جنگ خبری روی واکسن؛ جنگی سخت‌تر از جنگ با ویروس

دولت‌های بزرگ که هم امکانات پزشکی بیشتری دارند و هم پول فراوان‌تر و هم متخصصان کارآزموده‌تر، در مدت بیش از هفت ماه گذشته از ابتدای شیوع کرونا هنوز به هیچ موفقیت قطعی در معرفی یک واکسن به جهان دست نیافته‌اند. با این حال طی این مدت بسیاری دولت‌ها از نزدیک‌شدن به تولید یک واکسن یا قرار گرفتن یکی دیگر در مرحله تست حیوانی یا حتی انسانی خبر داده‌اند و برخی دیگر تا آنجا پیش رفته‌اند که از آماده‌کردن چند میلیون دوز از واکسن موثر هم خبر داده‌اند. با این حال هیچ‌یک از این اخبار در میدان عمل با تاثیر جدی و بی‌شائبه‌ای همراه نبوده است.

علیه پروپاگاندای انگلیسی
شاید انگلستان را بتوان پیشگام این شکل از پروپاگاندا دانست. حدود سه ماه پیش در اواسط ماه می، وزیر تجارت انگلیس در کنفرانس خبری اعلام کرد که ۳۰ میلیون دوز واکسن کرونا را تا ماه سپتامبر آماده خواهند کرد. الوک شارما این را هم اضافه کرد که دولت متبوعش بیش از ۸۴ میلیون پوند برای حمایت از یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه آکسفورد و کالج سلطنتی لندن اختصاص داده تا بتواند در مسابقه جهانی برای تهیه‌و تولید واکسن مشارکت داشته باشد.

 

شارما از امضای قرارداد میان آکسفورد و شرکت دارو سازی «آسترازنکا» خبر داد که تولید این ۳۰ میلیون دوز واکسن را تا ماه سپتامبر در برنامه دارد. حالا کمتر از ۱۵ روز به آغاز ماهی باقی مانده که این مقام انگلیسی توزیع این واکسن را در آن وعده داده بود. چهار روز پیش، اما BBC خبر مجددی منتشر کرد که مقامات برای تولید ۹۰ میلیون دوز اضافه هم قرارداد بسته‌اند، اما اضافه کرد که این مقدار «واکسن آزمایشی» فعلا برای تست تهیه می‌شود.

 

کیت بینگام، رییس ستاد واکسن انگلستان به BBC گفته است: «ما اصلا نمی‌دانیم که آیا این واکسنی که تهیه کرده‌ایم، واقعا کارآمد خواهد بود یا نه. هیچ واکسن معتبری برای کرونا هنوز ساخته نشده است.» او این را هم اضافه کرده است، افرادی که برای تشخیص موثر‌بودن این واکسن در اولویت هستند، «آن‌هایی هستند که بیشتر در خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند».

علیه پروپاگاندای روسی
اما حضور تبلیغاتی در این رقابت فقط به دولت انگلستان محدود نمی‌شود. این روز‌ها خبر تولید واکسن روسی بیش از سایر رقبا در کشور ما و در جهان بحث‌بر‌انگیز شده است. با این حال رسانه‌های انگلیسی‌زبان که نسبت به خبر تولید واکسن توسط دولت‌های اروپایی با رفتاری امیدوارانه برخورد می‌کنند، نسبت به خبر تولید واکسن روسی چندان دید مثبتی ندارند.

 

از یک‌سو پوتین، رسما ورود این واکسن را به مرحله توزیع اعلام کرده و از سوی دیگر رسانه‌ای، چون یورونیوز آن را با تیتری بدبینانه پوشش داده است: «واکسن کووید ۱۹ در روسیه: محققان می‌گویند این بیشتر کوکتل مولوتوف است تا واکسن».

هفته گذشته رییس‌جمهور روسیه اعلام کرد که دخترش از این واکسن استفاده کرده، اما به گزارش یورونیوز، روسیه این خبر را قبل از ورود تست واکسن به مرحله سوم که بیش از یک ماه طول می‌کشد و روی چند هزار انسان تست می‌شود، اعلام کرده است. پیتر پیت، معاون سابق رییس سازمان دارو و غذای آمریکا (FDA)، یکی از کارشناسانی که با این رسانه صحبت کرده، به خاطر این سبک اعلام خبر روسیه از وجود یک واکسن موفق، ابراز تردید کرده و گفته است: «هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست، هیچ شفافیتی وجود ندارد، هیچ سازمان FDA یی هم در روسیه نیست. آن‌ها یا تاریخ بلندی از تایید دارو‌ها و واکسن‌ها دارند یا هیچی یا کمی آزمایش روی آن‌ها صورت گرفته است.»

