نشست تخصصی رسانه و اعتدال برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست تخصصی رسانه و اعتدال روز گذشته، دوشنبه، بیست و نهم اردیبهشت ماه با حضور مهدی محسنیان‌راد عضو هیات علمی دانشگاه امام‌صادق(ع)، هادی خانیکی عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی، محمد سلطانی‌فر مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد، امیر محبیان، مصطفی کواکبیان، کسری نوری و امیر جهانشاهی در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد.
اعتدال یعنی خبرنگاران به دور از حب و بغض به موضوعات بپردازند
در ابتدای این نشست مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد با تاکید بر اعتدال‌سازی فضای جامعه گفت: اگر روزنامه‌های در شکل و نوع ادبیات خود از افراط و تفریط پرهیز نمایند می‌توانند در جامعه فضای اعتدال را ایجاد کنند.
سلطانی‌فر با بیان این‌که اعتدال یا میانه‌روی در همه حوزه‌های آکادمیک دانشگاهی ما به انواع مختلف یاد شده است افزود: وقتی سخن از حقیقت‌‌گرایی مطرح می‌شود به این معناست که روزنامه‌نگاران و خبرنگاران به دور از حب و بغض به موضوعات بپردازند.
مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد، در بیان معنای اعتدال اذعان داشت: اعتدال به این معنا نیست که نباید مباحث تندی که در جامعه اتفاق می‌افتد را مطرح کرد، بلکه بحث ما در اعتدال این است که بیان حقیقت و انعکاس حقیقت به دور از حب و بغض‌ها و نگاه‌های جناحی باشد و اعتدال را به قربانگاه منافع جناحی نبریم.
اعتدال شناختی را در سطح جامعه گسترش دهیم
در ادامه این نشست تخصصی محبیان به بیان مفهوم رسانه و اعتدال پرداخت و گفت: رسانه خود در دو بخش رسانه و مدیریت رسانه قابل توجه است؛ رسانه عرصه تعامل است و مدیریت رسانه عرصه مدیریت فضاهای تعاملی است و این دو با یکدیگر متفاوت است.
وی با بیان این‌که رسانه خنثی است و به عنوان یک ابزار مورد استفاده قرار می‌گیرد، اظهار کرد: مدیریت رسانه برمی‌گردد به فهم ما از رسانه؛ رسانه مجرایی است که داده‌ها را منتقل می‌کند و کار در بستر فضا، زمان و مکان، یک فضای منطقی را با زبان مشترک بین مخاطبان به وجود می‌آورد.
این فعال رسانه‌ای با اشاره به کارکرد مدیریت رسانه گفت: برنامه‌ریزی، طرح‌ریزی، سازمان‌دهی، هدایت و کنترل از جمله کارکردهای مدیریت رسانه است.
محبیان با اشاره به تبیین مفهوم اعتدال عنوان داشت: اگر ما بخواهیم بحث اعتدال مطرح کنیم باید به صورت روشن در کارهای تحقیقی مشخص کنیم که اعتدال در حوزه کارکردهای مدیریت رسانه چه نقشی می‌تواند داشته باشد.
وی ادامه داد: رسانه نیز کارکردهای خبری، اطلاع‌رسانی، آموزشی، سرگرمی، ترویجی و ارشادی دارد.
محبیان در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: اگر مفهوم اعتدال درست تعریف نشود و در عرصه‌های عملیاتی کارکردهایش مشخص نشود، همه از آن به نوعی استفاده می‌کنند و حتی به مفهومی علیه خودش تبدیل می‌شود.
این کارشناس رسانه انصاف را یکی از مفاهیم اعتدال عنوان کرد و اظهار داشت: انصاف گاه نصف نصف کردن چیزی است و گاه حق را به حق دادن است؛ به عبارتی عدالت در عمل را انصاف می‌گوییم؛ از سوی دیگر یک مفهوم دیگر آن، میانه‌روی و در میانه ایستادن است.
