دیدگاه متخصصان دربارۀ "روزه" در زمان شیوع کرونا

به گزارش خبرگزاري رسا، پدیدۀ ویروس منحوس کرونا طی هفته‌های اخیر در صدر رسانه‌های جهان قرار گرفته است. از اصلی‌ترین نکات پزشکی جهت جلوگیری از شیوع و ابتلا به این بیماری، پرهیز از حضور در تجمعات، حضور در خانه و استفاده از مواد غذای مقوّی در طول روز است که در این راستا توصیه‌های متعددی از سوی پزشکان و کارشناسان ارائه شده است.

اما ماه مبارک شعبان رو به پایان و ماه مبارک رمضان؛ ماه مهمانی خدا نیز نزدیک است. در همین چند روز باقی مانده به آغاز این ماه پر خیر و برکت، صحبت‌های بسیاری دربارۀ روزه ماه رمضان مطرح شده است؛ عده‌ای بر این باورند که روزه در ساعات طولانی و با توجه به شرایط حال و حاضر کشور، خطر ابتلا به بیماری کرونا را افزایش می‌دهد، البته در روزهای اخیر مراجع عظام تقلید از جمله آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله شبیری زنجانی نظراتی دربارۀ روزه گرفتن در دوران شیوع ویروس کرونا صادر کرده‌اند.

آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در این باره گفته است: کسانی که مریضند و روزه موجب شدت مرض یا تأخیر در سلامتی آنان شود، روزه بر آنان واجب نیست و باید در زمان دیگر روزه‌ بگیرند. کسانی که سالمند، اما احتمال عقلائی مریض شدن به سبب روزه را می‌دهند در این صورت روزه بر آنان واجب نیست و بطلان آن‌هم بعید نیست. در برخی روایات واردشده است: «الصَّائِمُ إِذَا خَافَ عَلَی عَینَیهِ مِنَ الرَّمَدِ أَفْطَرَ؛ روزه‌دار چنانچه خوف درد چشم به سبب روزه داشته باشد باید افطار کند.»

وی افزود: چنانچه اهل خبره در امور پزشکی لازم ببینند که هر انسانی برای عدم ابتلا به ویروس کرونا در هر چند دقیقه یک‌بار مقداری آب بنوشند، در این صورت هم وجوب روزه ساقط می‌شود مگر آنکه در اثر ماندن در خانه از ابتلا به آن مصون بمانند که در این صورت ماندن در خانه واجب می‌شود الّا اینکه به جهت کار اَهَم لازم شود که از خانه خارج شوند.

جهت تبیین بیشتر این موضوع و با همکاری پژوهشکدۀ تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم(ع) با برخی از اساتید حوزه، دانشگاه و متخصصان عرصۀ پزشکی گفت‌وگوهایی ترتیب دادیم که مشروح آن را می‌خوانید.

* دکتر مهدی پزشکی مدرّس و فوق تخصص گوارش و کبد در این گفت‌وگو اعلام کرد: روزه گرفتن هیچگونه تأثیری در تحلیل قوای و تضعیف سیستم ایمنی بدن افراد سالم ندارد؛ بنابراین چون روزه گرفتن احتمال ابتلا به کرونا را افزایش نمی‌دهد، در شرایط فعلی روزه گرفتن فقط برای افرادی ممنوع است که در شرایط معمولی نیز روزه گرفتن برای آنها لازم نیست؛ مانند افرادی که مبتلا به دیابت، فشار خون، رُماتیسم قلبی و... هستند.

* دکتر سعید ناطقی رئیس بیمارستان بهارلوی تهران نیز معتقد است: تاکنون مقاله‌ای که به صورت علمی به این نتیجه رسیده باشد که روزه سیستم ایمنی بدن را پایین می‌آورد ندیده‌ام و به عکس معتقدم روزه کاملاً می‌تواند به سود سیستم ایمنی بدن باشد؛ این فرضیه که احتمال ابتلا به کرونا در افراد روزه‌دار بیشتر از سایر افراد است، مطلبی علمی به نظر نمی‌رسد.

