کتاب‌های دفاع مقدس انتقال دهنده فرهنگ هستند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دکتر سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست حماسه نگاران، پژوهشگران و سیاستگذاران کتاب صبح امروز 25 آبان ماه در سرای اهل قلم با عنوان «روایت قلم» با یادآوری گفته حضرت امام خمینی(ره) مبنی بر این‌که جنگ نعمتی برای ملت ما بود، اظهار کرد: نعمات دفاع مقدس را می‌توان در حوزه‌های مختلف بررسی کرد و یکی از حوزه‌ها، فرهنگ مکتوب است، جنگ از زوایای مختلف در فرهنگ مکتوب ما آثار نمایانی از خود به جای گذاشته است و امروز هزاران عنوان کتاب در این حوزه به رشته تالیف درآمده است.
وی با بیان این‌که دفاع مقدس به یکی از ژانرهای اصلی ما در حوزه کتاب مبدل شده است، ادامه داد: شهریورماه گذشته لوح فشرده‌ای با موضوع کتاب‌های دفاع مقدس در خانه کتاب رونمایی شد که تنها در این مجموعه چیزی حدود ۹ هزار جلد اثر گنجانده شده بود، و البته این میزان همواره قابل تکمیل و افزایش است.
صالحی افزود: این آثار در بخش‌ها و لایه‌های مختلف و قابل توجهی تولید شده‌اند، و یکی از آشکار‌ترین این بخش‌ها، ادبیات جنگ است؛ دفاع مقدس یکی از شاخه‌های ادبیات ما یعنی ادبیات جنگ را بارور کرد، کتاب‌های حوزه دفاع مقدس، ادبیات پایداری ما را صیقل زدند و بدان قوام و غنای بیش از پیش بخشیدند.
وی عنوان کرد: خاطره نویسی نیز یکی از موضوعاتی است که تجربه دفاع مقدس آن را غنای بیشتری بخشیده است، امروز خاطره نویسی و تاریخ شفاهی دفاع مقدس به مجموعه‌ای قابل توجه و مطالعه بدل شده و شعبه‌ای در حوزه فرهنگ مکتوب ما را تشکیل داده است.
صالحی ادامه داد: همان گونه که ادبیات جنگ بر کلیت ادبیات موثر بوده است، امروزه تعامل میان خاطره نویسی دفاع مقدس و خاطره نویسی آزاد می‌تواند موجب افزایش غنای ژانر خاطره نویسی آزاد شود.
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به اسناد نگاری جنگ اشاره‌ای کرد و گفت: در این حوزه نیز اتفاقات خاصی رقم خورده است و اسنادنگاری دفاع مقدس توانسته بر اسنادنگاری محض تاثیری مثبت داشت باشد.
وی افزود: طبقه بندی و بررسی آثار مکتوب حوزه دفاع مقدس نشان می‌دهد که این آثار افزون بر ارزشی که در درون خود دارند، همواره در حال تعامل با ضلع مشابه خود در بیرون بوده و بر غنای آن افزوده‌اند.
صالحی به موضوع فرهنگ کتابخوانی اشاره کرد و گفت: کتاب‌های دفاع مقدس، بخش قابل توجهی از آثار پرخواننده امروز کشور در ژانرهای مختلف، اعم از شعر و داستان و خاطره و اسنادنگاری و... را تشکیل می‌دهند. در حقیقت، فرهنگ دفاع مقدس بر سطح و میزان کتابخوانی در کشور تاثیری مهم داشته است. این آثار تنها انتقال دهنده مفاهیم نیستند، بلکه انتقال دهنده یک فرهنگ‌اند.
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود به کارکرد کتاب‌های دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: این آثار را باید بر خلاف ژانرهای دیگر، در چند کارکرد تجمیعی بررسی کرد.
وی با اشاره به کارکرد‌شناختی آثار دفاع مقدس اظهار کرد: کتاب‌های حوزه دفاع مقدس اطلاعات و تحلیل‌ها را منتقل می‌کنند اما تفاوت آنها با سایر آثار این است که این شناخت، تنها در سطح رویداد‌ها نیست، بلکه به لایه‌های انسان‌شناختی می‌پردازد. کتاب‌های حوزه علوم انسانی از جمله آثار تاریخی و جامعه‌شناختی و... به معرفی و باز تعریف وقایع می‌پردازند اما آثار دفاع مقدس، لایه‌های پیچ در پیچ انسان‌شناختی را می‌کاوند. با این آثار، می‌توان انسان را که گنج پنهان است، بهتر شناخت.
صالحی کارکرد رفتاری را یکی دیگر از کارکردهای آثار دفاع مقدس عنوان کرد و بیان کرد: منظور از این کارکرد، تاثیر گذاری رفتاری و هنجاری بر مخاطبان است، انسان همواره در پی نمونه مشابه خود برای الگوبرداری است. در آثار دفاع مقدس شاهد حضور اقشار مختلفی هستیم، که هر کدام از این اقشار می‌توانند الگویی برای همذات پنداری گروهی از مردم باشند.
وی ادامه داد: شاید یکی از دلایل حضور گروه‌ها و افراد گوناگون در کاروان حضرت امام حسین (ع) در کربلا نیز همین موضوع باشد. امروز هر کسی می‌تواند الگوی خود را در کربلا بیابد و با او همزاد پنداری کند. این اتفاق در دفاع مقدس نیز روی داد و می‌بینیم که مردم به سرعت با شخصیت‌های جنگ، همزاد پنداری می‌کنند و آنان را الگو قرار می‌دهند.
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به کارکرد عاطفی آثار دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: این کارکرد تاثیر خاصی بر مخاطب دارد. در آثار حوزه‌های دیگر، می‌بینیم که کتابی در مخاطب شادی یا غم ایجاد می‌کند، اما آثار دفاع مقدس، ترکیبی از غم و شادی را به همراه دارند. رهبر معظم انقلاب این موضوع را به غم عشق تشبیه کرده‌اند، که در آن شادی و غم توام‌اند. این کارکرد را به ندرت در سایر آثار می‌توان یافت.
صالحی تاکید کرد: ترکیب و تجمیع این سه کارکرد‌شناختی، رفتاری و عاطفی در فرهنگ مکتوب دفاع مقدس دیده می‌شود. البته این بدان معنا نیست که از آنچه در این حوزه داریم راضی و بدان قانع باشیم. این حوزه نیز مانند سایر حوزه‌ها، جای رشد و تکامل دارد.
وی در پایان سخنانش گفت: پس از ساختن گنجینه‌ای از آثار دفاع مقدس، باید گام‌های بعدی را به گونه‌ای برداریم که متصل و کامل کننده داشته‌های پیشین ما باشد و فرهنگ مکتوب ما را جهانی کند این طعم در داخل مرزهای کشورمان چشیده شده، و دریغ است که دیگران از آن بهره نبرند./9596/پ202/ب4