رسانه های رسمی ناتوان در جریان‌سازی و روایت اول

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دکتر اکبر نصر اللهی رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، امروز در نشست برخط «تحولات و آرایش رسانه ها در دهه پنجم انقلاب اسلامی، فرصت ها و مسئولیت ها» با تشریح تغییرات رسانه ها گفت: کنشگران رسانه ای متعهد و دلسوز نمی‌توانند دردهه پنجم انقلاب اسلامی با راهبردها و رویکردهای اوایل انقلاب و محدود شدن به همان ابزارها و روش ها،افکارعمومی را اقناع، مخاطبان را جذب و با جنگ شناختی دشمنان مقابله کنند.

وی افزود: پیشرفت تکنولوژی های ارتباطی، ‌تغییرات گسترده ای را در آرایش رسانه ها و مصرف مخاطبان و کاربران ایجاد کرده است؛ بنابراین ضرورت دارد در مدیریت تولید و توزیع پیام ها به این تغییرات از جمله تنوع و تعدد بازیگران رسانه ای، دسترسی های کاربران به رسانه های سنتی و شبکه های اجتماعی و همچنین نقش و مشارکت آنان در تولید و توزیع پیام توجه شود.

دکتر اکبر نصراللهی تصریح کرد: اثرگذاری بر مخاطبان بویژه جوانان و جلب مشارکت و اعتماد آنان، ‌جلوگیری از شبهات،‌ مقابله با آسیب‌ها و خروج از محاصره تبلیغاتی دشمنان، ‌بدون شناخت دقیق اطلس جدید رسانه ای،‌ آگاهی از ظرفیت های رسانه ای خود، ‌رقیب و دشمن و نیازها و ذایقه های مخاطبان و کاربران و دسترسی های آنان امکان پذیر نیست.

وی افزود: از سال ها قبل بویژه در دهه پنجم انقلاب اسلامی با پدیده ها و آرایش های رسانه ای روبرو شده ایم که در گذشته چنین آرایشی در فضای رسانه ای وجود نداشته است.

پدیده ارتباط جمعی شخصی

نویسنده کتاب «مدیریت پوشش اخبار بحرا ن در رسانه های حرفه ای» با اشاره به پیشرفت تکنولوژی های ارتباطی اظهار کرد: از دهه 1960 به بعد با گسترش استفاده از اینترنت و پلتفورم های مبتنی بر وب،‌ جهان از جمله مردم ایران با پدیده «ارتباط جمعی شخصی» مواجهه شده اند.

وی ویژگی برجسته پدیده ارتباط جمعی شخصی را خروج از انحصار رسانه های رسمی و حاکمیتی و مشارکت همه در تولید و توزیع پیام دانست و افزود: در دهه پنجم انقلاب به تعداد گوشی های هوشمند،‌ رسانه وجود دارد ؛‌ همه صاحب رسانه،‌ تولید کننده پیام و توزیع کننده آن هستند و به گرفتن مجوز از جایی نیاز ندارند؛ بنابراین در این شرایط نوع و قواعد دروازه بانی اخبار و زمان ومیزان توزیع پیام هم دستخوش تغییرات گسترده ای شده است و همه نوع روابط میان فردی و جمعی و نوع حکمرانی را هم تغییر داده است.

نویسنده کتاب راهنمای پوشش خبری گفت: پدیده دیگری که به موازات پدیده ارتباط جمعی با آن روبرو هستیم، کمرنگ شدن نقش رسانه های سنتی مانند رادیو و تلویزیون و خبرگزاری ایرنا است. صدا و سیما و ایرنا،‌ ظرفیت مردم و انقلاب هستند و هنوز هم نقش مهمی دارند، امّا با قاطعیت می‌شود گفت به دلیل تغییرات در نوع و میزان مصرف رسانه ای مردم و همچنین اشکالات متعدد ساختاری و مدیریتی در صداوسیما و سایر رسانه های رسمی مثل ایرنا،‌ این رسانه ها در مدیریت افکار عمومی و تامین نیاز های متعدد و متنوع مردم در آرایش جدید رسانه ای نه تنها در تراز انقلاب اسلامی و مثل گذشته یکه تاز نیستند بلکه ناتوان درجریان‌سازی و و روایت اول هستند.

دکتر اکبر نصراللهی خاطر نشان کرد: این تغییرات باعث شد تحول در سازمان ها و بخش های مختلف جامعه و حکمرانی روی دهد و فعالان رسانه ای بویژه کنشگران فضای مجازی بدون شناخت این تغییرات نمی‌توانند اثرگذار باشند، قوی ترین کنش گر سیاسی یا اقتصادی هم نمی‌تواند بدون ابزارهای رسانه ای امروزی و شبکه های اجتماعی موفق باشد.

