«شرح اسم»؛ روایتی مستند از زندگی و اندیشه رهبر انقلاب + فیلم
کتاب «شرح اسم» اثر هدایت‌الله بهبودی، بازخوانی پژوهشی و روایی از زندگی حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای از تولد تا پیروزی انقلاب اسلامی است.
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، کتاب «شرح اسم» اثر هدایت‌الله بهبودی روایتی مستند و تحلیلی از زندگی رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله سیدعلی حسینی خامنه‌ای است که از تبار و تولد ایشان تا روزهای پیروزی انقلاب اسلامی را در قالب نثری روایی و پژوهشی روایت می‌کند.
انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی این اثر ۷۵۷ صفحه‌ای را با جلد سخت و چاپ وزیری منتشر کرده است. «شرح اسم» نه صرفاً یک زندگینامه، بلکه پژوهشی تحلیلی از شکل‌گیری شخصیت فکری، فرهنگی و سیاسی رهبر انقلاب در بستر تحولات اجتماعی و سیاسی ایران معاصر است.
بازخوانی بخشی از تاریخ انقلاب اسلامی
هدایت‌الله بهبودی نویسنده شناخته‌شده حوزه تاریخ انقلاب در مقدمه کتاب خود تصریح می‌کند که «شرح اسم» را نمی‌توان آیینه تمام‌قد زندگی رهبر انقلاب دانست بلکه این کتاب طرحی از مهم‌ترین وقایع و مقاطع زندگی ایشان از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۵۷ است؛ از روزگار کودکی و تحصیل در مشهد تا سال‌های مبارزه و تبعید.
او معتقد است که نگارش این اثر به‌منزله بازخوانی بخشی از تاریخ مبارزات ملت ایران است؛ چراکه نقش آیت‌الله خامنه‌ای در تبیین و ترویج اندیشه سیاسی اسلام و شکل‌گیری انقلاب اسلامی جدایی‌ناپذیر از روند بیداری ملت ایران در نیم‌قرن اخیر است.
نگاهی به ساختار و فصل‌های کتاب
کتاب در قالب چندین فصل تنظیم شده که هر یک بخشی از سیر زندگی و مبارزات آیت‌الله خامنه‌ای را روایت می‌کند. از «خاندان»، «حوزه علمیه مشهد»، «آشنایی با امام خمینی(ره)»، «زندان اول»، «تنگنای زیستن، نوشتن و گفتن» تا «فلاتی میان زندان و تبعید» و در نهایت «تا پیروزی»، مخاطب گام‌به‌گام با شکل‌گیری شخصیت فکری و انقلابی ایشان آشنا می‌شود.
در هر بخش نویسنده با اتکا به اسناد و گفت‌وگوهای تاریخی، روایتی نزدیک و مستند از فضای فکری، سیاسی و فرهنگی ایران آن دوران ارائه می‌دهد. روایت‌های کتاب نه خشک و گزارشی، بلکه با نثری روان و تحلیلی همراه است؛ به گونه‌ای که خواننده در عین مواجهه با اسناد تاریخی، در بطن زندگی و اندیشه‌های رهبر انقلاب قرار می‌گیرد.
روایتی از یک نوجوان کتاب‌خوان تا مجاهد اندیشه و عمل
در بخشی از کتاب نویسنده به دوران نوجوانی آیت‌الله خامنه‌ای می‌پردازد؛ دورانی که ایشان با شور فراوان به مطالعه رمان‌های خارجی روی آوردند. این بخش از کتاب تصویری متفاوت از روحیه جستجوگر و تأمل‌گر او ارائه می‌دهد. بهبودی می‌نویسد: «سیدعلی بسیاری از رمان‌های منتشرشده خارجی را در نوجوانی مطالعه کرد و با زوایای این دنیای ریزبافت پیوندی یافت که دوام آن همیشگی بود. شگفتی‌های جهان داستان او را چنان به سوی خود کشید که هر رمانی به چنگ می‌آورد، خود را در آن غرق می‌کرد«
در ادامه رهبر معظم انقلاب در گفت‌وگویی از تجربه خود چنین یاد کرده‌اند: «اشتباه کردم که همه‌جور رمان‌هایی را خواندم، چراکه رمان مثل آبی است که در خاک نرم نفوذ می‌کند و همه‌جا را می‌گیرد؛ وقت را پر می‌کند. اما بعدها رمان برای من وسیله شناخت انسان‌ها، تمدن‌ها و فرهنگ‌ها شد.»
بهبودی با استناد به این سخنان نتیجه می‌گیرد که علاقه آیت‌الله خامنه‌ای به ادبیات و هنر روایت زمینه‌ای برای شکل‌گیری نگاه دقیق‌تر او به تاریخ، فرهنگ و انسان شد؛ نگاهی که بعدها در تفسیر قرآنی و اندیشه‌های فرهنگی ایشان نیز آشکار گردید.
تاریخ در نگاه هنرمندانه
در یکی از زیباترین فصل‌های کتاب رهبر انقلاب دیدگاه خود را درباره نسبت «تاریخ و هنر» بیان می‌کنند. ایشان تاریخ‌نگاری را بدون زبان هنر ناتوان از درک روح انسان‌ها و جوامع می‌دانند: «وقتی درباره تاریخ با زبان غیرهنری حرف می‌زنیم، مثل این است که از فاصله ده‌هزار پایی از شهری عکس می‌گیریم. خیابان‌ها و ابعاد شهر پیداست، اما مردمش چه می‌کنند؟ خوبند یا بد؟ فقیرند یا غنی؟ هیچ معلوم نیست. اما زبان هنر ما را وارد کوچه‌ها می‌کند، از خانه‌ها و از بوسیدن مادر و فرزند عکس می‌گیرد. این زبان قصه است.»
