جهان امروز تشنه معارف ناب اهل بیت است
حجت الاسلام ابوطالب علی نژاد، عضو هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة قم در حاشیه همایش ملی ایثار و شهادت در فرهنگ رضوی گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد به تشریح جزئیات اثر برگزیده خود در این جشنواره پرداخت و گفت: با توجه به گستردگی مفهوم شهادت در مکتب شیعه که تنها به میدان نبرد محدود نمی شود، بلکه هر کس در مسیر حق گام بردارد و در این مسیر از دنیا برود شهید محسوب می شود، لزوم تبیین این مفهوم در سیره ائمه معصومین(ع) و خصوصا امام رضا(ع) که میزبان ایشان هستیم ضرورت دارد.
وی افزود: در همین راستا مقاله ای با عنوان «بررسی سندی احادیث امام رضا(ع) در زمینه شهید و شهادت» تدوین کردم که در همایش ملی ایثار و شهادت در فرهنگ رضوی برگزیده شد. در مقاله با این رویکرد احادیث امام رضا در خصوص شهید و شهادت را در ده محور تقسیم بندی کرده و برای جلوگیری از طولانی شدن مطلب، پنج محور را از نظر سندی مورد ارزیابی قرار دادم.
حجت الاسلام علی نژاد اظهار داشت: باتوجه به اینکه نخستین بحث در خصوص احادیث موجود، صحت انتساب آنان به ائمه اطهار(ع) است، از این رو پس از اثبات صدور این احادیث از امام رضا(ع) با استناد به منابع رجالی مختلف، به تبیین محتوای حدیث پرداخته شده است.
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم ادامه داد: به عنوان نمونه، حدیثی از امام رضا(ع) در کتاب صحیفة الرضا در وصف شهدا وجود دارد که درصدد اثبات اعتبار آن از نظر علمی برآمدم لذا پس از بررسی این کتاب و دیدگاه های شیعه و اهل سنت و ارزیابی و نقد علمی، اعتبار حدیث ثابت شده است.
تبیین فرهنگ شهادت از دیدگاه ائمه اطهار استمرار یابد
وی با اشاره به جایگاه والای شهادت در سیره ائمه اطهار(ع)، گفت: بی جهت نیست که امام خمینی(ره)، آن بزرگ احیاگر فرهنگ جهاد و شهادت در عصر جاهلیت مدرن، فرمودند «خط سرخ شهادت، خط محمد و علی و آل علی(ع) است».
وی با تأکید بر ضرورت توجه ویژه به احادیث اهل بیت(ع) از نظر فقه الحدیثی ابراز داشت: با تبیین هرچه بیشتر جایگاه شهادت در دیدگاه ائمه(ع)، فرهنگ جهاد و شهادت در جوامع اسلامی رواج می یابد چنانکه جوانان ما در هشت سال دفاع مقدس نیز بر اساس همین فرهنگ به جبهه ها شتافتند و برای شهادت قرعه می انداختند.
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیة قم افزود: اکنون نیز با توجه به تهدیدات دشمن اگر این فرهنگ با همه ابعاد و زوایا همچون گذشته در منابر، خطابه ها، نشریات تبیین شده و استمرار یابد ثمرات درخشانی را در جهان اسلام شاهد خواهیم بود.
حجت الاسلام علی نژاد تصریح کرد: موضوع دومی که در این مقاله بدان پرداخته شده، حدیث مشهوری از امام رضا(ع) است که می فرمایند«ما منا الا مقتول و شهید »؛ که دلالت دارند براینکه هیچ یک از معصومین(ع) به مرگ طبیعی از دنیا نرفته اند. این حدیث نیز از نظر سندی و راوی شناسی بررسی و اعتبار آن اثبات شده است.
اثبات شهادت امام رضا(ع)
نویسنده مجموعه سه جلدی دانش رجال اظهار داشت: حدیث دیگری که در مقاله بدان پرداخته ام، روایتی از امام رضا(ع) در خصوص بیان جزئیات شهادتشان است که در این اثر ضمن اثبات استناد آن به حضرت رضا(ع)، در پاسخ کسانی که سعی دارند مأمون را از توطئه شهادت حضرت تبرئه کنند، به این نتیجه می رسیم که ایشان توسط مأمون به شهادت رسیده اند. چنانکه یکی از علمای اهل سنت نیز در کتاب «الثقاة» که شرح حال علی بن موسی الرضا(ع) را آورده است، تصریح می کند امام رضا(ع) توسط مأمون مسموم شده و به شهادت رسیده است.
