«روح القدس» کیست و چگونه در ظهور امام زمان نقش ایفا می‌کند
به گزارش خبرگزاری رسا، به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت با سعادت حضرت فاطمۀ زهراء(س)، به سراغ محقق و پژوهشگر علوم قرآن و حدیث حجت‌الاسلام «محمود ابوالقاسمی» رفتیم تا با وی دربارۀ موضوعاتی همچون «نقش حضرت زهراء(س) در دوران آخرالزمان و برپایی معجزات انبیای اولواالعزم(ع) با تأیید حضرت فاطمۀ زهراء(س)» گفت‌وگو کنیم.
مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:
به نظر شما در دنیای امروز چطور می‌توان از وجود مقدس حضرت زهراء(س) بهره برد؟
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی:در قرآن کریم چهار مرتبه واژه روح‌القدس به کار رفته که سه بار آن، مربوط به حضرت عیسی(ع) است. در همین راستا خداوند در آیه 253 سوره بقره می‌فرماید: «وَ آتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَ أَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ» همچنین در آیه 110 سوره مائده می‌فرماید: «یا عیسَی ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتی عَلَیْکَ وَ عَلی والِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَ کَهْلاً»، در اینجا باید به این نکته تأکید کرد که حضرت عیسی(ع) و مادرشان حضرت مریم(س) توسط روح‌القدس تأیید شدند، در واقع به دلیل تأیید روح‌القدس است که آن معجزه رخ می‌دهد و حضرت مریم(س) بدون اینکه همسری داشته باشد، فرزندی را به دنیا می‌آورد. همچنین حضرت عیسی (ع) به برکت همین تأیید، توان‌هایی برایش ایجاد شد که از جمله آن توان‌ها، بدون پدر به دنیا آمدن و سخن گفتن ایشان در گهواره با مردم است، همچنین ایشان در هنگام پیری هم با مردم سخن می‌گوید، منظور از سخن گفتن ایشان در دوران پیری ـ براساس اسناد و روایت ـ سخن گفتن پیش از دوران ظهور است.
در همین راستا، خداوند در آیه 159 سوره نساء می‌فرماید: «وَ إِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ»، این یعنی تمام اهل کتاب پیش از مرگ حضرت عیسی (ع) به او ایمان می‌آورند و پشت سر او قرار می‌گیرند تا اینکه عیسی (ع) آنها را به امام زمان (عج) ملحق می‌کند، این کار عیسی (ع) در راستای نصرت امام زمان(عج) است، اهل کتاب به وسیله عیسی(ع) جذب و در نتیجه شیعه می‌شوند، کاری که حضرت عیسی (ع) در این موقعیت انجام می‌دهد، کاری بس بزرگ است و از عهدۀ کسی بر نمی‌آید و این، اهمیت و عظمت کار عیسی (ع) را نشان می‌دهد.
لطفاً در این باره بیشتر توضیح دهید.
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی: خداوند عیسی (ع) را زنده نگه داشت، چراکه قرار بود سال‌ها بعد کار بزرگی انجام دهد، این کار نیاز به دمِ عیسی دارد، آن هم عیسی‌ای که بیش از 2000 سال است تحت تعلیم و تربیت الهی قرار دارد و از آنجایی که خداوند کار عبثی انجام نمی‌دهد، قطعاً این امر برای هدف خاصی بوده که آن، نصرت و یاری امام زمان (عج) در دوران آخرالزمان با گرویدن اهل کتاب به تشیع است و حتی بر اساس اسناد، حضرت عیسی (ع) قبل از ظهور و در فضای آخرالزمان به زمین باز خواهند گشت.
خداوند در آیه 30 سوره مریم می‌فرماید: «إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْكِتَابَ وَ جَعَلَنِی نَبِیًّا»، عطا و فهم کتاب و حکمت به حضرت عیسی (ع) به تأیید روح القدس فراهم شد، حضرت عیسی(ع) در اینجا خود را عبد و نبّی معرفی می‌کند که در همان دوران کودکی و در گهواره کتاب به او عطا شده، پس نتیجه می‌گیریم که او قدرت درک عطای کتاب را حتی در دوران کودکی نیز داشته که این برخاسته از تأیید روح القدس است. مشابه این موضوع را در آیه 100 سوره مائده داریم: «وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجیلَ ... »،
یکی از تأثیرات تأیید روح القدس، عطا و درک کتاب، حکمت، تورات و انجیل است، پس با تأیید روح القدس توان درک انسان افزایش می‌یابد.