بهبودی با برجسته‌سازی این نگاه، نشان می‌دهد که رهبر معظم انقلاب از سال‌های جوانی تاریخ را نه صرفاً مجموعه‌ای از وقایع، بلکه بستری برای فهم روح انسان‌ها و ملت‌ها می‌دانسته‌اند؛ نگاهی که بعدها در خطبه‌ها، تفسیرهای قرآنی و بیانات تاریخی ایشان به‌وضوح دیده می‌شود.
از حجره تا زندان؛ مسیر شکل‌گیری یک اندیشه
در فصل‌های میانی کتاب، زندگی طلبگی و مبارزاتی آیت‌الله خامنه‌ای در مشهد، قم و تهران روایت می‌شود. نویسنده با دقتی اسنادی مسیر ورود ایشان به عرصه فعالیت‌های سیاسی را بازگو می‌کند؛ از آشنایی با امام خمینی(ره) و نخستین حضور در نهضت اسلامی تا دستگیری‌ها، زندان‌ها و تبعیدهای مکرر.
در این روایت بهبودی تلاش کرده است فضای اجتماعی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی را بازسازی کند؛ زمانی که رژیم پهلوی هرگونه فعالیت مذهبی و سیاسی را سرکوب می‌کرد. او با ذکر خاطرات، مکاتبات و نقل قول‌های شاهدان عینی، چهره‌ای انسانی، فکور و استوار از رهبر انقلاب به تصویر می‌کشد.
روایت‌گری در خدمت تاریخ
از ویژگی‌های مهم «شرح اسم» نگاه روایی آن است. بهبودی، برخلاف بسیاری از آثار تاریخی که بر تحلیل‌های خشک تکیه دارند، تاریخ را با روایت درهم می‌آمیزد. او در پیش‌گفتار خود تصریح می‌کند که «دستیابی به حقیقت در پژوهش‌های تاریخی همواره در حد تلاش پژوهشگر باقی می‌ماند»؛ و به همین سبب اثر خود را نه تفسیر نهایی بلکه «شرحی از اسم» می‌داند – همان‌گونه که در منطق، «شرح اسم» به معنای توضیح ابتدایی و توصیفی از یک مفهوم است.
در نتیجه کتاب در عین اتکا بر اسناد تاریخی، واجد نثر ادبی و نگاهی انسانی است که مخاطب را با زوایای ناشناخته زندگی رهبری معظم انقلاب آشنا می‌کند.
آیت‌الله خامنه‌ای؛ عالِم مصلح در بستر تاریخ
بهبودی در تحلیل نهایی خود آیت‌الله خامنه‌ای را از برجسته‌ترین عالمان مؤثر در تبیین اندیشه سیاسی اسلام معرفی می‌کند؛ عالمی که هم در ساحت نظر و هم در میدان عمل نقشی تعیین‌کننده در بیداری اسلامی ملت ایران داشته است.
از نگاه نویسنده شناخت سیر فکری و مبارزاتی ایشان، برای فهم بسیاری از تحولات سیاسی و فرهنگی نیم‌قرن اخیر ضروری است. «شرح اسم» در واقع تلاشی برای بازنمایی بسترهای فرهنگی و تاریخی شکل‌گیری شخصیت رهبری است که امروز در رأس نظام جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
کتابی برای پژوهشگران تاریخ معاصر
این اثر با بهره‌گیری از منابع دست‌اول و اسناد تاریخی، نه تنها برای علاقه‌مندان به زندگینامه رهبر انقلاب، بلکه برای پژوهشگران تاریخ معاصر ایران نیز منبعی ارزشمند محسوب می‌شود.
نویسنده در بخش‌های مختلف کتاب، به تحلیل‌های فرهنگی و فکری نیز می‌پردازد؛ از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای به هنر و ادبیات گرفته تا شیوه مواجهه ایشان با اندیشه‌های غربی و نسبت آن‌ها با فرهنگ اسلامی. به همین دلیل «شرح اسم» را می‌توان اثری چندوجهی دانست که میان تاریخ، فرهنگ و اندیشه پیوند برقرار می‌کند.
جمع‌بندی
کتاب «شرح اسم» اثری است پژوهشی، تحلیلی و در عین حال روایی که با قلمی دقیق و صمیمی، زندگی و مبارزات رهبر معظم انقلاب اسلامی را تا پیروزی انقلاب روایت می‌کند.
هدایت‌الله بهبودی در این اثر کوشیده است تا سیمای انسانی و فکری آیت‌الله خامنه‌ای را نه در قاب رسمی و حکومتی، بلکه در مسیر طبیعی رشد، تجربه، مطالعه و مجاهدت نشان دهد. همان‌گونه که خود نویسنده می‌گوید، این کتاب «شرحی از اسم» است؛ تلاشی برای بازشناسی بخشی از حقیقت زندگی انسانی که با ایمان و اندیشه، تاریخ ایران را دگرگون کرد.
کتاب «شرح اسم؛ زندگینامه آیت‌الله سیدعلی حسینی خامنه‌ای (۱۳۵۷–۱۳۱۸)» به قلم هدایت‌الله بهبودی از سوی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی منتشر شده است. این اثر در ۷۵۷ صفحه با قطع وزیری و در قالب جلد سخت (سلفون با صحافی دوخت) منتشر شده است. موضوع کتاب در حوزه سرگذشت‌نامه عالمان دینی، مجتهدان و تاریخ معاصر ایران است.
ارسال نظرات