خروج از انحصار رسانه ای؛ پس از انقلاب اسلامی

سخنران وبینار آموزشی آرایش رسانه ها در دهه پنجم انقلاب ابراز داشت: این تغییرات و تحولات در کنار برخی از تهدیدها و آسیب ها،‌ فوایدی هم به دنبال داشت که یکی از مهم ترین آن ها، خروج از انحصار کشورهای غربی بود که این انحصار قبل از انقلاب و دو دهه اول بعد از پیروزی انقلاب به خوبی قابل مشاهده بود، یعنی می‌دیدیم که رسانه های کشورهای اسلامی و در حال توسعه ناخواسته، ‌مصرف کننده محصولات رسانه ای غرب بودند.

وی ادامه داد: تکنولوژی های ارتباطی و پدیده ارتباط جمعی شخصی، شرایط بالقوه روایت صحیح از واقعیت ها و ارائه تصویر واقعی ایران و گفتمان انقلاب و دیده و شنیده شدن انقلاب را فراهم کرده است؛ این امکان در دهه های ابتدایی انقلاب فراهم نبود اما امروزه با وجود برخی محدودیت های موجود در برندها معروف و پلتفورم های مسلط شبکه های اجتماعی، اگر رسانه های جبهه انقلاب و افراد دلسوز و متدین و ایرانی اراده کنند می‌توانند صدای خود را از همان ابزارهای غربی به دنیا برسانند و تا حدود زیادی جلوی روایت های جعلی،‌یک طرفه و غلط غربی ها را بگیرند.

نصراللهی گفت: پس نباید فضای مجازی و رسانه های جدید را تهدید دانست، اگر چه فرصت مطلوب ایجاد نشده ولی فرصت های خوبی در این زمینه ایجاد شد و باید از همین فرصت ها استفاده کرد تا جلوی دیکتاتوری رسانه ای غرب گرفته شود.

خودمحبوسی رسانه های خودی، فرصت سازی برای دشمن

رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود یکی از تهدیدهای دهه پنجم انقلاب را مقاومت برخی از مسئولان و رسانه ها در مقابل تغییرات و تحولات رسانه ای و درک نادرست و یا ناکافی آنان از تحولات رسانه ها و مخاطبان دانست و گفت : متأسفانه برخی مسئولان و کنشگران حاکمیتی در داخل هنوز تغییر و تحولات گسترده در رسانه ها،‌ مخاطبان و کاربران و الزامات حکمرانی جدید رسانه ای را باور ندارند و در فضای دهه های اول انقلاب حبس شده اند و این خودمحبوسی،‌ فرصت سوزی برای دشمن را موجب شده است.

وی ادامه داد: در برخی مقاطع به جای این که دست نیروهای مذهبی و فهیم و با اعتقادات ملّی در استفاده از ظرفیت های رسانه ای باز گذاشته شود تا در کارزار رسانه ای مانع تحقق اهداف دشمنان شوند،‌ دست و پا و چشمان آنان را بسته اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: تأخیر درشروع و تعجیل در توقف در موضوعات مهم و مورد نیاز مردم و کشور از دیگر تهدیدات ناشی از درک نادرست از آرایش جدید رسانه ای است که فرصت روایت اول را از رسانه های خودی می‌گیرد و برای دشمنان فرصت و اعتماد سازی می‌کند.

وی بیان داشت: گاهی هم رسانه ها و مسئولان با تعجیل در اتمام در موضوعات مهم و راهبردی، ناخواسته به دشمن فرصت بهره برداری داده می‌دهند.

قدرت رسانه در جنگ روایت ها

رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و مطالعات رسانه ادامه داد: بر خلاف باور بسیاری از مردم، اگر می‌خواهیم روی جوانان اثر مثبتی داشته باشیم و اگر در دوره پنجم انقلاب برای جوانان در فضای مجازی احساس خطر می‌کنیم و سبک زندگی آن ها را در خطر می‌بینیم برای این اصلاح باید از شبکه های اجتماعی استفاده کنیم.

وی افزود: معماری خاص فضای مجازی و رسانه ها تبدیل مکان به فضاست، رسانه ها امروزه محدود به مکان و مقررات خاصی نیستند. آن ها ارزش خبری را تغییر دادند و چیزی به نام ارزش خبری تازگی و مجاورت همانند قبل وجود ندارد و رقابت روی دقایق و ثانیه هاست.

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: امروزه شاهد این هستیم که ارتباط فرامحلی شکل گرفته و مخاطب خودش دروازه بان است. آن زمان که رسانه ها فکر می‌کردند هر چه آن ها انتخاب کنند مخاطب هم چاره ای جز پذیرفتن آن ندارد تمام شد؛ امروزه مخاطب بر رسانه ها و حتی دستگاههی نظارتی رسمی هم نظارت می‌کند.

نصراللهی شبکه های اجتماعی را محور بسیاری از جریان سازی ها در سال های اخیر دانست و گفت: نمونه های متعدد جریان سازی در شبکه های اجتماعی نشان داده است معادلات قدرت و مدیریت افکار عمومی تغییر کرده است و امروز ابرقدرت های واقعی کسانی هستند که پلتفرم های مختلف را در اختیار دارند و با درک آرایش رسانه ای جدید و فعالیت به هنگام و هوشمندانه و هم افزا راویت اول را از آن خود می‌کنند.