وی افزود: علاوه بر اینکه از منظر اجتماعی روزه از تعاملات انسانی به طور محسوسی می‌کاهد حتی می‌تواند در اجرای پروتکل‌های وزارت بهداشت نیز مفید باشد. البته این موضوع در خصوص افرادی است که سالمند و افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند و یا به جهت سن و یا سایر جهات مستعد این بیماری‌اند به طور طبیعی اینگونه نخواهند بود.

رئیس بیمارستان بهارلوی تهران خاطرنشان کرد: پس می‌توان گفت روزه‌داری نه تنها سیستم ایمنی بدن را تحلیل نمی‌برد بلکه، در افراد سالم و کسانی که بیماری مُزمِن ندارند باعث ایجاد مقاومت بدن در برابر کرونا ویروس خواهد شد.

* یکی دیگر از اساتید دکترای بیوشیمی مولکولی گفت: روزه نه تنها سیستم ایمنی بدن را تحلیل نمی‌برد بلکه اساساً مکانیسم بدن استعداد خاصی برای خلاص شدن از تمامی سلول‌های معیوب و قدیمی، پروتئین‌ها و غشاهای سلولی دارد. این اتفاق دقیقاً زمانی رخ می‌دهد که بدن انسان دیگر انرژی کافی برای حفظ این سلول‌ها ندارد. این یک فرآیند منظم برای تخریب و بازیافت اجزای سلولی است، به این مکانیسیم اتوفاژِی گفته می‌شود.

«یکی از سؤالات اصلی این است که چه چیزی اتوفاژی را فعال می‌کند؟ به نظر می‌رسد محرومیت از مواد مغذّی عامل اصلی رفع سلول‌های بیمار است. به خاطر داشته باشید که گلوکاگون نوعی هورمون مخالف انسولین است. این مثل یک بازی الاکلنگ است که در بچگی بازی می‌کردیم؛ مثلاٌ اگر گلوکاگون پایین بیاید انسولین بالا می‌رود و هنگامی که ما غذا نمی‌خوریم انسولین پایین می‌آید و گلوکاگون بالا می‌رود. این افزایش در گلوکاگون باعث تحریک روند اتوفاژی می‌شود. در واقع، روزه گرفتن (افزایش گلوکاگون) بیشترین تأثیر را در بروز اتوفاژی دارد.»

وی با بیان مطلب فوق گفت: سلول‌های بدن هرگاه با گرسنگی طولانی‌مدت مواجه شوند، اقدام به خودخواری پروتئین‌های خود برای جبران انرژی مورد نیاز می‌کنند و با همین مکانسیم پروتئین‌ها و اجزای تخریب شدۀ خود را از میان بر می‌دارند و از انرژی آن، سلول‌های جدید می‌سازند، مواد زائد را پاکسازی و باکتری‌ها و ویروس‌های مهاجم را از میان بر می‌دارند. نکته جالب این است که روزه گرفتن، بسیار مفیدتر از تحریک اتوفاژی با کمک دارو یا هورمون تراپی است.

* حجت‌الاسلام محمدحسین فلاح‌زاده عضو دفتر استفتائات رهبر معظّم انقلاب و رئیس مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی نیز در این باره گفت: روزه سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند و افراد سالم به بهانه ترس و بدون احتمال عقلائی نمی‌توانند روزه نگیرند. منظور از احتمال عقلائی یعنی احتمالی که عقلای جامعه به آن اذعان کنند که تا به اینجا، عقلای دانش پزشکی چنین احتمالی را در افراد سالم مقبول ندانسته‌اند.

وی افزود: در افرادی که سن بالا و یا بیماری‌های زمینه‌ای دارند، احتمال ابتلا به کرونا وجود دارد که می‌توانند با مراجعه به پزشک متخصص از این امر اطمینان یابند. علاوه بر آن مؤمنان می‌توانند با کم کردن تردد و ماندن در منزل، احتمال ابتلای خود به این ویروس را تا حد قابل توجهی کاهش بدهند./1360/