همچنین معجزات عیسی(ع) اعم از حیات بخشیدن و زنده کردن مردگان، از گِل پرنده ایجاد کردن، شفا دادن نابینا، خبر دادن از غیب و ... همگی برگرفته از تأیید روح القدس است، به عبارت دیگر، تأیید روح القدس توان‌هایی را در وجود حضرت عیسی (ع) ایجاد کرد که به موجب آن، می‌توانست کارهای مختلفی را انجام دهد، بنابراین اگر حضرت عیسی(ع) توانست در گهواره سخن بگوید و اگر تاکنون حدود 2000 سال عمر کرده و اگر می‌تواند پیش از دوران ظهور نیز با مردم سخن بگوید باز هم به خاطر تأیید روح القدس است. حضرت عیسی (ع) 2000 سال پیش می‌توانست مرده زنده کند، خبر از غیب بدهد و ...، اما عیسی پیش از دوران ظهور قرار است تمام اهل کتاب را شیعه و پیرو امام زمان (عج) کند.
آیا توان‌های سایر انبیاء(ع) نیز می‌تواند با تأیید روح القدس باشد؟
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی: بله، به نکتۀ خوبی اشاره کردید، بر اساس روایات، تمام انبیاء و اولیای الهی به تأیید روح القدس رسیده‌اند و اصلاً با معرفت به ایشان به مقام نبوّت رسیده‌اند. خداوند در آیه 35 سوره احقاف می‌فرماید: «...أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ ...»، امام باقر(ع) دربارۀ علت نامیده شدن این انبیا به «اولواالعزم» می‌فرماید: «فَثَبَتَتِ الْعَزِیمَةُ لِهَؤُلَاءِ الْخَمْسَةِ فِی الْمَهْدِی»، (کافی،ج2، ص8) مقوله اولواالعزمی به خاطر مهدی(عج) در این پنج نفر ثبت شد و ایشان به خاطر امام زمان، «اولواالعزم من الرسل» نامیده شدند.
پس تمام انبیاء به یاری اهل بیت(ع) عزم داشتند ـ برخی کمتر و برخی بیشتر ـ این عزم در رسولان بیشتر و در اولواالعزم من الرسل(ع) نسبت به رسولان نیز بیشتر بوده است، در میان آنها نیز حضرت عیسی(ع) بیشترین عزم را داشته و این عزم را با تأیید روح القدس به دست آورده، شاید به همین خاطر باشد که از میان چهار آیه‌ای که دربارۀ روح‌القدس در قرآن به کار رفته، سه آیه به طور خاص درباره حضرت عیسی (ع) است، به نظر می‌رسد او بیشترین بهره را از وجود روح‌القدس برده است. وجه مشترکات تمام انبیای اولواالعزم یاری و نصرت اهل‌بیت (علیهم‌السلام) بوده است. بر اساس روایات تمام انبیاء در دوران ظهور امام زمان (عج) رجعت خواهند کرد و توان‌هایشان را برای یاری حضرت مهدی (ع) بکار خواهند گرفت.
بنابراین می‌توان معجزات انبیای اولوالعزم را مانند حضرت موسی(ع) در تبدیل عصا به مار، شکافتن دریا و ... همگی با تأیید روح‌القدس دانست.
به نظر شما آیا غیر از انبیاء و رسولان(ع)، دیگران نیز می‌توانند از روح القدس بهره ببرند؟
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی: خداوند در آیه 102 سوره مبارکه نحل می‌فرماید: «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ بِالْحَقِّ لِیُثَبِّتَ الَّذینَ آمَنُوا وَ هُدیً وَ بُشْری لِلْمُسْلِمینَ»، بگو: «آن را روح القدس از طرف پروردگارت به حق فرود آورده، تا کسانی را که ایمان آورده‌اند استوار کند و برای مسلمانان هدایت و بشارتی است». با توجه به این فراز قرآن ما نیز می‌توانیم از روح القدس همچون انبیاء بهره‌مند شویم. به عنوان مثال، در روایات آمده است که وقتی «دعبل خزایی» شروع به خواندن اشعاری در وصف خاندان عصمت و طهارت(ع) کرد، هنگامی که دعبل این ابیات را در محضر امام رضا(ع) خواند، امام بسیار گریستند و سپس به دعبل فرمود: «یا خزاعی نطق روح القدس علی لسانک بهذین البیتین» ای دعبل خزاعی این روح القدس بود که این دو بیت را بر زبان تو جاری کرد.
