مؤلفه‌های تربیتی نسل جوان
به گزارش خبرگزاری رسا، تردیدی وجود ندارد که آموزش و پرورش، مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل و به عبارت دیگر، شاه‌کلید پیشرفت علمی و توسعه فرهنگی جوامع، محسوب می‌شود و هرگونه کاستی و قصور در زمینه تعلیم و تربیت نسل جوان، می‌تواند در کاهش سرعت و افزایش زمان دستیابی به اهداف موردنظر در این مسیر، نقش اساسی داشته باشد.
اگرچه بهبود شرایط پرورشی و تربیتی و ایضاً آموزشی مدارس، قبل از هرچیزی نیازمند وجود معلمین واجدشرایط و کارآمد و فراهم نمودن سایر زیرساخت‌های موردنیاز در نظام آموزش و پرورش کشور است و اگرچه این مهم یعنی کادرسازی، موضوعی است که متأسفانه اجرای اصولی آن دستخوش اختلاف سلیقه‌ها قرار گرفته است، اما این مشکل نباید موجب غفلت از مسائل تربیتی و پرورشی دانش‌آموزان گردد.
بی‌شک کم‌توجهی به مسائل تربیتی و پرورشی دانش‌آموزان، در درازمدت خسارات
جبران ناپذیر و فاجعه‌باری را برای کشور به همراه خواهد داشت، خسارت‌هایی که از هم‌اکنون آثار و تبعات آن را می‌توان در افزایش برخی از ناهنجاری‌های اجتماعی مانند؛ نحوه مواجهه افراد جامعه با مشکلاتی مثل تورم و گرانی ملاحظه کرد.
در واقع مدت تحصیل جوانان و نوجوانان، به‌ویژه دوران آموزش ابتدایی و پس از آن در طول تحصیل مقاطع بالاتر در مدرسه و تا حدودی سال‌های اول دانشگاه، بهترین و با ارزش‌ترین فرصتی است که می‌تواند در کنار ارائه مسائل و مطالب آموزشی، به امور تربیتی و پرورشی نسل جوان اختصاص داده شود.
البته همان‌گونه که اشاره شد، برای استفاده بهینه از این فرصت استثنایی، باید سایر زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و نیازهای مالی کار نیز، با سرعت و رغبت ناشی از درک درست مسئله، تأمین و جایگاه آموزش و پرورش و به‌خصوص نقش و جایگاه متولیان این عرصه، به‌ویژه معلمین عزیز در سطح کشور و افکار عمومی جامعه بازیابی و احیاء گردد.
با توجه به توضیحات مورداشاره، به‌نظر می‌رسد همزمان با کادرسازی در سطوح مختلف وزارت آموزش و پرورش، تعبیه یک چک‌لیست تربیتی و پرورشی موقت و البته هدفمند در پرونده آموزشی دانش‌آموزان، می‌تواند تا حدود زیادی به رفع مشکل در این خصوص کمک نماید، طبیعتاً در این چک‌لیست باید همه مؤلفه‌های مؤثر در تربیت و پرورش جوانان و نوجوانان را مورد توجه قرار داد.
برخی از مؤلفه‌های تربیتی و پرورشی قابل درج در این چک‌لیست عبارتند از:
مؤلفه‌های رفتار فردی شامل؛ خودشناسی(خودآگاهی)، خداشناسی، صداقت و راستگویی، دینداری، انجام واجبات و مستحبات، ترک حرام و مکروه، همدلی و همراهی با دیگران، یادگیری، پرسشگری، خلاقیت و نوآوری، ایده‌پردازی، آرمانگرایی، دقت، نظم و انضباط ظاهری، تأثیرگذاری بر دیگران، تأثیرپذیری از دیگران، منطقی بودن، توان درک مسائل، آینده‌نگری و دوراندیشی، تفکر و ژرف‌نگری، قدرت کتابت، سخنوری، تحقیق و مطالعه، قدرت تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی، توانایی حل مسئله، قدرت نقادی، توان کنترل هیجانات، خوداتکایی، خودباوری و اعتماد به نفس، شادی و نشاط، قدرت تمرکز، ویژگی‌های عاطفی، وقت‌شناسی.
مؤلفه‌های رفتار اجنماعی شامل؛ نوع‌دوستی، مشارکت و کار تیمی، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی، قدرت تعامل و ارتباط مؤثر با دیگران، نظم و انضباط محیطی، قدرت مدیریت، حفاظت از محیط‌زیست، حفاظت از بیت‌المال، امر به معروف و نهی از منکر، مددیاری و امدادرسانی، قانونمداری، رفتار ترافیکی، رفتار شهروندی، رفتار آپارتمان‌نشینی، ارتباط با مراکز مذهبی، میهن دوستی، دشمن‌شناسی، میزان کمک به والدین در امور خانه، کمک به معلمین در انجام امور مدرسه.
مؤلفه‌های مهارتی شامل؛ توانایی استفاده از رایانه، توانایی استفاده از ابزار فنی و الکترونیکی خانگی و آموزشی، قدرت طراحی و ساخت کاردستی و سایر ابزار و وسایل، توان نقشه‌کشی اولیه، توانایی انجام امور ضروری خانه مثل آشپزی و تعمیرات جزئی، مهارت‌های هنری (هنرهای هفتگانه).
قطعاً ذکر این نکات به معنای نفی نقش خانواده‌ها در آموزش این مسائل نیست، اما قطعاً تکمیل و توسعه این مفاهیم در قالب یک برنامه علمی و عملی بر عهده نظام آموزشی و فرهنگی کشور است، ضمن آنکه اجرای این نقش از سوی خانواده نیز، مستلزم فرهنگسازی توسط متولیان همین بخش‌ها در محیط آموزشی است.
کلام آخر این‌که؛ طراحی چنین چک‌لیستی و انجام این‌گونه اقدامات عملیاتی و کاربردی، می‌تواند در کنار مباحث آموزشی، فکر و ذهن مسئولین محترم و همچنین مربیان و معلمین عزیز را معطوف نیازهای اساسی و مهم‌تری مانند؛ کادرسازی و ضرورت توجه و تأکید بر مسائل تربیتی در محیط‌های آموزشی نموده و زمینه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را نیز فراهم نماید./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: رسالت