چرایی تأکید رهبر انقلاب بر ترویج «زکات»
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، رهبر معظم انقلاب در همایش سالانه زکات پیامی را منتشر کردند که نشان می‌دهد موضوع زکات از چه جایگاه ویژه‌ای در جامعه اسلامی برخوردار است و از طرفی آن طور که شایسته است حقش ادا نشده است.
ایشان فراهم‌سازیِ همایش سالانه برای ترویج زکات را یکی از بزرگ‌ترین توفیقات الهی و نشانه فضل و رحمت پروردگار به جمهوری اسلامی دانسته و فرمودند: «اهمّیّت والای این فریضه‌ی بزرگ که مکرّراً در قرآن در کنار نماز از آن یاد شده است، ایجاب می‌کرد که بسیار پیش از این به اقامه‌ی آن پرداخته شود. ما مسئولان نظام جمهوری اسلامی باید از کم‌کاری خود در این باره آمرزش خداوند را طلب کنیم و به عفو او پناه بریم.
اکنون که به همّت برخی عزیزان، چند سالی است موضوع زکات پیگیری میشود، لازم است مسئولانِ همه‌ی بخشهای مرتبط دولتی، همکاری همه‌جانبه‌ی خود را مبذول دارند. قرآن در ستایش مجاهدان راه حق، کارکرد آنان را پس از پیروزی، اقامه‌ی صلات و ایتاء زکات و امر به معروف و نهی از منکر می‌داند و در حقیقت، نخستین و مهم‌ترین وظایف آنان را در هنگام تشکیل حکومت معیّن می‌کند. این جایگاه برجسته‌ی زکات است.»
ایشان در ادامه تأکید می کند که جمهوری اسلامی برای تحقق احکام اسلامی و تشکیل مجتمع اسلامی باید این فریضه‌ی بزرگ را در سرلوحه برنامه‌های خود گذارد.
ایشان می فرماید: «باید اعتراف کنیم که در این زمینه کار تحقیقاتی و معرفتی نیز در سطح نیاز و ضرورت انجام نگرفته است. بحث فقهی زکات، امروز می‌تواند آفاق گسترده‌تری از همه‌ی آنچه در کتب گذشتگان هست، در پیش چشم باحثان و محقّقان بگشاید. فریضه‌ی زکات در صدر اوّل، پس از هجرت به مدینه تشریع شده، در‌حالی‌که عنوان زکات در آیات مکّی قرآن کریم بارها تکرار گردیده است. نکاتی از این قبیل که ما را به ژرف‌اندیشی در این مقوله‌ی مهم فرا می‌خواند، کم نیست.»
ایشان در این پیام متذکر نکات قرآنی شدند که توجه به این نکات عملا در جامعه مهجور مانده است. این نکته مهمی است که زکات بارها در آیات قرآن در کنار نماز آمده و به آن توصیه شده است. همین مطلب در اهمیت این واجب الهی کفایت می‌کند و گویای این مطلب است که عبادت با ادای حقوق مالی عجین و همراه است و جای تأسف دارد که با گذشت چهل سال از انقلاب آنطور که شایسته است به آن توجه نشده است؛ همچنانکه رهبر انقلاب اشاراتی در این باره داشتند.
نکته قرآنی دیگر که ایشان متذکر شده‌اند این آیه شریفه است: الَّذينَ إِن مَكَّنّاهُم فِي الأَرضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكاةَ وَأَمَروا بِالمَعروفِ وَنَهَوا عَنِ المُنكَرِ وَلِلَّهِ عاقِبَةُ الأُمور؛ِ کسانی كه وقتى در روى زمين به آن‌ها قدرت دهيم، نماز را برپا مىدارند و زكات را ادا مىكنند و امر به معروف و نهى از منكر مىنمايند و پايان همه كارها از آن پروردگار است. (سوره حج/۴۱﴾
در این آیه شریفه یکی از مسائلی که در صورت تشکیل حکومت و توانایی به آن اشاره شده ادای زکات است. این نکته اهمیت این فریضه الهی را می‌رساند که یکی از وظایف اصلی حکومت اسلامی ادای فریضه زکات است.
معنای زکات
زکات از نظر لغوی به دو معنا آمده است: یکی طهارت و پاکیزگی و دیگری به معنای رشد و نموّ است.
زکات واجب به دو قسم زکات مال و زکات بدن(فطره) تقسیم میشود. زکات مال همان اشیاء نه گانه(گندم،جو،گوسفند، طلا و ...) است که حدّ نصاب دارد. صدقات مستحبی هم به نوعی زکات محسوب می‌شوند.
وجوب زکات از ضروریات دین اسلام و مورد اتفاق همه مسلمانان است و انکار وجوب آن توسط مسلمانی سبب ارتداد وی میشود.
زکات در کنار نماز، روزه، حج و ولایت به عنوان یکی از ارکان پنجگانه‌ای است که اسلام بر آن بنا شده است و روایات مختلفی این موضوع را بیان کرده‌اند.
آثار فردی و اجتماعی زکات
زکات آثار فردی و اجتماعی مختلفی دارد و در احادیث اهل بیت علیهم‌السلام آثاری در این باره ذکر شده است؛ رها شدن از بخل، برکت پیدا کردن مال و زیاد شدن روزی، محبوب شدن نزد خدا، بیمه شدن اموال و رسیدن به رحمت خاص الهی از جمله برکاتی است که در روایات به آن اشاره شده است.
فقر زدایی،ایجاد محبت بین مردم و تقویت روابط ایشان، جذب افراد سست ایمان(مؤلفه قلوبهم) به دین از دیگر مواردی است که به عنوان ثمرات زکات می‌توان از آن یاد کرد.
تبعات عدم پرداخت زکات
از طرفی عدم پرداخت زکات نیز آثار ناخوشایند و خطرناکی را به همراه دارد؛ تلف شدن اموال، خسارت دو برابری، هزینه شدن مال در راه اشرار و گناه، محروم شدن از رحمت، قبول نشدن نماز و عبادات و هم ردیفی با رباخواران از جمله تبعات منفی عدم پرداخت زکات است.
امام صادق علیه السلام فرمود: هیچ مالی در خشکی و دریا ضایع نمی شود، مگر به ضایع ساختن زکات؛ پس با زکات اموالتان را محافظت کنید... . (محاسن/ج1/ص294)
در روایت دیگری وارد شده کسی که حق خدا را نپردازد دو برابر آن را در راه باطل خرج می‌کند. (کافی/ج3/ص506)
ناگفته نماند که چه بسا زکات معنای عامی داشته باشد و خمس را هم شامل شود. همچنین ممکن است شامل هر انفاقی جدای معنای اصطلاحی زکات هم باشد./999/ی۷۰۴/س
بابک شکورزاده