حجت الاسلام علی نژاد ادامه داد: آخرین حدیث مورد بررسی دراین مقاله، روایتی از امام رضا(ع) است که فرمودند «فضیلت زیارت من اجر صدهزار شهید دارد».
این پژوهشگر حوزوی در تشریح منابع مفید در مبحث ایثار و شهادت در سیره ائمه، ابراز داشت: برای آشنایی با روایات اهل بیت(ع)، موسوعه ها و مسندها همچون عیون اخبارالرضا از شیخ صدوق و مسند امام رضا(ع) و موسوعة الامام الرضا(ع) از حجت الاسلام عطاردی که حاوی روایات حضرت با تنظیم خاص ودسته بندی روایات تاریخی، اخلاقی است، منابع جامعی هستند.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: از جهت بررسی سندی روایات نیز کتب رجالی معروف همچون رجال کشی، شیخ طوسی، نجاشی، معجم رجال الحدیث آیت الله خویی و قاموس الرجال علامه ممقانی در کنار تحقیقات شخصی پژوهشگر منابع مفیدی به شمار می روند. همچنین با توجه به اینکه برخی راویان احادیث، اهل سنت هستند، کتبی مانند لسان المیزان، میزان الاعتدال، تهذیب الکمال و الکامل فی ضعفاء الرجال در این خصوص قابل استفاده هستند.
جشنواره هایی خاص بررسی فقه الحدیثی احادیث اهل بیت برگزار شود
نویسنده مقاله «بررسی سندی احادیث امام رضا(ع) در زمینه شهید و شهادت» خاطرنشان کرد: در این مقاله به دلیل محدودیت های موجود مسأله را تنها بررسی بیرونی کرده و به لحاظ سندی و راوی شناسی بدان پرداخته ام در حالی که اگر از دیدگاه فقه الحدیثی نیز بررسی می شد، به صورت یک دائرة المعارف ارائه می شد.
عضو هیئت علمی جامعة المصطفی قم با تأکید بر برگزاری جشنواره هایی خاص بررسی فقه الحدیثی شهید و شهادت در سیره اهل بیت(ع)، افزود: امام رضا(ع) می فرمایند«اگر مردم به زیبایی کلام ما پی ببرند خودبه خود گرایش پیدا می کنند» چرا که حس زیباشناختی به صورت فطری در انسان قرار دارد و زیبایی را هر جا که باشد درک می کند.
احادیث ائمه با نگاهی جامع مورد توجه و تبیین حوزویان قرار گیرد
وی با بیان اینکه اگر محاسن کلام اهل بیت(ع) را درک کرده و به دنیا معرفی کنیم، دنیا تشنه و طالب این معارف خواهد بود، گفت: ما نسبت به احادیث و روایات اهل بیت آنگونه که باید نپرداخته ایم، تنها به روایات فقهی توجه ویژه داشته ایم و با وجود همه کارهای ارزنده ای که در این عرصه صورت گرفته اما سایر روایات به نوعی مغفول واقع شده است.
حجت الاسلام علی نژاد ادامه داد: ائمه اطهار نگاه تک بعدی به دین نداشتند بلکه همه ابعاد فردی، اجتماعی، خانوادگی، دنیوی، اخروی، معیشتی و معنوی به وفور در احادیث اشاره شده است و این جای کار بسیار دارد، جشنواره ها تلنگر و روزنه ای است تا محققان را وادار به سیر در این اقیانوس ناپیدا کنند.
استاد حوزه علمیه قم یاداور شد: امروز و در شرایط بیداری اسلامی که مردم حق و حقیقت را درک کرده اند و صدای عدالت خواهی در سراسر جهان بلند است، بیش از هر زمان دیگر نیازمند این معارف هستیم. تبیین احادیث ناب اهل بیت(ع) خصوصا در زمینه جهاد و شهادت برای سطوح مختلف، مشتاقان فراوانی خواهد داشت./930/ت301/ب