گزارشی از همایش «گفتگوگرهای هوشمند اسلامی و آینده پژوهشهای دینی»
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، همایش «گفتگوگرهای هوشمند اسلامی و آینده پژوهشهای دینی» با محوریت معرفی شاخصترین چتباتهای اسلامی، به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با همکاری مراکز علمی و فناورانه، سهشنبه ۲ دیماه ۱۴۰۴ در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، برگزار شد.
در این همایش، تازهترین دستاوردهای حوزه هوش مصنوعی در نسبت با معارف دینی، پژوهشهای اسلامی و پاسخگویی به سؤالات شرعی و اعتقادی از جمله «سامانه گفتگو با تفاسیر قرآن کریم»، «دیندان؛ بازطراحی نظام پاسخگویی دینی با تکیه بر هوش مصنوعی»، «چتباتهای مدیریت امور آموزشی و پژوهشی حوزههای علمیه»، «گفتگوگر هوشمند پارسا»، و «سامانه هوشمند مشاوره مرکز سماع» ارائه شد.
در ابتدا حجتالاسلام فرهاد عباسی، معاون پژوهش حوزههای علمیه کشور، اظهار کرد: حضور در این جمع علمی برای بنده توفیقی ارزشمند است و آنچه امروز در عرصه پژوهش دیجیتال علوم اسلامی شاهد آن هستیم، حاصل سالها مجاهدت علمی پژوهشگران متعهد حوزههای علمیه است.
به گفته آنان این سامانه با بهرهگیری از بیش از ۴۰۰ تفسیر معتبر شیعه و اهل سنت در پایگاههای جامع قرآنی، امکان جستجو و دریافت پاسخ تفسیری بر اساس آیات قرآن را فراهم میکند که کاربران میتوانند تفاسیر را بر اساس مذهب، زبان، مفسر و دوره تاریخی فیلتر کرده و حتی دیدگاه تفاسیر مختلف را با یکدیگر مقایسه کنند.
بر اساس توضیحات ارائهشده، پاسخهای سامانه صرفاً نقل مستقیم متن تفسیری نیست، بلکه با تحلیل جامع منابع، بهصورت خلاصه، تحلیلی و همراه با جمعبندی ارائه میشود. در عین حال، امکان مشاهده منبع هر پاسخ و دسترسی به متن کامل تفاسیر برای اطمینان از صحت و اعتبار مطالب فراهم شده است.
اعتمادپذیری، جامعیت و تحلیلمحوری از مهمترین ویژگیهای این سامانه عنوان شد؛ بهگونهای که منابع تفسیری پیش از ورود به سامانه توسط گروههای پژوهشی بررسی، اولویتبندی و امتیازدهی شدهاند تا پاسخها دقیق و مستند باشد.
همچنین این سامانه بهصورت برخط و به زبانهای فارسی و عربی فعال است و با استفاده از الگوریتمهای هوشمند، پاسخهایی متنوع و قابل اتکا را برای پژوهشگران و علاقهمندان مطالعات قرآنی ارائه میدهد.
در ادامه نیز حجتالاسلام محمدمهدی پورمدنی به معرفی سامانه «دیندان؛ بازطراحی نظام پاسخگویی دینی با تکیه بر هوش مصنوعی» پرداخت و گفت: این سامانه بر اساس بانک دادههای بیش از یک دهه پرسش و پاسخهای مکتوب و صوتی طراحی شده و تمامی اطلاعات پیشین، بازبینی و پالایش شدهاند تا محتوای معتبر و قابل اعتماد ارائه شود.
حجتالاسلام پورمدنی افزود: یکی از چالشهای اصلی در پاسخگویی دینی، خلط منابع درست و نادرست است؛ سامانه دیندان با استفاده از دادههای معتبر، امکان تشخیص مبانی فکری هر پاسخ را فراهم میکند و کاربران میتوانند از صحت پاسخها مطمئن شوند. به ویژه در بخش احکام شرعی، اطلاعات به روز شده و نادرستیهای احتمالی اصلاح شدهاند.
وی همچنین توضیح داد: سامانه دیندان توانسته بخشی از معضلات پاسخگویی سنتی مانند حجم بالای سوالات و محدودیت ظرفیت پاسخدهی را برطرف کند و کاربران میتوانند به پرسشهای خود به صورت خودکار، سریع و مستند پاسخ دریافت کنند.
به گفته حجتالاسلام پورمدنی، این سامانه نخستین گام در طراحی نظام پاسخگویی دینی هوشمند با تکیه بر دادههای معتبر و هوش مصنوعی است و تلاش میشود با بهروزرسانی مداوم دادهها و پالایش محتوایی، کیفیت و دقت پاسخها افزایش یابد.
در ادامه نیز مهندس حسین عبایی نیز به تشریح «چتباتهای مدیریت امور آموزشی و پژوهشی حوزههای علمیه» پرداخت؛ سامانهای که با هدف افزایش کیفیت پاسخگویی، کاهش فشار کاری و ارائه خدمات ۲۴ ساعته به جامعه هدف طراحی شده است.
به گفته وی، در این سامانه، کاربران میتوانند بهراحتی سوالات خود را ثبت کرده و پاسخهای مناسب و مبتنی بر مقررات را دریافت کنند. همچنین، سامانه امکان دسترسی سریع به منابع آموزشی و پژوهشی حوزه را فراهم میکند و با هدایت خودکار کاربران به دیتابیس و منابع مرتبط، فرآیند جستجو و استفاده از خدمات را ساده میکند.
مهندس عبایی تأکید کرد: سامانه بر اساس معماری مبتنی بر مدلهای زبانی داخلی و بومیسازی شده طراحی شده و هیچ گونه اطلاعاتی به بیرون ارسال نمیشود. علاوه بر این، کنترل دقیق دسترسیها تضمین میکند که هر کاربر تنها به اطلاعات زیرمجموعه مربوط به خود دسترسی داشته باشد و امکان گزارشگیری کامل از فعالیتها فراهم شده است.
به گفته وی، این سامانه با فراهم کردن امکان ثبت اطلاعات، پیگیری مراحل تایید و مدیریت سلسله مراتبی دادهها، علاوه بر ارتقای کیفیت خدمات، نقش مهمی در سادهسازی فرآیندهای آموزشی و پژوهشی حوزههای علمیه خواهران ایفا میکند.
سامانه هوشمند حوزههای علمیه: یادگیری مداوم و پاسخدهی دقیق به کاربران
مهندس عبایی در ادامه افزود: در این چتبات سوالات کاربران به دقت بررسی و هدایت میشود تا پاسخهای ارائه شده دقیق، مستند و متناسب با قوانین و پروفایل کاربران باشد. همچنین، گزارشهای مدیریتی سامانه، اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد و میزان استفاده کاربران فراهم میکند که میتواند مدیران را در تصمیمگیریهای آموزشی و پژوهشی بهتر یاری کند.