وی با اشاره به تعریف میانه‌روی در عرصه رسانه ابراز کرد: در این صورت تعریف میانه‌روی در رسانه دادن حق انتخاب و تشخیص به مخاطبان خواهد بود؛ یعنی خبرنگار تحلیل خود را مخلوط خبر نمی‌کند اما در عین حال شعوری برای مخاطب قایل است که حرف‌های مختلف را بیان می‌کند تا مخاطب قضاوت کند.
محبیان با بیان این‌که گاه اعتدال به مثابه عقل‌گرایی است، افزود: اگر اعتدال یک مفهوم عام باشد، یک هسته اصلی دارد که آن عقل‌گرایی است؛ به عبارت دیگر انسان معتدل، عاقل است و رفتارش محاسبه‌پذیر است، در این صورت می‌توان بر اساس آن رفتار برنامه‌ریزی کند و نقشه عمل داشته باشد؛ همچنین افراد معتدل افرادی هستند که در بیان و رفتار خودشان از یک ادبیات فاخری استفاده می‌کنند.
وی اعتدال را به دو گونه رفتاری و شناختی تقسیم‌بندی کرد و تشریح کرد: مهم‌تر برای ما این است که اعتدال شناختی را در سطح جامعه گسترش دهیم که اعتدال رفتاری محصول آن باشد؛ یعنی مردم در بیابند که برای نتیجه‌گیری منفعت این است که انسان عاقلانه و معتدلانه عمل کند.
محبیان با طرح این پرسش که اعتدال رسانه چه چیزی نیست؟ گفت: فهم غلط از اعتدال در حوزه رسانه آسیب‌هایی دارد؛ اعتدال به معنای خنثی‌پنداری نیست، یعنی رسانه نمی‌تواند جهت‌گیری نداشته باشد؛ چرا که هر چند رسانه ابزار است، اما عاملی که از رسانه بهره‌گیری می‌کند انسان است و انسان فاقد جهت نیست اما مهم این است که فریبکارانه عمل نکرده و کج‌نمایی نکند.
وی با تاکید برآن‌که وظیفه رسانه انعکاس حقایق است اذعان داشت: مورد دیگر این است که اگر می‌خواهیم اعتدال در رسانه را مطرح کنیم نباید به این نتیجه برسیم که افراط در جامعه بازتاب داده نشود؛ یعنی افراط و واقعیت نامطلوب را در جامعه بازتاب ندهیم؛ بلکه باید رسانه واقعیات را به صورتی که هست، نشان دهد.
باید اعتدال را به عنوان یک ارزش و فرهنگ مورد توجه قرار داد
محبیان اعتدال را نتیجه گسترش فرهنگ قانون‌گرایی، عقل‌گرایی و اخلاق‌گرایی در جامعه دانست و عنوان کرد: اگر این فرهنگ‌ها نهادینه نشود اعتدال در جامعه دیده نمی‌شود.
این فعال رسانه‌ای در مورد راهکارهای عملیاتی تحقق اعتدال در رسانه گفت: باید کار آموزش و پرورش نیروی مناسب در حوزه رسانه‌ها صورت گیرد که در زمینه سه فرهنگ فوق شکل پیدا کند؛ همچنین نیاز به کنترل و ارزیابی مستمر فرایند عمل رسانه‌ای است.
امیر جهانشاهی سخنران دیگر این نشست نگاه به اعتدال را فراتر و ضروری‌تر از مباحث سیاسی دانست و گفت: باید اعتدال را به عنوان یک ارزش و فرهنگ در عرصه‌های مختلف مورد توجه قرار دهیم؛ در صورت نهادینه شدن اعتدال می‌توان تبعات گرانقدر آن را در عرصه‌های مختلف از جمله حوزه سیاسی نیز دید.
