ویژگی های نفس اماره در روایات و ادعیه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در کرمان، حجت الاسلام محمدرضا کمالی، استاد سطح عالی حوزه علمیه کرمان شب گذشته در مسجد ولی عصر(عج)، گفت: تعامل و رفتار با نفس طبق روایت امام صادق(ع) به 7 رکن تقسیم می شود که اول آن خوف و ترس از نفس است؛ امام سجاد(ع) در مناجات شاکین از سلسله مناجات خمس عشر از ویژگی نفس یعنی امر به بدی شکایت می کند؛ ویژگی دوم نفس اماره مبادرت و سرعت به خطاها است به این معنا اگر فرصتی به خطا پیدا کند آن را از دست نمی دهد.

وی ادامه داد: نفس اماره به گناه حریص بوده و ولع دارد و انسان را در معرض خشم خداوند قرار می دهد و به طور مداوم انسان را به سمت هلاکت می کشاند؛ این نفس اماره می تواند انسان را از خوارترین هلاک شده ها قرار دهد چون کسانی که به واسطه نفس اماره نابود شوند پست ترین انسان ها هستند.

این استاد حوزه علمیه افزود: این نفس در مسیر اطاعت حضرت حق بسیار تنبل بوده و طمع به دنیا و آرزوهای دور و طولانی دارد و در مقابل شری که به او می رسد بی تاب بوده در مقابل خیری که از دیگران به او برسد مانع تراشی می کند، همچنین میل فراوانی به کارهای بیهوده و لهو دارد؛ امام سجاد(ع) در شکایت از نفس می فرماید از غفلت و بی خبری نسبت به آخرت پر شده است و در نهایت برای توبه امروز و فردا می کند.

وی ادامه داد: وقتی نفس اماره به گناه امر کرد و گناه انجام شد به واسطه نصیحت دیگران یا دیگر شرایط نفس لوامه فعال می شود و انسان را سرزنش و به توبه توصیه می کند که در مقابل نفس اماره از همین هم به جلوگیری کرده و به تأخیر می اندازد یعنی اینکه برای توبه وقت هست و امروز نشد فردا توبه می کنیم؛ به اینکار تسویف می گویند یعنی کار را برای مهلتی دیگر به تأخیر بیاندازد.

این کارشناس امور دینی اظهار داشت: از مجموع ویژگی های نفس اماره نتیجه می گیریم بسیار خطرناک است و طبق اصول معامله و رفتار با نفس باید از آن ترسید؛ رکن دوم در رفتار با نفس جهاد با آن است به این صورت به خواسته های او لبیک نگوییم که اگر چنین کاری کردیم در نابودکردن خودمان شریک هستیم؛ تمایل نفس اماره به بدی ها و امور ناپسند است ولی بنده خدا به حسن رفتار مأمور است.

وی در ادامه افزود: آنچه که خداوند متعال از ما می خواهد با خواسته های نفس یکی نبوده و قابل جمع نیست؛ نفس طبق طبیعت خود انسان را به مخالفت و بدی وادار می کند اما یک بنده باید تلاش کند مطالبات و خواهش های نادرست آن را رد کند؛ اگر بخواهیم عبد خدا باشیم باید مطالبات نفس را رد کنیم؛ کسانی که نفس خود را رها و آزاد می گذارند در فساد آن شریک بوده و خود را به نابودی نزدیک می کنند.

این استاد حوزه علمیه با اشاره به نشانه های هواهای نفسانی در روایات، اظهار داشت: اگر انسانی در مقابل خواسته ها و هواهای نفسانی ایستاد از ملائک والاتر خواهد شد؛ انتخاب لذت های دنیا در مقابل آخرت و غوطه ور شدن در کارهای حرام از نشانه های هواهای نفسانی است؛ از دیگر نشانه های خواسته های بی حصار نفس ریاست طلبی حتی از راه حرام، حرام خوری، غفلت از انجام واجبات، سبک شمردن سنت های الهی و غوطه ور شدن در کارهای بیهوده است که در روایات است.

حجت الاسلام کمالی در پایان گفت: کسانی که از جایگاه و مقام رب ترس داشته و نفس خود را از هوا و خواسته هایش باز دارند، بهشت جایگاه آن ها است؛ هر انسانی که به این باور برسد خدا او را می بیند و هر چه که می گوید می شنود و از ترس اینکه در پیشگاه خدا مرتکب گناهی شود خوف از مقام رب و جایگاه خداوند دارد./9704/201/ب2