این نشان از تأثیرگذاری روح القدس در سطوح مختلف بر مومنان است. اگر ما نیز به تأیید روح القدس برسیم، وجه مشترکی را با انبیاء پیدا میکنیم که آن ایجاد توان‌هایی برای نصرت و یاری اهل‌بیت(ع) است، همچنانکه وقتی دعبل خزایی در محضر امام رضا(ع) شعرخوانی کرد، امام رضا(ع) فرمود: «یَا دِعْبِلُ مَرْحَباً بِنَاصِرِنَابِیَدِهِ وَ لِسَانِهِ» (بحارالأنوار، ج45، ص242) آفرین به کسی که ما را نصرت می‌کند، در واقع دعبل توانست با اشعارش امام رضا(ع) و اهل بیت(ع) را یاری کند. تمام کسانی که خدمتگزار آستان اهل بیت(ع) هستند، به تأیید روح القدس می‌رسند و تا زمانی که کسی این تأیید را دریافت نکند، توفیق خدمتگزاری نخواهد داشت. در واقع تمام کسانی که به تأیید روح القدس رسیده باشند ـ از کمترین اندازه تا بیشترین اندازه ـ توان یاری امام(ع) را دارند و تفاوت فقط به میزان بهره‌گیری از روح القدس است. حال که می‌توانیم با عملکردمان اهل بیت(ع) را نصرت کنیم، برای اینکه بتوانیم این نصرت را افزایش دهیم باید درصدد بهره‌مندی بیشتر از روح‌القدس باشیم تا توانمان بیشتر و توفیق خدمتگزاری بیشتری را داشته باشیم. تأیید روح القدس به معنای عنایت و توجه حضرت زهراء(س) به ماست.
چطور می‌توانیم نسبت به روح‌القدس شناخت بیشتری پیدا کنیم؟ اهل بیت(ع) روح‌القدس را چگونه معرفی کرده‌اند؟
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی: بر اساس روایات اهل‌بیت(ع) می‌توان به صراحت اعلام کرد که منظور از روح القدس «حضرت زهراء(س)» است، در تأیید این سخن به روایاتی در این باره اشاره میکنیم:
ـ امام صادق(ع) ذیل آیۀ «تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ»، می‌فرماید: «[لَیْلَةُ اَلْقَدْرِ] خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی فَاطِمَةَ ... وَ اَلرُّوحُ رُوحُ اَلْقُدُسِ وَ هِیَ فَاطِمَةُ»، منظور از «الروح» و «روح القدس» حضرت فاطمه زهراء(س) است (بحارالأنوار ج25 ص97).
ـ «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، «اللیلة» فاطمة و «القدر» الله، فمن عرف فاطمة حق معرفتها، فقد أدرک لیلةالقدر»، منظور از «اللیلة»، فاطمه(س) و منظور از «الْقَدْر»، خداوند است، پس هر کس معرفت به حضرت زهرا (س) پیدا کند، آنگونه که حق آنست، به درستی که شب قدر را درک کرده است (تفسیر فرات کوفی ص581).
ـ «و الروح روح القدس و هو فی فاطمة» (تأویل الآیات الظاهره ص791).
ـ إنّ فاطمةَ (س) هی لیلةُ المبارکه فی القُرآن»، به درستی که فاطمه(س) همان «لیلة مبارکه» است که در قرآن آمده (کافی ج2، ص388، ح4).
بنابراین اینکه انبیاء(ع) و در رأس آنان اولواالعزم من الرسل(ع) و در رأس آن حضرت عیسی(ع) مورد تأیید روح القدس قرار گرفتند، در واقع یعنی مورد تأیید حضرت زهراء(س) قرار گرفتند و به تربیت‌های فاطمی مفتخر شدند.
به نظر شما چطور می‌توان از تأیید روح القدس (حضرت زهرا) بهره برد؟
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی: به نکته مهمی اشاره کردید، بر اساس آنچه در فوق مطرح شد، روح القدس یا همان حضرت زهراء(س) زمانی ما را تأیید می‌کند که قصد و نیت نصرت اهل بیت(ع) را داشته باشیم، حال اگر می‌خواهیم از تأیید بیشتری بهره‌مند شویم، باید سعی کنیم میل به نصرت و یاری اهل بیت(ع) را بیشتر در خود تقویت و نیّات خود را اصلاح کنیم، در واقع هر کسی توانسته این تأیید را دریافت کند، یعنی میل و علاقه به نصرت و یاری امام (ع) داشته است.