وی با اشاره به آن‌که اعتدال باید ابتدا در جامعه نهادینه شود افزود: اگر قرار است رسانه‌ها پایه و مبنای توسعه کشور باشند و کمک کنند به جامعه، برای این‌که یک دیالوگ سیاسی درست و مشارکت اجتماعی به نحو احسن شکل بگیرد و اعتماد عمومی تحقق پیدا کند، همه اینها مستلزم این است که اعتدال در جامعه شکل بگیرد و رسانه‌ها در این زمینه فعالیت کنند.
اعتدال پدیده جدیدی در عرصه سیاست است
پس از جهانشاهی، هادی خانیکی به جامعه‌شناسی رسانه و اعتدال پرداخت و گفت: پس از اعلام نتایج یازدهمین دوره ریاست جمهوری بحث و جدل در مورد تعاریف و مصادیق اعتدال در رسانه‌ها شکل گرفت که ترکیبی از مواضع گروهی، سیاسی و جناحی و دیدگاه شخصی، رویکردها، توصیه‌ها، تجویزها، دستورها، تهدیدها و حتی دیکته‌کردن‌ها بود.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این‌که مفهوم اعتدال اگر چه سابقه طولانی دارد، اما در عرصه سیاسی ایران، پدیده جدیدی بود، افزود: 12 سال قبل، دولت دوم اصلاحات 10 برنامه را به عنوان اولویت خود اعلام کرد که دومین مورد بحث اعتدال بود اما پس از روی کارآمدن دولت نهم و دهم، این مسأله کنار گذاشته شد و پس از آن در این دوره توسط رییس‌جمهور کنونی مطرح شد.
وی با اشاره این‌که مفاهیم مختلفی در مورد اعتدال مطرح شده است، اظهار کرد: نقطه مشترک همه این مفاهیم دوری از افراط است؛ اعتدال مفهومی است که باید توسط رسانه‌ها عملیاتی و اجرایی شود؛ اعتدال وسیله‌ای است برای پاسخ به نیازها و اولویت‌های جامعه.
خانیکی با تاکید برآن‌که در اعتدال ساختارها بر کنش مقدم هستند اذعان داشت: گاه انسان‌های معتدل در ساختاری که قرار می‌گیرند کنش‌های غیر اعتدالی مشاهده می‌شود؛ اعتدال دعوت به اعمال سیاست‌ها و خط مشی‌های اعتدالی و شکل دادن ساختارهای اعتدالی است؛ به این معنا که خیلی وقت‌ها می‌خواهیم معتدل عمل کنیم اما گاه ساختارهای سیاسی و اجتماعی اجازه اعتدال‌گرایی را نمی‌دهد.
وی تشریح کرد: یکی دیگر از مفاهیم اعتدال به معنای بالابردن ظرفیت‌های مادی و معنوی و حتی ایجاد کردن ظرفیت‌های جدید برای از بین بردن ساختارهایی که فرد و جامعه را به بی‌اعتدالی و افراط سوق می‌دهد، است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی با بیان این‌که ما نیاز به یک رسانه معیار داریم، عنوان کرد: معتقد نیستم که همه رسانه‌ها یک حرف بزنند و یا رسانه‌ها محدود شوند، اما باید معنای این را پیدا کرد که زبان معیار برای رسانه‌ها چیست؛ ما الان دچار چندپارگی در حوزه عمومی هستیم؛ رسانه‌ها آنچه تولید می‌کنند و اشاعه می‌دهند، به جای این‌که حوزه عمومی معطوف به مسأله مشترک را ترویج دهند، به چندپارگی و چندقطبی شدن جامعه کمک می‌کنند.
خانیکی با اشاره به عدم تعادل بین فضای رسانه‌ای کشور اظهار داشت: وقتی این عدم تعادل وجود داشته باشد نمی‌توان انتظار داشت پیام هم‌وزنی منعکس شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی با تاکید بر این‌که ما گرفتار جامعه غیر اخلاقی در فضای انعکاس اخبار هستیم، ابراز کرد: این مسأله است که به تعادل ضربه می‌زند و به سمت افراط کشیده می‌شود نقد و تخریب در هم آمیخته می‌شود و بحران‌زایی و بیان واقعیت در هم آغشته خواهد شد.
