اقتدار سایبری ایران؛ ضرورت یکپارچگی و توان بومی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمودی کارشناس سواد رسانه در سومین روز از دوره "حماسه اقتدار ملت و بلاغ مبین" که در مشهد مقدس برگزار شد با مرور رویدادهای تاریخی و بررسی تحولات رسانه‌ای در ایران، به اهمیت امنیت اطلاعات و امنیت شناختی در عصر هوش مصنوعی پرداخت.

وی تأکید کرد: در طول تاریخ معاصر، نبود رسانه‌های بومی و ضعف در مدیریت فضای ارتباطی، آسیب‌های جدی به کشور وارد کرده است.

کارشناس سواد رسانه با اشاره به شهادت شیخ فضل‌الله نوری، ابراز کرد: رسانه‌های آن دوره با ایجاد فضای تبلیغاتی مغرضانه، افکار عمومی را علیه ایشان تحریک کردند و در ماجرای شهادت مشکوک آخوند خراسانی در سال ۱۲۹۰ شمسی و اختلافات میان علمای ثلاث نیز، نقش مخرب روزنامه‌های خاص برجسته بود.

حجت الاسلام محمودی اظهار داشت: در دوران نهضت ملی‌شدن نفت نیز، تفرقه میان دکتر محمد مصدق و آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی با حمایت رسانه‌ها گسترش یافت. نتیجه این رویدادها نشان می‌دهد که نبود مدیریت صحیح رسانه، به بحران‌های جدی سیاسی و اجتماعی منجر شده است.

وی با بررسی تحولات پس از انقلاب اسلامی، به ضعف حکمرانی فضای مجازی اشاره کرد. به گفته وی، با گسترش فناوری‌های هوشمند و کوچک‌شدن ابزارهای ارتباطی، سیاست‌گذاری در حوزه فضای مجازی به‌صورت جدی شکل نگرفت.

کارشناس سواد رسانه در ادامه به ورود تلگرام به ایران در اواخر سال ۱۳۹۲ اشاره کرد و گفت: دولت یازدهم با تخصیص ۶۰ درصد پهنای باند کشور به این پلتفرم خارجی، عملاً زمینه کوچ کاربران از وایبر به تلگرام را فراهم کرد؛ در حالی‌که امکان توسعه پیام‌رسان‌های بومی وجود داشت. به عنوان مثال، شبکه اجتماعی «بیسفون» که نخستین ایده «کانال» را در ایران معرفی کرده بود، با اتهامات امنیتی مواجه و کنار گذاشته شد.

به گفته حجت الاسلام محمودی عملیات جاسوسی در فضای مجازی در پنج لایه انجام می‌شود که عبارتند از: بک‌دور (Backdoor): استفاده از سیستم‌عامل پایه برای خرابکاری و کنترل، سیستم‌عامل: اصلی‌ترین مسیر برای جمع‌آوری اطلاعات، اپلیکیشن‌ها: ابزاری برای جاسوسی و مدیریت افکار عمومی، دیتابیس‌ها: هک پایگاه‌های داده و سرقت اطلاعات و هوش مصنوعی: تبدیل داده‌های خام به داده‌های هدفمند و تحلیلی.

وی ضمن تأکید بر اینکه «آیا گستردگی اطلاعاتی که دشمن از ما دارد، مصداق آیه نفی سبیل نیست؟» گفت: پس از ماجرای رایتل در سال ۱۳۹۱، صدای جدی از حوزه‌های علمیه در خصوص حکمرانی فضای مجازی شنیده نشد.

کارشناس سواد رسانه افزود: اصلاح‌طلبان در دوره‌های اخیر با بازتعریف ارتباطات، ابزارهای جاسوسی را به‌عنوان فناوری ارتباطی به مردم معرفی کرده‌اند، در حالی‌که دشمن آنها را فناوری اطلاعاتی می‌داند و از آنها بهره‌برداری امنیتی می‌کند. در بسیاری از کشورها، درگاه‌های اصلی ارتباطی زیر نظر نهادهای حاکمیتی ثابت (مانند وزارت دفاع) است و با تغییر دولت‌ها، سیاست‌های کلان تغییر نمی‌کند. اما در ایران، عمدتاً وزارت اطلاعات متولی بوده که با تغییر دولت‌ها رویکرد آن نیز تغییر می‌یابد.

به گفته حجت الاسلام محمودی بیان داشت: یکی از سه الگوی حکمرانی فضای مجازی، مدل لیبرالی آمریکایی است که بر استفاده از ابزار بومی برای مقابله با دشمن تأکید دارد. نمونه آن، برخورد کنگره آمریکا با مدیرعامل تیک‌تاک است که به جای پرسیدن محل سرورها، درباره «الگوریتم انتشار محتوا» سؤال شد. وی این رویکرد را نمونه‌ای از اهمیت «مهندسی انتشار محتوا» دانست و تأکید کرد که حوزه‌های علمیه نیز باید در این عرصه نقش‌آفرین باشند.

این کارشناس سواد رسانه هشدار داد که در شرایط فعلی، تمام اطلاعات شخصی، مکانی و ارتباطی شهروندان – اعم از حوزوی و غیرحوزوی، نظامی و غیرنظامی – به‌راحتی در دسترس قرار دارد.

وی در پایان خواستار تدوین راهبرد جامع حکمرانی فضای مجازی و ارتقای توان بومی در حوزه‌های اطلاعاتی و ارتباطی شد.