خداوند در آیه 110 سوره مائده فرمود: «وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجیلَ ...»، یکی از تأثیرات تأیید روح القدس، درک بیشتر کتاب، حکمت، تورات و انجیل است، پس با تأیید روح القدس توان درک انسان افزایش می‌یابد، ما با استفاده از تأیید روح القدس می‌توانیم جهت اصلاح میل و نیّتمان برای نصرت امام (ع) استفاده کنیم. پس می‌توان چنین نتیجه گرفت:
خداوند در آیه 110 سوره مائده فرمود: « وَ إِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجیلَ ... »، یکی از تأثیرات تأیید روح القدس، درک بیشتر کتاب، حکمت، تورات و انجیل است، پس با تأیید روح القدس توان درک انسان افزایش می‌یابد، ما با استفاده از تأیید روح القدس می‌توانیم جهت اصلاح میل و نیّتمان برای نصرت امام (ع) استفاده کنیم. پس می‌توان چنین نتیجه گرفت که حضرت مریم (س) علاقه‌مند به نصرت امام زمان بوده و دلیل بر این سخن این است که حضرت زهراء(س) او را مورد تأیید قرار داد و توانست بدون همسر، عیسی (ع) را به دنیا بیاورد، همچنین عیسی (ع) نیز علاقه‌مند به نصرت امام زمان (عج) بوده، چراکه آنقدر مورد تأیید حضرت زهراء(س) قرار گرفته که خداوند عمری 2000 ساله به او عطا کرده تا بیشتر بتواند امام (ع) را نصرت کند.
بنابراین شایسته است از خدا بخواهیم زندگیمان را در مسیر نصرت اهل بیت(ع) قرار دهد و در این مسیر از حضرت زهراء (س) بسیار کمک بگیریم. ما می‌توانیم برای استجابت بسیاری از خواسته‌هایمان از فاطمۀ زهراء(س) کمک بگیریم، اما به میزان ظرفی که به درِ خانۀ آن حضرت می‌بریم، پاسخ دریافت میکنیم، اما اگر وقتی دامنۀ خواسته‌مان را وسعت دهیم، مثلاً نصرت امام (ع) را بخواهیم، قطعاً بهرۀ بیشتری را خواهیم برد.
طبق فرمایش شما، مؤمنان نیز می‌توانند از تأیید روح القدس (حضرت زهرا) بهره‌مند شوند، آیا این بهره‌گیری توأم با زحمت است یا توأم با سهولت؟
حجت‌الاسلام ابوالقاسمی: خداوند در آیه 102 سوره نحل می‌فرماید: «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ بِالْحَقِّ لِیُثَبِّتَ الَّذینَ آمَنُوا وَ هُدیً وَ بُشْری لِلْمُسْلِمینَ»، بر اساس این آیه، خداوند گاهی اوقات روح القدس را تنزّل می‌دهد و به عبارتی آن را بیشتر در دسترس مومنان قرار می‌دهد، حتی می‌توان گفت هرچه به سمت آینده پیش می‌رویم،
خدا با برپا کردن صحنه‌های مختلف، سهولت بهره‌مندی ما را از روح القدس بیشتر فراهم می‌کند که به عنوان مثال می‌توان به راهپیمایی اربعین حسینی اشاره کرد.
در حقیقت از آنجایی که در فضای آخرالزمان صحبت از یاری حضرت مهدی (عج) می‌شود و چون یاری ایشان به تأیید روح القدس نیاز دارد، پس در دوران آخرالزمان حضرت زهراء(س) بیشتر جلوه می‌کند. امروزه و در این برهه از زمان خداوند متعال استفاده از روح القدس را برای همگان میسر کرده که نمود آن را در جریان راهپیمایی اربعین حسینی (ع) به وضوح مشاهده میکنیم. اگر خدمت به اهل بیت(ع) به تأیید روح القدس نیاز دارد، این جمعیت میلیونی در ایام اربعین همگی رو به سوی حرم امام حسین (ع) حرکت می‌کنند و هدفی جز رسیده رسیدن به حرم اباعبدالله الحسین(ع) ندارند، باید از تأیید روح القدس بهره‌مند شده باشند که در طول سال برنامه زندگی و کاری خود را طوری تنظیم می‌کنند که بتوانند در راهپیمایی اربعین حسین حضور داشته باشند و مردم در طول مسیر خدمت کنند، این نشان از تأیید روح القدس است. حال که خداوند در جریان اربعین حسینی، تأیید روح القدس را حتی برای کسانی که شاید مومن هم نباشد، امکان‌پذیر کرده، شایسته است تا می‌توانیم از تأیید روح القدس بهره‌مند شویم و از این فرصت استفاده کنیم تا از توان‌هایی برخوردار شویم و آن را در مسیر خدمت به امام (ع) بکار گیریم، چراکه خداوند باب تأیید روح‌القدس را باز گذاشته است، آن هم در حد زنده کردن مرده، دلیل بر این سخن آن است که در جریان نورانی اربعین قلوب انسان‌ها زنده می‌شود./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: تسنیم