جامعه اعتدالی جامعه قانون‌گرا است
کسری نوری از دیگر فعالان رسانه‌ای بود که در این نشست تخصصی به سخنرانی پرداخت و با ابراز نگرانی از فعالیت رسانه‌ها در زمینه ارایه مفاهیم و مصادیق اعتدال گفت: سال‌ها پیش وقتی موضوع جامعه مدنی مطرح شد، فعالیت در این زمینه وسیله‌ای شد برای قضاوت در مورد رسانه‌ها و گروهی متهم به اباهه‌گری و افراطی شدند.
وی با بیان این‌که هنوز تعاریف روشن و مشخصی از موضوع اعتدال نداریم افزود: من نگران ورود رسانه‌ها به عرصه اعتدال هستم.
مازیار ناظمی نیز در سخنان خود با بیان این‌که جامعه اعتدالی، جامعه قانون‌گرا است، اظهار کرد: ما باید با واقعیت‌های جامعه خود زندگی کنیم.
وی با بیان این‌که مردم از آن مخاطب منفعلی که در برابر رسانه‌ها محکوم هستند، فاصله گرفته‌اند افزود: اکنون مخاطبان رسانه خودشان تولید کننده هستند و محتوا تولید می‌کنند و رسانه‌های امروز ما برای چنین مخاطبی تعریف نشده‌اند.
مصطفی کواکبیان دیگر سخنران نشست تخصصی رسانه و اعتدال، تشریح کرد: هر وقت بحث اعتدال و عدالت مطرح می‌شود، تعریف قرارگرفتن هر چیزی سر جای خود مطرح می‌شود، اما باید به این مطلب توجه کرد که چه چیزهایی سر جایش نیست و چگونه می‌توان سر جایش قرار داد.
دبیرکل حزب مردم‌سالاری مهم‌ترین تعریف اعتدال را تعامل و رفع افراط و تفریط دانست و اظهارداشت: اعتدال این است که تمام حرکت‌های فعالان عرصه سیاسی و دانشگاهی و سایر حوزه‌ها در مفهوم اعتدال صورت گیرد؛ یعنی اگر اصول‌گرا و یا اصلاح‌طلب است در جناح خود اعتدال را بشناسد و در مسیر اعتدال حرکت کند.
وی با ترسیم و تشریح یک سه‌ضلعی برای رسانه‌ها ابراز کرد: یک راسش حاکمیت است، راس دیگرش دولت در معنای اجرایی آن، و راس سوم خود رسانه‌ها هستند.
کواکبیان رسانه‌ها را مهم‌ترین ضلع عنوان کرد و گفت: وجود یک نظام صنفی، طرد افراطیون از فضای رسانه‌ای و پرهیز از جو زدگی و نگاه دکه‌ای به رسانه‌ها می‌تواند در تقویت رسانه‌ها مؤثر باشد.
محسنیان‌راد به عنوان آخرین سخنران در نشست رسانه و اعتدال با بیان این‌که یک عدم اتفاق و سردرگمی سنگین در میان دولت‌مردان ایران در مورد رسالت و کارکرد رسانه‌ها داریم، گفت: این عدم اتفاق در طی سال‌های گذشته به روزنامه‌نگاران و خبرنگاران به صورت سرگردانی منتقل شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه امام‌صادق(ع) با بیان این‌که کسانی که به درستی در رسانه‌ها کار می‌کنند کمتر از جراحان اتاق‌های عمل نیستند، افزود: باید اجازه دهند ارتباطات ایران کار خود را انجام دهد.
محسنیان‌راد با تاکید بر مراقبت از رسانه‌ها به جای نظارت بر رسانه‌ها گفت: هرگونه نگاه تعیین‌کننده به رسانه‌ها برای ما آسیب‌زا خواهد بود؛ تنها نگاه درست این است که بخش قلب بیمارستان‌های کشور با متخصصان برجسته کار خود را انجام دهند./9667/گ503/ص