فقه پویا راه حل مشکلات جهان اسلام است
به گزارش خبرگزاری رسا از تبریز، حجت الاسلام والمسلمین هاشم هاشم‌زاده هریسی، نماینده مردم آذربایجان‌شرقی در مجلس خبرگان رهبری، در گفتوگو با خبرنگاران اظهار داشت: مساوی بودن دیه زن و مرد مسأله‌ای است که چون در قرآن به صراحت ذکر نشده و از ضروریات دین هم نیست، می‌تواند به عنوان امر مورد اجتهاد در نظر گرفته شود.
وی با بیان این که هیچ اشکالی وجود ندارد که مجتهدی مسأله‌ای را بررسی کند و نظری متفاوت داشته باشد، ادامه داد: مسائلی از این دست قابل اجتهاد است، از این رو اگر مجتهدی اجتهاد کند و به عدم اشکال این مسائل برسد، اتفاقی برخلاف قوانین و دستورات نیفتاده است.
این حقوقدان با بیان این که اجتهاد در برابر اجماع نیست و بار آن هم مطابق شهرت فتوایی است، افزود: مشهور میان فقها آن است که بشود این مسائل را تحلیل کرد. تحلیل در این مسائل نیز هم‌راستا با مشاوره فقهی است، به عبارت دیگر در این‌گونه مسائل مشاوره علمی و توجه به مسائل بین المللی و جهانی مورد نیاز است و نه مشاوره‌های فتوایی، چراکه امکان ندارد فقها در مورد یک مسأله مشخص بخواهند فتوای یکسان بدهند به همین دلیل است که نگاه علمی و فقهی در کنار یکدیگر مورد نیاز است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران با بیان این که روال منطقی و علمی در بررسی چنین مواردی این است که ابتدا بررسی فقهی و مشورتی علمی صورت بپذیرد، سپس نتیجه بررسی به صورت طرح یا لایحه در بیاید و در سطح کمیسیون‌ها و مجلس مورد تحلیل و نظرخواهی قرار بگیرد، ادامه داد: چنانچه از نگاه مجلس این طرح مشکلی نداشته باشد، قابلیت تبدیل شدن به قانون را پیدا می‌کند.
وی با بیان این که مسائل و مشکلات زیادی وجود دارد که در سطح جهان مطرح است و کسانی که با دین اسلام مشکل دارند از آنها سوءاستفاده می‌کنند، افزود: با توجه به وجود چنین مسائلی بسیار هم مناسب و خوب است که روی این موارد فکر شود و تحلیل‌ها در کنار هم گذاشته شود تا نتیجه‌ای مناسب به دست آید، این نگاه همان نگاهی است که امام خمینی(ره) به دنبال آن بودند و از آن به عنوان فقه پویا یا اجتهاد پویا یاد می‌کردند.
حجت الاسلام والمسلمین هاشم زاده هریسی با بیان این که می‌توان راه حل بسیاری از مشکلات را در فقه پویا جست و راهی پیدا کرد تا مجبور به تکرار تجربه‌های گذشته نباشیم، افزود: امام(ره) می‌فرمودند: نگذاریم اسلام تحت فشار قرار بگیرد، نگذارید اسلام در مدیریت جهان با مشکل مواجه شود و لابه‌لای مشکلات له شود. اشاره حضرت امام(ره) به همین موضوعات بود و در واقع نظر ایشان در مورد فقه پویا، فهم همین مسائل بود. اینکه درک شود اگر مسأله‌ای از ضروریات نباشد، با اجتهاد پویا و با نگاه باز به آن نگریست. اگر راه‌حلی دینی و فقهی برای مسئله‌ای یافت شد، مراجع و علما و فقها و حوزه‌ها، می‌توانند آن را بررسی کنند اما اگر راه‌حلی دینی و فقهی برای مسئله‌ای موجود نبود می‌توان از منابع دیگر استفاده کرد تا نقیصه جبران شود.
وی افزود: در واقع در حل مسائل باید هم راه‌های علمی و منطقی در پیش گرفته شود و هم راه‌های فقهی و دینی، تا در نهایت با اجتهاد مشاوره‌ای و راه‌حل‌های فنی، راهکاری به دست آید. متاسفانه در گذشته استفاده از راه‌حل‌های علمی در کنار مسائل دینی به صورت سازمان یافته و متمرکز خیلی مطرح نبوده است. مثلا در بحث شطرنج و خاویار مسئله به صورت علمی مطرح نبود بلکه شهامت فقه و اجتهاد باز و پویا در حضرت امام(ره) بود که مشکل را حل کرد. بنابراین لازم است بتوانیم با درک نیازهای روز، اجتهاد را پویا نگاه داریم و مسائل را با همین دید آکاهانه و باز بررسی کنیم./935/پ202/س