وی از اهمیت حضور رسانه های انقلابی در دهه پنجم انقلاب عنوان کرد: در 23 وب سایت برتر هیچ سایت ایرانی مشاهده نمی‌شود؛ ما در دهه پنجم انقلاب باید حتماً در آرایش رسانه ای شرکت و نقش داشته باشیم و اگر می‌خواهیم گزاره غلط اسلام هراسی و ایران هراسی را پاک کنیم و اگر می‌خواهیم از انقلاب اسلامی تصویر درستی ارائه کنیم حتماً باید نقش داشته باشیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی وادحد تهران مرکزی تصریح کرد: شبکه های اجتماعی نقش بسیار مهمی در فیک نیوزها دارند که می‌توانند در آینده ای نزدیک در موضوعات ارتباطات سیاسی و سبک زندگی و سلامت اثرگذار باشند.

وی ابراز داشت: اگر قرار باشد جنگ شناختی و ناتوی فرهنگی رسانه های غربی را خنثی کنیم و روایت درست خودمان را غالب کنیم و افکار عمومی کمتر تحت تأثیر رسانه های خارجی باشند، چاره نداریم جز این که روی سواد رسانه ای مردم کار شود؛ از طرفی هم باید در این فضاها و شبکه ها حضور داشته باشیم و دست و پای نیروهای خودی و متعهد را نبندیم. در فضای مجازی باید مانند زمان دفاع مقدس دشمن را خلع سلاح کرد و با سلاح خودش آنها را شکست داد.

در پلتفرم ها حضور هوشمندانه داشته باشید

نصراللهی معتقد بود: اگر پلتفرم خودمان را داشته باشیم و در زمین خودمان باشیم خیلی خوب است، اما تا وقتی که این اتفاق نیفتاده است نباید خودمان را خلع سلاح کنیم. پهپادهای امریکایی را گرفتیم و مهندسی معکوس کردیم و قدرت بازدارندگی نظامی ایجاد کردیم. بنابراین نباید فریب مشاوره های غلط افراد به ظاهر دلسوز را خورد. ما تا زمانی که خودمان این پلتفرم ها را نداشته باشیم، باید در تمامی پلتفرم ها حضور فعال داشته باشیم و هر چه حضور ما بیشتر باشد می‌توانیم بهتر جلوی خنثی سازی فعالیت دشمن را بگیریم.

اخباری که اول دشمن پوشش می‌دهد بعد صداوسیما!

وی درباره برخی انتقادهای شرکت کنندگان در نشست مجازی به صداوسیما گفت: رسانه ها بویژه صدا و سیما حریم و حرم انقلاب اسلامی هستند و ما مدافع حرم هستیم؛ پس اگر از رسانه های داخلی انتقاد می‌کنیم از سر دلسوزی و حمایت است.

نصراللهی ادامه داد: مشکلات صداوسیما باید حتماً با بیرون از سازمان حل بشود؛ چون در دهه پنجم انقلاب اسلامی نمی‌توانیم شاهد این باشیم که روایت اول در خبرهای مهم مثل ترور فخری زاده را اول دشمن اعلام کند؛ این مسائل که امروزه به عنوان دلایل عملکرد تاخیری و نادرست رسانه ملی مطرح می‌شود قابل قبول نیست؛ یا باید مشکلات موجود حل شود و یا باید به تعبیر رهبری در بیانیه گام دوم به جوانان میدان داده شود تا در شکستن محاصره تبلیغاتی نقش داشته و پیشگام باشند.

وی خاطر نشان کرد: البته رسانه فقط صداوسیما نیست و انتقادها هم نباید به رسانه ملی محدود شود؛ چرا از ظرفیت های رسمی رسانه ای کشور مثل خبرگزاری ایرنا استفاده مناسب برای تقویت گفتمان انقلاب نشده است؟

رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و مطالعات رسانه با تاکید بر ضروت استفاده از ظرفیت های رسانه های غیررسمی در مقابله با جنگ شناختی و خروج از محاصره تبلیغاتی گفت: ‌در پیروزی انقلاب اسلامی صداوسیما و مطبوعات و خبرگزاری ایرنا را نداشتیم ؛‌ این رسانه ها با انقلاب نبودند، مدلی که حضرت امام(ره) با آن انقلاب کرد استفاده از ظرفیت رسانه های مردمی و امکانات موجود غیررسمی مثل نوار کاست و منبر بود. البته حق مردم است که امروزه این رسانه ها در ترازانقلاب اسلامی باشند و از آنها حداکثر استفاده شود اما محدود شدن به استفاده از رسانه های رسمی و دلخوش بودن به آنها اشتباه است،‌نیروهای انقلاب نباید خود را به این رسانه ها محدود کنند.

نشست برخط «تحولات و آرایش رسانه ها در دهه پنجم انقلاب اسلامی، فرصت ها و مسئولیت ها» را مرکز فضای مجازی بسیج اصفهان به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برگزار کرد.