فرهنگ جهاد و شهادت مدیریت کننده رفتارها

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، «وجوه کارآمدانه‏ی فرهنگ شهادت»، «ظرفیت‏های نظری و علمی فرهنگ جهاد و شهادت در حفظ، توسعه و انتقال مفاهیم دینی»، و «عرصه‏های جهاد و شهادت در اعصار مختلف تاریخی» از مباحث مهمی است که  در مسأله مبانی جهاد و شهادت به آنها پرداخته می شود. 

مبانی جهاد و شهادت

شهادت به عنوان یکی از مفاهیم اساسی و کارآمد در دین اسلام، همواره به طرق و گونه‏های مختلفی در لسان و ادبیات اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است که این امر نشان از اهمیت و ارزش فراوان ان دارد.

البته این بدان معنا نیست که تمامی ظرفیت‏ها و استعدادهای این مفاهیم برای جامعه علمی کشف و مورد بهره‏برداری قرار گرفته باشند، بلکه به جرأت می‏توان ادعا کرد به رغم استعمال فراوان این واژگان در ادبیات اسلامی، هنوز جنبه‏ها و ابعاد فراوانی از آنها یا کشف نشده و یا در صورت کشف، تحقیق و پژوهش در خور توجهی پیرامون آنها صورت نگرفته است.

در این رابطه می‏توان به « وجوه کارآمدانه‏ی فرهنگ شهادت»، «ظرفیت‏های نظری و علمی فرهنگ جهاد و شهادت در حفظ، توسعه و انتقال مفاهیم دینی»، «عرصه‏های جهاد و شهادت در اعصار مختلف تاریخی» و مواردی از این قبیل اشاره کرد.

بدیهی است که مدعای مقال حاضر آن نیست که خلاء ذکر شده را پر کند و به موضوعی بپردازد که مغفول در ادبیات علمی واقع شده است؛ چرا که این امر مستلزم تحقیق و پژوهش فراوان آن هم در سطوح بالای حوزوی و دانشگاهی است.

به همین جهت سعی می‏شود که با نگاهی دوباره به مسئله‏ای خاص که بارها و به بهانه‏ها مختلف در متون علمی اشاره قرار گرفته است، یعنی«مبانی جهاد و شهادت» به برخی از محورهایی که به زعم نگارنده چندان مورد توجه قرار گرفته نشده است، پرداخته شود. در این راستا سعی می‏شود به بازخوانی و بازشناسی فرهنگ جهاد و شهادت در دو بخش کلی یکی از منظر«قرآن» و دیگری از منظر«روایات» پرداخته شود.

مبانی فرهنگ جهاد و شهادت

جهاد و شهادت به مثابه‏ی یک فرهنگ، مجموعه‏ای از بایدها و نبایدهایی را به جامعه تزریق می‏کند که رعایت کردن آن‏ها و تنظیم رفتار و کردار خود بر اساسی میان«رفتار الهی» و «غیرالهی» است.

واژگان و مفاهیمی همچون جهاد و شهادت، از اهمیت و ارزش‏ والایی در دین اسلام برخوردار هستند و این اهمیت تا بدآنجاست که توانسته‏اند احکام خاصی را به خود دهند.

حال در راستای فهم بهتر این مفاهیم می‏توان از زوایا و ابعاد مختلفی آن‏ها را مورد بررسی قرار داد که«نفش جهاد و شهادت در سلامت، پیشرفت و ارتقاء فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی»، «شهادت به مثابه یک فرهنگ»، «چرایی و چگونگی جهاد و شهادت» و... تنها بخشی از آن زوایا می‏باشند.

طبعا پرداختن به هر یک از این زوایا به تنهایی می‏تواند موضوع و محور اصلی چندین کتاب و مقاله قرار گیرد، به همین جهت نمی‏توان انتظار داشت که در یک نوشتار به تمامی آن‏ها پرداخته شود.

بر این اساس در این نوشتار سعی می‏شود با انتخاب یکی از این زوایا یعنی«مبانی فرهنگ جهاد و شهادت در آیین اسلام» مطالبی به صورت منسجم، مرتب و مسئله محور ارائه داده شود.

این در حالی است که شبهات، ابهامات و سؤالات فراوانی پیرامون«اصل جهاد» در محافل مختلف علمی و روشنفکری مطرح است.

به همین منظور سعی می‏شود زوایا و سمت و سوی مباحث به گونه‏ای جهت دهی شوند که بتوان از آنان، پاسخی مناسب برای سؤالات و ابهامات فوق پیدا کرد.

حال، در این راستا بر آنیم تا با پرداختن به عناوین مهمی همچون«فلسفه وجودی جهاد و شهادت»، «مفهوم شناسی جهاد و شهادت»، «انواع جهاد و شهادت»، «جهاد و شهادت در لسان آیات و روایات» مبانی دقیق، عمیق و پاسخگو برای فرهنگ جهاد و شهادت را به لحاظ تئوری فراهم کرده باشیم.

گفتنی است، علاقه مندان برای آگاهی بیشتر به کتاب چکیده مقالات همایش نقش حوزه های علمیه و مراجع عظام تقلید در دفاع مقدس مراجعه کنند./978/ت303/س