علیه پروپاگاندای چینی
چین هم از این رقابت جا نمانده و البته مانند روسیه مورد بی‌مهری و بی‌اعتمادی رسانه‌های جریان اصلی انگلیسی‌زبان قرار دارد. حدود دو ماه پیش وال‌استریت‌ژورنال نوشت که شرکت‌های چینی در مسابقه دستیابی به واکسن کرونا، پشت پنج کاندیدا از میان ۱۰ کاندیدای احتمالی برای تولید یک واکسن موفق هستند؛ اما پس از آن با بی‌اعتمادی ادامه می‌دهد که آمریکا خانه بزرگ‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شرکت‌های دارو سازی است، ولی چین دارد برای تهیه سرمایه‌گذاری برای تولید واکسن کووید ۱۹ با آمریکا رقابت می‌کند؛ واقعیتی که می‌تواند به سرعت بر دینامیک مبارزه با ویروس کرونا تاثیر بگذارد و ژئوپلیتیک رقابت را از آمریکا به چین تغییر دهد. این مطلب نشریه مهم اقتصادی آمریکا را باید نوعی هشدار برای تغییر زمین رقابت برای رسیدن به واکسن از چین به آمریکا به حساب آورد که اخبار صدای آمریکا (VOA) به تبع بدبینی افراطی ترامپ به چین هم از سوی دیگر آن را پشتیبانی می‌کند.

علیه بی‌اعتمادی افکار عمومی به واکسن
اما نگرانی‌ها درباره تاثیرات منفی رسانه‌ها روی اخبار واکسن و همه حواشی آن، به رقابت میان دولت‌ها و تلاش‌شان برای جلو زدن از سایرین که می‌تواند منافع سیاسی و اقتصادی فراوانی برایشان به همراه داشته باشد، محدود نیست.

 

نیویورک‌تایمز مطلبی با عنوان «برای جنگ اطلاعات واکسن، آماده شوید!» منتشر کرده و در آن آورده است که «شبکه‌های اجتماعی پر از شبه‌اطلاعات و اطلاعات غلط درباره واکسن کووید ۱۹ شده‌اند، آن هم ماه‌ها یا حتی سال‌ها قبل از اینکه چنین چیزی اصلا ساخته شده باشد.» نویسنده این مطلب ابراز نگرانی کرده است که «چه می‌شود اگر واقعا یک واکسن کرونا ساخته شود، اما نصف کشور از تزریق آن خودداری کند؟» چرا که شبه‌اطلاعات منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند در ایجاد هراس عمومی از تزریق واکسن تاثیرگذار باشد.
یورونیوز هم در ادامه این نگرانی نوشته است: «تحقیقات اخیر شرکت اینترنت بنیان «یوگاو» بریتانیا که در زمینه بازار تحقیق می‌کند به این نتیجه رسیده است که در صورت دستیابی به واکسن کرونا، حدود یک‌ششم مردم بریتانیا از آن استفاده نخواهند کرد.

بر اساس این مطالعه، یک‌ششم دیگر از مردم این کشور نیز مطمئن نیستند که از واکسن استفاده کنند.» عمران احمد، مسوول اجرایی این مرکز تحقیقاتی، گفته است: «بیشتر کسانی که در مورد پذیرش واکسن کرونا تردید دارند، کسانی هستند که دوست دارند از شبکه‌های اجتماعی اطلاعاتی به دست آورند تا رسانه‌های رسمی.» مطالعه انجام شده توسط مرکز «مقابله با تنفر دیجیتال» بریتانیا نیز اخیرا نشان داده است کسانی که اطلاعات خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی به دست می‌آورند، ممکن است در مورد دریافت واکسن کرونا تردید کنند.

جنگ رسانه‌ای کرونا، پیچیده‌تر از ویروس
از یک‌سو جنگ رسانه‌ای برای تسخیر جایگاه نخست در تولید واکسن کرونا، از جنگ با خود کرونا پیشی گرفته و دولت‌ها را تهییج می‌کند که پیش از قطعیت، اخبار بشارت‌آمیز را منتشر کنند و از سوی دیگر، همه آن‌ها نسبت به تولیدات یکدیگر بدبین هستند و غالبا فکر می‌کنند که ممکن است واکسن کشور دیگر برای شهروندان‌شان تهدیدی بالقوه باشد و حتی اگر سلامت آن‌ها را حفظ کند، دست‌کم از جهت اقتصادی و امنیتی به آنان آسیب برساند؛ اما روی دیگر خطرات رسانه‌ای حول و حوش واکسن کرونا هم این است که به خاطر همه این ترس‌ها و ابهامات، واکسنی باشد و اراده‌ای برای تزریق آن از سوی بخشی از افکار عمومی نباشد./د102/ق