیز وفاتهاى متعدّدى است; به خاطر این جهات مختلف، کلّ دو ماه محرّم و صفر در عرف پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام)به عنوان دو ماه سوگوارى معروف شده است، به همین دلیل از برگزارى جشن عروسى در تمام این دو ماه اجتناب مى کنند; از این جهت تولّد امام کاظم(علیه السلام)تحت الشعاع مصائب مختلف مجموع این دو ماه قرار گرفته است. در حالى که مسأله تولّد حضرت زینب(علیها السلام) در مقایسه با شهادت زهراى مرضیّه(علیها السلام)این چنین نیست. علاوه بر این، در بعضى روایات نیز آمده که بعد از واقعه کربلا تا چهل روز آثار عزاى آن حضرت در طبیعت نیز بوده است. این نکته نیز فراموش نشود که طبق بعضى روایات معروف، روز هفتم ماه صفر، روز شهادت امام حسن مجتبى(علیه السلام) است به خصوص این که ولادت حضرت زینب(علیها السلام) قبل از شهادت زهراى مرضیّه است.

ب) خلاف شرع نیست; ولى اَولى آن است که حرمت اربعین (چهل روز) شهادت، مقدّم داشته شود.

هفتم ماه صفر به روایتی قوی حتی قوی تر از 28 صفر سالروز شهادت امام حسن مجتبی ( علیه السلام ) میباشد این روز مصادف شده است با سالروز میلاد امام کاظم ( علیه السلام ) به روایتی ضعیف.

نظر آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی ( رضوان الله تعالی علیه)

مشاهده می شود در ایام محرم و صفر بعضی جشنها به مناسبتهای مختلف از صدا و سیما پخش میشود مثل هفتم صفر بعنوان میلاد نظرحضرتعالی چیست ؟

ماههای محرم و صفر ماههای حزن بر سیدالشهدا و خاندان اهل بیت ( علیهم السلام ) میباشد و باید به مراسم عزاداری و روضه خوانی بگذرد . والله العالم

متن جوابیه آیت الله العظمی بهجت (رضوان الله تعالی علیه)

بسمه تعالی

مناسب است در جمع بین دو قول ( مشهور ) در روز هفتم صفر به شهادت سبط اکبر امام مجتبی (علیه الاف التحیة والثناء ) و تولد امام موسی کاظم علیه السلام ترتیب مجالس برای هر دو امام بزرگوار به اینکه مصائب امام دوم (علیه السلام) و مناقب امام هفتم (علیه السلام) را متذکر و یاداور باشند و همین احتیاط حاصل میشود . والسلام

اول صفر 1430 ه ق

متن جوابیه آیت الله العظمی وحید خراسانی (دامت برکاته)

بسم الله الرحمن الرحیم

به آنچه فقیه محقق ، مؤسس حوزه علمیه (قدس سره) فرموده اند باید عمل شود.

29 محرم الحرام 1430

(طبق اخبار موثق حوزه علمیه نجف هفتم ماه صفر را به مناسبت شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) تعطیل مینماید و مراسم سوگواری برگزار می کنند از شاگردان مرحوم شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه و آیت الله العظمی بروجردی نیز نقل میشود نظر این دو بزرگوار در خصوص سالروز شهادت امام حسن مجتبی (ع) روز هفتم ماه صفر بوده است و با تعطیلی دروس این روز را به عزاداری میپرداختند)

متن جوابیه آیت الله العظمی شبیری زنجانی (دامت برکاته)

بسمه تعالی

عزاداری روز هفتم ماه صفر به عنوان سوگواری سبط (علیه السلام) و تعطیل بازار که سنت شیعیان بوده از شعائر دینی است که باید محفوظ بماند و با ذکر مناقب امام هفتم (علیه السلام) منافات ندارد.

اول صفر 1430

متن جوابیه آیت الله العظمی سید صادق شیرازی (دامت برکاته)

بسم الله الرحمن الرحیم

اظهر آنست که شهادت سبط اکبر حضرت امام حسن مجتبی(صلوات الله علیه) در هفتم ماه صفر بوده و اقامه انواع شعائر حسینیه (علیه السلام) در این روز از قربات الی الله متعال و مصداق ظاهر (یحزنون لحزننا) و موجب خشنودی مولایمان حضرت بقیه الله (عج الله تعالی فرجه الشریف) میباشد.

28/ صفر /1430

متن جوابیه آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (رضوان الله تعالی علیه)

بسمه تعالی و له الحمد

در این که باید یکروز اختصاص به حضرت امام مجتبی (علیه السلام) داشته باشد تردیدی نیست و با توجه به اینکه 28 صفر روز رحلت خاتم الانبیا (صلی الله و علیه واله وسلم ) هم هست و بدین لحاظ شهادت سبط اکبر علیه السلام تحت الشعاع قرار میگیرد لذا خوب است که روز هفتم صفر را به این عنوان اختصاص دهند که مشهور هم همین است.

24/12/83

سخنان حضرت آیت الله سید محمد جواد علوی بروجردی(مد ظله العالی) نوه آیت الله العظمی بروجردی رحمه الله علیه در پایان درس خارج اصول سال 87

راجع به هفتم صفر، بعضی ها معتقدند، ولادت حضرت موسی بن جعفر(ع) است، لکن بنابر مشهور بین متأخرین (از زمان مرحوم شهید به بعد،) شهادت امام مجتبی(صلوات الله وسلامه علیه) است. مرسوم در حوزه علمیّه قم از زمان مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی(ره) همچنین در حوزه علمیه نجف، همیشه شهادت امام حسن مجتبی را در هفتم صفر می گیرند. مرحوم حاج شیخ« هفتم صفر» حوزه را تعطیل می کردند، بازار تعطیل می شد. از زمان مرحوم آیت الله العظمی بروجردی و هم چنین بعد از ایشان، این رویه ادامه داشته است./916/د102/ع