وزارت بهداشت و سیاست‌های جوانی جمعیت

به گزارش خبرنگار سرویس جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی دولت نقش برجسته‌ای در اجرایی کردن سیاست‌های جوانی جمعیت ایفا می‌کند و این وزارتخانه با توجه به وظایف گسترده‌ای که در حوزه بهداشت و درمان بر عهده دارد می‌تواند تأثیرات عمیق و مستقیمی بر روند جوانی جمعیت، سلامت عمومی و کیفیت زندگی افراد جامعه داشته باشد، از این رو به تحلیل نقش وزارت بهداشت و درمان در اجرایی کردن سیاست‌های جوانی جمعیت در ایران و بررسی چالش‌ها و دستاورد‌های مرتبط با آن خواهیم پرداخت.

سیاست‌های کلی جمعیت و اهداف کلان

سیاست‌های جوانی جمعیت کشور توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ را با هدف افزایش نرخ باروری، کاهش میانگین سن جمعیت، بهبود سلامت مادران و کودکان و ارتقاء کیفیت زندگی و براساس بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین و ابلاغ کردند که یکی از بند‌های این سیاست شامل ارتقاء امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیّت و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بویژه اعتیاد، سوانح، آلودگی‌های زیست محیطی و بیماری‌ها است.

نقش وزارت بهداشت در جهت تدوین و اجرای برنامه‌های مختلف برای رسیدن به اهداف سیاست‌های جوانی جمعیت بی بدیل است و همانگونه که جناب آقای ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخیرا در نشست هم اندیشی که در ستاد مرکزی وزارت بهداشت برگزار شد بر جدیت وزارت بهداشت در اجرایی کردن سیاست‌های جمعیتی تاکید کرد لازم است در تحقق سیاست‌های جوانی جمعیت گام‌های موثری از سوی این وزارت تاثیرگذار برداشته شود.

گرچه از زمانی که سیاست‌های کلی جمعیتی ابلاغ شد «کارگروه جمعیت و افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی» به ریاست وزیر بهداشت تشکیل و جلسات متعددی را برای اجرایی کردن سیاست‌های کلی جمعیت برگزار کرده است ولی با وجود اقدامات موثر و فعالیت‌های انجام شده برای خروج از سیاه چال جمعیتی در سال‌های آینده نیاز به اقدامات بیشتر و موثرتری وجود دارد.

بنابر گفته امیرحسین بانکی پور رئیس کمیسیون مشترک جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تاکنون بر طبق قانون مصوب مجلس، دستگاه‌ها و در رأس آنان وزارت بهداشت اقدامات مؤثری را برای اجرای قانون جوانی جمعیت صورت داده است، اما با این وجود مساله جوانی جمعیت در آینده به یک ابر چالش بدل خواهد شد.

چالش‌ها و مشکلات اجرایی کردن سیاست‌های جوانی جمعیت

اجرایی کردن سیاست‌های جوانی جمعیت با چالش‌ها و مشکلات متعددی همراه است و مهمترین چالش کاهش سطح باروری و پیری جمعیت در آینده است به گونه‌ای که به گفته کارشناسان در ۳۰ سال آینده باروری روند کاهشی خواهد داشت و کشور با بحران جدی جمعیتی مواجه خواهد شد و تنها راه نجات از این بحران استفاده از فرصت ۲۵ ساله طلایی پنجره جمعیتی است.

بکارگیری اقداماتی از سوی وزارت بهداشت برای پیگیری فعالیت‌های موثر بر تعقییر نرخ رشد جمعیت کشور از جمله اجرای آموزش‌های پیش، حین و پس از ازدواج، ارائه مشاوره فرزندآوری به گروه هدف، پیشگیری از ناباروری و پیشگیری از سقط، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق و افزایش تحکیم بنیان خانواده، افزایش مهارت‌های زندگی و فرزندپروری، ارائه خدمات به مادران باردار و پیگیری ویژه وضعیت مادران باردار پرخطر، افزایش بارداری‌های برنامه ریزی شده با هدف حفظ سلامت مادر و کودک و بسیاری اقدامات دیگر در این راستا می‌تواند موثر باشد.

محدودیت منابع مالی و کمبود نیروی انسانی متخصص در حوزه بهداشت و درمان، باور‌ها و نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی مانع از پذیرش و اجرای برخی از برنامه‌های جوانی جمعیت و عدم همکاری و هماهنگی بین وزارت بهداشت و سایر نهاد‌ها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست‌های جوانی جمعیت ضروری نیز از جمله چالش‌هایی است که در مقابل اجرای کامل سیاست‌های قانون جوانی جمعیت قرار دارد.

البته باید توجه داشت علی‌رغم چالش‌ها و مشکلات موجود وزارت بهداشت توانسته است با اجرای برنامه‌های متنوع، دستاورد‌های قابل توجهی در حوزه جوانی جمعیت و سلامت عمومی به دست آورد و کاهش مرگ و میر نوزادان و کودکان، افزایش نرخ باروری، بهبود سلامت مادران و ارتقاء سطح بهداشت عمومی از جمله این دستاوردهاست.

نتیجه‌گیری

نقش وزارت بهداشت در اجرایی کردن سیاست‌های جوانی جمعیت در ایران بسیار مهم و حیاتی است و این وزارتخانه با تدوین و اجرای برنامه‌های مختلف توانسته بهبود قابل توجهی در سلامت عمومی و کیفیت زندگی مردم ایجاد کند ولی با این حال برای دستیابی به اهداف بلندمدت و پایدار در حوزه جوانی جمعیت نیاز به افزایش منابع مالی و انسانی، ارتقاء آگاهی عمومی و تقویت همکاری بین بخشی وجود دارد.