دولت سیزدهم و لزوم ترمیم آسیب‌های حکمرانی نئولیبرالیسم

دکتر ابراهیم نیک منش، عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، با بیان اهمیت ضرورت فرهنگ و تأثیر گذاری آن بر ابعاد مختلف حکمرانی گفت: فرهنگ را می‌توان از حوزه‌های مختلفی نگاه کرد؛ فرهنگ عمومی، فرهنگ صنفی و فرهنگ نخبگانی که مردم و خانواده‌ها که در مغز تحول فرهنگی در هر جامعه‌ای قرار دارند به عنوان فرهنگ عمومی به حساب می‌آیند و از نگاه، سبک زندگی و هویتی جامعه به وجود می‌آیند.

وی ادامه داد: ما در فرهنگ صنفی، صنف‌های مختلفی داریم از جمله رانندگان، پزشکان، آرایشگران و غیره که الزاماً این فرهنگ آن چیزی نیست که ما در فرهنگ عمومی داریم؛ چرا که یک نفر می‌تواند در خانواده بد اخلاق، ولی در صنف خود با اخلاق باشد. فرهنگ نخبگانی و نظام دانشگاهی کشور که میلیون‌ها نفر در این فرهنگ هستند که افراد این فرهنگ نیز می‌توانند در جامعه خود نوع دیگری تأثیر داشته باشند.

عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم درباره ارتباط‌های فرهنگ مضاف با سایر ابعاد سیاسی و اقتصادی اظهار داشت: فرهنگ سیاسی، رقم زننده مشارکت سیاسی و یا فرهنگ معیشت رقم زننده فرهنگ اقتصاد است که برای مثال متأسفانه رباخواری توسط بانک‌ها و برخی صنف‌ها قبح شکنی شده و فرهنگ‌های دیگری نیز در حوزه فرهنگ تعریف می‌شود.

وی افزود: وقتی درباره فرهنگ اجتماعی صحبت می‌کنیم باید مدنظر داشته باشیم که این‌ها در یک زمینه مفهومی باید تعریف شوند. اشتباه بزرگ پارسونز و سایر افراد در این است که این مدل‌ها را جدا از هم نگاه می‌کنند. ما فرهنگ اجتماعی را در ۹ محور تقسیم می‌کنیم که برای مثال حوزه تربیت، پژوهش، آموزش، همکاری و تبلیغ در حوزه فرهنگ قرار می‌گیرد.

نیک منش حضور حاکمیت نئولیبرالیسم را یکی از بزرگترین موانع رشد و عامل لطمه خوردن فرهنگ ایرانی و اسلامی دانست و ابراز داشت: برای مثال در حال حاضر ما با یک مسأله مهم مثل پیری جمعیت روبر هستیم که بزودی پنجره جمعیتی ما بسته می‌شود و هزار و یک مشکل سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشور را فرا خواهد گرفت.

وی در بیان وضعیت موجود فرهنگ در کشور و به‌خصوص شهر مقدس قم افزود: رئیس جمهور هشتم یک میراث بدی را تحویل می‌گیرند و رهبر انقلاب در ابتدای دولت یازدهم از نگرانی‌های فرهنگی‌شان بیان کردند و می‌بینید که دشمن توانسته بحران‌هایی را به لحاظ اخلاقی و رفتاری برای مردم رقم بزند، همچنین می‌دانیم که وضعیت فرهنگی فعلی وضعیت خوبی نیست و  هویت یک ملت و تمام مشکلات اقتصادی و سیاسی و امنیتی مترتب بر وضعیت فرهنگی است.

عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به کووید ۱۹ در جهان و تأثیر گذاری در نظام سلامت گفت: درحالی دولت فعلی با تبعیت بی‌چون و چرا از دستورات سازمان بهداشت جهانی به کروناهراسی پرداخت و یک فرهنگ سلامت دینی را دنبال نکرد، در حالی که برخی از کشورها با دنبال کردن فرهنگ سلامت دینی خودشان توانستند کرونا را مهار کنند، طبق آمار وزارت بهداشت دست کم ۱۰ میلیون نفر یعنی ۱۵ درصد جمعیت تنها به خاطر کرونا به پای صندوق‌های رأی نیامدند.

وی سه عنصر را در مدل «بلد طیب» مورد توجه قرار داد و توضیح داد: عناصری از جمله مردم، نظام ارزشی و مسجد سه عنصر مهمی هستند که در مدل بلد طیب مورد توجه هستند. درباره عنصر مردم ما از انقلاب اسلامی، جنگ تا فتنه‌های مختلف دیدیم که هرجا مردم به میدان آمدند، مشکلات ما حل شد، در بحث نظام ارزشی که مقدمه‌ای برای شکل گیری عنصر مردم ایرانی مسلمان یا همان ارزش‌های اسلامی و ایرانی است و عنصر سوم نیز با محور ثقل قرار گرفتن مساجد تحقق می‌یابد.

نیک منش مسجد را به‌عنوان یک محور تربیت رهبران اجتماعی و مدیران کلان و خرد دانست و گفت: ما حتی در انقلاب نبوی می‌بینیم که پیامبر وقتی از مکه به مدینه هجرت کردند، حکومت اسلامی را از مسجد شروع کردند.

وی افزود: ما ۱۴ شاخص طراز برای مدیریت داریم که درحال حاضر در دو هزار مسجدی که در کشور وجود دارد متأسفانه این شاخص‌ها پیاده نمی‌شود. اگر دولت و مجلس در طرح بلد طیب با این سه عنصر یاد شده، همکاری به‌عمل بیاورند، موضوع فرهنگ راهبری می‌شود و در ابعاد عمومی فرهنگ می‌توانیم الگوی ایرانی و اسلامی را پیاده کنیم. البته در بخشی شهر‌ها این الگو را پیاده کرده‌ایم تا به‌عنوان الگوی شهر اسلامی معرفی شود.