فرش قرمز نقدینگی برای افزایش قیمت ارز
همتی می‌گوید:در موضوع ارز عملکرد خوبی داشته اما نکته اصلی درباره ارز آن است که اگر کیفیت و کمیت رشد نقدینگی فکری نشود،ثبات نرخ ادامه پیدا نمی‌کند.
به گزارش خبرگزاری رسا، عملکرد بانک مرکزی در بحران ارزی سال 97 انتقاد بسیاری از کارشناسان را به‌دنبال داشت. بانک مرکزی علاوه‌بر آنکه نتوانست این بحران را مدیریت کند با عملکرد اشتباه خود سبب حیف و میل کردن میلیاردها دلار و ده‌ها تن طلای کشور شد. این اتفاق‌ها سبب شد مرداد 97 سیف، مدیرعامل وقت بانک مرکزی برکنار و عبدالناصر همتی جای او را در ریاست این بانک عهده‌دار شود. همتی توانست در مدت کوتاهی و البته با گرفتن اختیارات ویژه‌ای از طرف شورای عالی هماهنگی اقتصادی با تغییر نقشه ارزی از امارات به کشورهای دیگر و همچنین تلاش برای برقراری پیمان‌های دوجانبه، ثبات نسبی خوبی را در بازار ارز به وجود بیاورد و مورد تحسین بسیاری از طرفداران و منتقدان واقع شود.
اما بررسی کارنامه همتی طبق آمار خود بانک مرکزی نشان‌دهنده آن است علاوه‌بر آنکه همتی در کوتاه‌مدت عملکرد موفقی داشته است اما با توجه به مدیریت بانک مرکزی بر خلق نقدینگی در آینده حتما شاهد جهش دوباره نرخ ارز و تورم بالا در اقتصاد خواهیم بود و از این‌رو عملکرد همتی در بلندمدت با چالش روبه‌رو خواهد شد. در این زمینه در آخرین آمار منتشرشده توسط بانک مرکزی درباره مانده‌ها و سپرده‌های بانکی که به خردادماه سال جاری برمی‌گردد نشان‌دهنده آن است که رشد نقدینگی در یک‌سال منتهی به خردادماه سال جاری به عدد 25.1 درصد رسیده است.
غول نقدینگی مهار نشد هیچ، بزرگ‌تر هم شد
در حالی که دقیقا یک‌سال پیش عبدالناصر همتی با ارائه برنامه‌های خود به شورای عالی هماهنگی اقتصادی و گرفتن اختیارات ویژه، وعده به اصلاح نظام بانکی داد اما بررسی کارنامه بانک مرکزی نشان‌دهنده آن است که بعد از گذشت یک‌سال نه‌تنها اصلاحی در نظام بانکی صورت نگرفته بلکه وضعیت نسبت به دوره قبل از روی کار آمدن همتی بدتر هم شده است.
در این زمینه طبق آخرین آمار منتشرشده از سوی بانک مرکزی، رشد تورم در خرداد 98 نسبت به خرداد 97، 25.1 بوده در حالی که این عدد نسبت به دوره مشابه سال گذشته یعنی خرداد 97 به خرداد 96 که 20.4 بوده است، 5 درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین برای بررسی دقیق‌تر در بازه‌ای که همتی سکاندار بانک مرکزی بوده یعنی از اسفند 97 تا خرداد 98 رشد نقدینگی5.2 درصد بوده در حالی که اسفند 96 تا خرداد 97 رشد نقدینگی به 3.4 درصد بوده است. دلیل این امر چه افزایش پایه پولی باشد و چه افزایش ضریب نقدینگی، جملگی توسط بانک مرکزی قابل کنترل است.
درمورد ضریب نقدینگی، بانک مرکزی می‌تواند با نظارت بر بانک‌ها و تغییر در نرخ ذخیره قانونی آنان، ضریب نقدینگی را کاهش دهد. درباره افزایش پایه پولی نیز بارها توسط دولت و بانک مرکزی در جریان نگارش بودجه 98 گفته شد دولت قصد دارد برای جبران کسری بودجه به انتشار اوراق مالی اسلامی اقدام کند تا از بانک مرکزی استقراض نکند و پایه پولی و در پی آن تورم افزایش نیابد و با همین استدلال خرداد سال جاری نیز دولت با مصوبه‌ای در شورای عالی هماهنگی اقتصاد اقدام به انتشار 38 هزار میلیارد تومان اوراق دیگر کرد. حال سوال اینجاست، در حالی دولت برای جلوگیری از افزایش پایه پولی اوراق منتشر می‌کند به چه علت رشد پایه پولی نسبت به سال گذشته افزایش یافته است؟ آیا عبدالناصر همتی که خود عضو هیات‌علمی دانشگاه است از اثرات افزایش پایه پولی و تورم در اقتصاد اطلاع ندارد؟
شوخی با ارزش پول ملی و مهار تورم؟
حسن روحانی اخیرا در جلسه هیات دولت ضمن تعریف از عملکرد بانک مرکزی در حفظ ارزش پول ملی گفت: «براساس گزارش بانک مرکزی ارزش پول ملی 10 مهرماه امسال نسبت به 10 مهرماه پارسال 40 درصد افزایش پیدا کرده است.» در این زمینه جدا از آنکه سخن گفتن دولت دوازدهم از افزایش ارزش پول ملی در حالی که از ابتدای روی کار آمدن این دولت، ارزش ریال به کمتر از یک‌سوم خود رسید ادعایی طنز محسوب می‌شود. باید دانست در سوم مرداد 97 زمانی که همتی به ریاست بانک مرکزی رسید قیمت دلار 9 هزار و 500 تومان بود و هم‌اکنون حدود 11هزار و 500 تومان است.
