نوروز؛ تجدید زیست ذهن است
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مهر، نوروز و عید سعید باستان برای ما ایرانیان از ویژگی خاصی برخوردار است. در این راستا عبدالله صلواتی عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در پاسخ به این سوال که دیدگاه تان درباره نوروز چیست و اساسا نوروز را با دستگاه فکر خودتان چگونه ارزیابی می کنید، گفت: علی القاعده هر فردی یک تلقی یا ایماژ از نوروز دارد که طبق آن رفتار و برنامه ها و حتی تفکر و روابطش را مدیریت می کند. یک ایماژ از نوروز می تواند این باشد که یک تغییر و تحولی در طبیعت در حال رخ دادن است یا به تعبیری یک شور و نشاطی در طبیعت دارد رخ می دهد که ما هم بی نصیب از این شور و نشاط نخواهیم بود.
وی ادامه داد: دقیقا طبق این ایماژ روش، رویش و رفتارمان یک چیز دیگری خواهد شد و تلاش می کنیم که مثلا خریدهایی انجام بدهیم و ما هم متناسب با طبیعت حاضر بشویم که اساسا چیز بدی هم نیست و همه هم دوست دارند.
صلواتی در ادامه گفت: یک ایماژ دیگر این است که نوروز به عنوان تجدید زیست ذهن است. یعنی دوباره می خواهیم در ذهن و جان مان یک شور و نشاط ایجاد کنیم. طبق این ایماژ از امام علی(ع) نقل شده است که روزی که گناه نکنید آن روز عید یا نوروز است. به این اعتبار می توان این را گفت که انسان اگر گناه نکند یک تجدید عهدی با عالم برقرار کرده که این به معنی نو شدن است و همانطور که می دانید در فلسفه ملاصدرا مطرح می شود که اخلاق تنها یک مشت دستورالعمل ها و ... نیست بلکه گزینش نحوه بودن ماست. کسی که می خواهد گناه نکند می خواهد نحوه بودنش متفاوت باشد، چون این یک امر خیلی حیاتی و مصداق بسیار جدی است را می توان نوروز نامید. یعنی ما آن روزی که تصمیم بگیریم که نحوه زیستن مان عوض شود یا تجدید عهدی که با تکوین عالم بکنیم به آن می توان اطلاق نوروز کرد.
این پژوهشگر فلسفه در ادامه گفت: ملاصدرا یک تعبیری در مجموعه رسائل دارد و می گوید که هر انسانی که تجرد بیشتری کسب کند، زنده تر است و آن کسی که مدام در مادیات و بدن ...بیشتر فرو رود و تعلقش بیشتر بشود به معنی مردن است و درواقع آن فرد مرده تر می شود. علی القاعده یکی از چیزهایی که نوروز با خودش می آورد همین زندگی و زنده بودن است. البته نوع خاصی از زنده بودن که به این اعتبار به آن نوروز می گوئیم.
مجری برنامه تلویزیونی زاویه گفت: نکته ای که وجود دارد این است که اگر با عینک صدرایی نگاه کنیم هرچقدر که ما به آن ساحت وجودی خودمان و به تعبیر فلاسفه جدید به آن اگزیستانس خودمان در حوزه فردی و اجتماعی بیشتر بپردازیم و بها بدهیم، آن روز نوروز ماست. مثلا اگر در حوزه فرهنگ، امور فرهنگی و مسائل مرتبط با فرهنگ، مرتبط با این اگزیستانس یعنی آن لایه های درونی وجود انسان باشد در آن صورت آن فرهنگ باید نوروزش را جشن بگیرد. چرا که از آن سنت بیرون آمده است. هر وقت امر سیاسی ما اتفاقاتی که در آن افتاده که انسان ها را ابژه نکرده و اگزیستانس انسان را یعنی آن لایه های درونی وجود انسان را دیده است آن زمان باید برای آن جشن گرفت چرا که وارد نوروزش شده است.
همین طور دانش ها و بحث های مختلف، یعنی به این معنا هرجا یک عطفی یا تحولی اتفاق بیافتد، تحولی که در پی آن شور و نشاطی باشد، را می توان از آن به نوروز یاد کرد. این جنب و جوش و پویایی و تحرک می تواند در دانش، فلسفه، کنش های سیاسی، فرهنگی و... ما باشد و می تواند در کنش های فردی هم باشد. یعنی هم ناظر به فرد و هم ناظر به اجتماع است. بنابراین اگر به نوروز یک نگاه و حالت فیزیکال داشته باشیم همانی است که عرف به آن می پردازد. اما اگر یک نگاه آنتولوژیک به آن داشته باشیم درواقع یک نقطه عطف و تحول است. این تحول یک جنب و جوش ایجاد می کند که می تواند فرهنگی، سیاسی، اجتماعی یا دانشی باشد.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: همانطور که می دانید در همان نگاه فیزیکال نوروز دو حیث دارد؛ یک حیث بیرونی است که همه می بینند. شاید من و شما لباس نو بپوشیم اما در درون غم بزرگی داشته باشیم. یعنی اگزیستانس ما اگزیستانسی باشد که دچار خیلی از آثار روانشناسی، اجتماعی و...باشد. باز به معنای دقیق کلمه نوروز به سراغ شما نیامده است. یعنی ما در شما پدیداری را به معنای نو شدگی داریم که به معنای دقیق کلمه به معنای نوروز نیست. در دانش ها هم به این گونه است. یعنی اگر لباس ها و الفاظش را نو بکنید اینجا نوروز اتفاق نیافتاده است.
بلکه باید در آن دال مرکزی، این جنب و جوش اتفاق بیافتد و اگر در پی آن این ظواهر تغییر کرد آنوقت نوروز، نوروزی اصیل است. در امر سیاسی هم اینگونه است. اگر ما بیائیم و کارهایی بکنیم که همه می بینند و نشان بدهیم که داریم در دنیای جدیدی سوق می کنیم در این صورت باز نوروز فرهنگی و سیاسی اتفاق نیفتاده است. اما وقتی لایه های اجتماع، لایه درونی فرد و به تعبیری اگزیستانس فرد دچار تحول شد آن نو شدگی یک نو شدگی اصیل است و آن موقع است که ما با یک فضای نوروز اصیل قرار گرفته ایم./1325//102/خ