پیشینه فعالیتهای قرآنی حرم مطهر فاطمی
حجت الاسلام محمد باقر مشکاتی مسئول پژوهشی مرکز اسناد آستان مقدس حضرت معصومه(ص) در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به فعالیتهای امسال غرفه آستان اظهار داشت: ما امسال در این غرفه موزه تعامل، موزه مجازی و نمایش قرآن‌های نفیس گنجینه کتابخانه حضرت معصومه(ص) را داریم.
وی ادامه داد: در بخش پیشینه فعالیتهای نمایشگاه ما اسناد قرآنی آستان مقدس فاطمی را به نمایش عموم گذاشتیم که در اصل از عصر صفوی تا دوران پهلوی در آن گنجانده شده است.
مسؤول پژوهشی مرکز اسناد آستان مقدس حضرت معصومه(ص) با بیان اینکه بی‌تردید می‌توانیم پیشینه فعالیتهای قرآنی در حرم حضرت معصومه(ص) را به پای قدمت بنای بارگاه نورانی در مدفن آن حضرت بدانیم خاطرنشان کرد: دلیل این امر این است که اسناد و قرائنی وجود دارد که عاشقان و زائران آن حضرت از همان ایام رحلت در این مکان مقدس به تلاوت کلام الهی همت می‌گماشتند و مصحف شریف قرآن وقف این بقعه مبارک می‌کردند.
حجت الاسلام مشکاتی با اشاره به اینکه در دوره‌های مختلف قبل از صفویه خادمانی در منصب یا شغل خاصی به تلاوت قرآن در حرم مطهر اشتغال داشتند ابراز داشت: قدیمی‌ترین سند قرآنی موجود در مرکز اسناد نشان می‌دهد که قرائت قرآن کریم در جایگاه یک خدمت یا منصب قرآنی دست کم بیش از 465سال پیش در این بارگاه الهی معمول بوده است، این سند ارزشمند مربوط به زمان شاه طهماسب اول است که طی فرمانی به امیر السلطان احمد متولی وقت آستان مقدس دستور صادر می‌کند که علاوه بر حافظان و قاریان موجود در حرم مطهر شش نفر قاری جدید نیز به آنها افزود شود.
وی افزود: منصب "صدر الحافظی" و شغل "حافظی" قرآن از کهن‌ترین مشاغل استان مقدس قم است، همواره افرادی در بارگاه بانوی کرامت به این شغل آسمانی مفتخر بوده‌اند، بررسی ده‌ها سند ارزشمند نشان می‌دهد که از اوایل دوره صفویه تا اواخر قاجاریه از سه تا هفده نفر حافظ و قاری موظف به قرائت و انجام فعالیتهای قرآن در حرم مطهر فاطمی می‌شدند، احکام و اسنادی زیادی هست که به برقراری این نوع خدمت و شغل فرهنگی در دوران حکومت پهلوی نیز دلالت دارد.
مسؤول پژوهشی مرکز اسناد آستان مقدس حضرت معصومه(ص) با بیان اینکه خادمان قرآنی اغلب از سلسله سادات رضوی و از حافظان و قاریان قرآن کریم بودند که با عنوان شغلی "حفاظ" و منصب "صدر الحفاظ" در حرم مطهر صبح و شام مشغول قرائت قرآن می‌شدند، این افراد از سوی سلاطین وقت دوره صفویه و متولیان حرم منصوب و معرفی می‌شدند تا عهده‌دار برنامه‌های قرآنی و ختم مستمر کلام الله مجید در "دارالحفاظ" ایوان طلای حرم حضرت معصومه(ص) باشند.
حجت الاسلام مشکاتی با اشاره به اینکه گونه‌ای دیگر از مدارک و سوابق قرآنی آستان مقدس که نشان دهنده دیرینگی فعالیتها و مشاغل قرآنی حرم مطهر است تاکید کرد: در اسناد جمع و خرج مالی استان قم در دوره صفویه و قاجار متبلور است، قدیمی‌ترین اسناد موجود از این نوع اسناد قرآنی آستان به سال 1139ق یعنی حدود 300سال قبل است.
وی در پایان گفت: در این نمایشگاه اسنادی سعی کردیم با گزینش و ارائه 22 سند قرآنی مکتوب و دیداری، دیرینگی و سیر تاریخی این نوع فعالیتهای فرهنگی قرآنی(از عهد صفویه تا دوره پهلوی) در حرم مطهر فاطمی علیه السلام را به نمایش بگذاریم./816/302/ب3