اما جهت ارزیابی عملکرد همتی درباره ثبات بخشیدن به قیمت ارز اولا باید شهادت داد بعد از روی کار آمدن او و با اقداماتی نظیر تلاش برای تغییر نقشه ارزی از امارات به عراق و افغانستان یا تلاش برای بستن پیمان‌های دوجانبه شاهد تحولات بسیاری نسبت به دوره سیف بودیم اما رویکرد همتی در بانک مرکزی در کنترل نقدینگی نشان‌دهنده آن است که او نیز سیاست‌های اشتباه گذشته را که همواره سبب کاهش ارزش پول ملی و تورم مزمن در اقتصاد ایران شده است، دنبال می‌کند. در حالی که طبق آمار خود بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی نسبت به سال گذشته افزایش یافته و عدد آن به گفته وزیر اقتصاد از 2000 هزار میلیارد تومان نیز گذشته است، بانک مرکزی ادعا می‌کند در حفظ ارزش پول ملی و مهار تورم قدم برمی‌دارد.
در این زمینه همه کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر افزایش نقدینگی متناسب با رشد تولید صورت نگیرد علاوه‌بر آنکه (طبق رابطه مقداری پول MV=PY) سبب افزایش تورم می‌شود، بلکه به کاهش ارزش پول ملی نیز منجر خواهد شد. درواقع باید گفت با توجه به آنکه همتی توانسته ثبات نسبی در نرخ ارز به وجود آورد اما با این روند خلق عظیم نقدینگی در آینده نیز باید شاهد کاهش شدید ارزش پول ملی و جهش تورمی در اقتصاد کشور باشیم هرچند دولت به هر دلیلی آن را در کوتاه‌مدت بتواند سرکوب کند.
تسهیلاتی‌که به تولید نرسید
یکی از مهم‌ترین نقش‌های بانک در نظام مالی هر کشور اعطای تسهیلات به واحدهای تولیدی، صنعتی و کشاورزی است. بانک‌ها باید بتوانند از یک‌طرف سرمایه‌های خرد را جذب کرده، سپس در قالب تسهیلات به بخش‌های تولیدی خدمات ارائه دهند. در این زمینه هرگونه مشکلی در جذب سرمایه یا اعطای آن به واحدها سبب ناکارآمد شدن نظام مالی در کشور خواهد شد. یکی از مواردی که در آخرین گزارش بانک مرکزی آمده، افزایش نرخ تسهیلات است.
حال سوال اینجاست در حالی که باید تسهیلاتی به بخش‌های تولیدی برسد و سبب رشد تولید شود، چگونه ممکن است با وجود رشد منفی اقتصادی نسبت به سال گذشته نرخ تسهیلات افزایش یابد. درواقع این بررسی نشان‌دهنده آن است که نظام مالی نتوانسته است تسهیلات را به بخش‌های مورد نظر هدایت کند و بخش عمده این تسهیلات صرف بخش‌های غیرمولد و سفته‌بازانه شده است. در این زمینه یکی از مهم‌ترین دلایلی که سبب شده واحدهای تولیدی نتوانند از تسهیلات استفاده کنند نرخ بالای بهره‌های تسهیلات بانکی است، با این حال اخباری چون وام‌های میلیاردی بانک‌ها به شرکت‌های زیرمجموعه خود نشان‌دهنده آن است که بانک مرکزی نتوانسته نقش موثری در نظارت بر بانک‌ها ایفا کند. برای نمونه 80 درصد تسهیلات پرداختی بانک پاسارگاد تنها به هشت هلدینگ زیرمجموعه خود همین بانک بوده است./1360//101/خ
منبع: فرهیختگان
ارسال نظرات