معنا شناسی واژه فتنه، عوامل ایجاد و شیوه های مبارزه با فتنه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه« معنا شناسی واژه فتنه ، عوامل ایجاد و شیوه های مبارزه با فتنه» پژوهشی از« اکرم سلطانی»‌به بررسی واژه فتنه با هدف مبارزه با آن و جلوگیری از بی نظمی و تباهی پرداخته شده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:

چکیده:
موضوع مورد بحث، معنا شناسی واژه فتنه است. این مجموعه حاصل یک دوره تحقیق توسط این حقیر می‌باشد که با استفاده از آیات قرآن و کلام معصومین(علیهم السلام) و تأمل در کلمات و نظرات محققین از اهل ادب و تفسیر، به عیان دریافت که واژه فتنه دارای معانی و وجوه مختلفی می‌باشد که در اصل به معنی آزمودن بوده برای این که خالص آن از چیزهای دیگر جدا گردد. در این تحقیق معانی فتنه در کلام لغت شناسان و کلام معصومین(ع) هم ذکر شده است و همچنین با استفاده از آیات قرآن و دیدگاه مفسران وجوه فتنه به اختصار بیان شده است. در پایان هم به جنبه‌ها و فتنه های فتنه اشاره شده و عوامل فتنه و شیوه های مبارزه با آن به طور خلاصه مورد بررسی قرار گرفته است.

اهمیت و ضرورت بحث:
1- شناخت معانی دقیق الفاظ و مصون ماندن از خطای معنایی، منوط به شناخت معانی مختلف الفاظ است. از این رو بررسی تطور معنایی واژه‌ها در طول تاریخ به خصوص واژه های قرآنی امری لازم و ضروری است.

2- با توجه به وجود فتنه های مختلف در ادوار گوناگون تاریخ، نیاز مردم جامعه است تا معنای درست آن را تشخیص دهند.

فتنه در اصطلاح:
فتنه به حوادث پیچیده ای گویند که ماهت آن روشن نیست، ظاهری فریبنده دارد و باطنی مملو از فساد که جوامع انسانی را به بی نظمی، تباه، عداوت و دشمنی، جنگ و خونریزی و ... می‌کشاند.

بررسی وجوه فتنه در قرآن:
1- به معنای آزمایش و امتحان کردن؛ مفسرین با عنایت به معنی اصلی فتنه در آیات فراوانی، آن را به آزمایش و اختیار تفسیر کرده‌اند، در حالی که فتنه در این معنا از لوازم و اسباب و آثار فتنه است نه معنای اصلی آن. فتنه به معنای آزمایش، یکی از سنت‌های عمومی خداوند یعنی سنت ابتلا یا آزمون است که خداوند در آیه 102 سوره بقره متذکر این سنت شده است.

2- به معنای شرک؛ پاره ای از مفسران، فلسفه نهایی جهاد را از بین بردن شرک دانسته‌اند. علامه طباطبایی ذیل آیه 191 سوره بقره می‌فرمایند: «مقصود از فتنه شرک به خدا و رسولش به سبب عذاب و آزار و اذیت مشرکان است چنان که مشرکان ، پیش از هجرت و پس از آن با مؤمنان انجام می‌دادند.

3- به معنای کفر؛ این معنا همانند «شرک» بیشتر در تفسیر آیات جهاد و نبرد با مشرکان و کافران به کار رفته است. یکی از موارد قرآنی کفر عبارتند از {و الفتنة اشدُّ من القتل} (البقره: 191) شیخ طوسی مقصود فتنه در این آیه را «کفر» دانسته که به هنگام اختیار و آزمایش صورت می‌گیرد و چنین کفری از خونریزی و کشتار در ماه حرام عظیم‌تر است.

4- به معنای کشتن و قتل؛ برخی از مفسران در تفسیر آیه {فَلْیَحْذَرِ الَّذینَ یُخالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصیبَهُمْ فِتْنَةٌ } (النور:63) فتنه ر ا به معنی قتل و کشتار دانسته‌اند. که از جمله آن‌ها فخر رازی و زمخشری می‌باشند.

5- گمراه کردن و شبهه افکنی؛ مهم‌ترین و پرکاربردترین معنای فتنه ایجاد فضایی وهم آلود غبار انگیز و شبهه ناک و ایجاد شک و تردید در محیط اجتماعی و فرهنگی هر جامعه است که جمهور مفسران فتنه در {هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی‏ قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِه} (آل عمران:7) را به شبهه افکنی و ضلالت گستری تفسیر نموده‌اند.

6- به معنای گناه؛ 7- به معنای عبرت؛ 8- به معنای سوختن؛ 9- به معنای برگردانیدن؛ بازداشتن؛ منحرف کردن؛ لغزانیدن در راه حق؛ 10- به معنای عذاب، شکنجه و عقوبت؛ 11- به معنای عذر، توجیه، معذرت؛ 12- به معنای جنون؛ 13- به معنای نفاق؛ 14- به معنای خواسته و فرزند؛ 15- به معنای شور و شر.

عوامل ایجاد فتنه:
1- هوای نفس؛ 2- گناهان؛ 3- جهل؛ 4- مسخ ارزش‌ها؛ 5- پیروی از بزرگان گمراه؛ 6- گشایش؛ 7- نظام تکاثری؛ 8- شبهه.

شیوه های مبارزه با فتنه:
1- بصیرت و آگاه؛ 2- حرکت بر محور ولایت؛ 3- دوری گزیدن از همکاری با فتنه گران؛ 4- حفظ اتحاد و یکپارچگی و پایبندی به قانون؛ 5- پرهز از ستم کردن به مردم؛ 6- پرهز از گرفتار شدن در دام شیطان؛ 7- پرهز از حرام خواری؛ 8- چنگ زدن به ایمان و تقوای اله؛ 9- پایبندی به سنت پیامبر(ص).

نتیجه گیری:
با توجه به بررسی‌های انجام گرفته، می‌توان این طور نتیجه گرفت که فتنه واژه ای اصیل است و در کلام اکثر لغت شناسان به معانی مختلف از جمله ابتلا، اختیار، سوزانیدن چیزی در آتش برای جدایی ناخالصی‌ها، وضعیت و حالت چیزی، اختلاف مردم در آراء و معین شدن حال انسان در خیر و شر به کار رفته است. بنابراین با توجه به آن چه گذشت ، می‌توان برای فتنه ویژگی‌هایی بیان کرد، پوشانیدن حق به وسیله باطل که به علت شبهه ناک بودن آن مردم را به اشتباه می‌اندازد و آمدن خود را خبر نمی‌دهد و هر لحظه امکان دارد با چهره جدید ظاهر شود و به سرعت فراگیر می‌باشد.
شایان ذکر است، پایان‌نامه «معنا شناسی واژه فتنه، عوامل ایجاد و شیوه های مبارزه با فتنه» پژوهش پایانی«خانم اکرم سلطانی»، برای اخذ مدرک سطح 2 مدرسه علمیه حضرت معصومیه جعفریه قم در سال 1391 دفاع شده است و استاد راهنمای آن خانم کرد نژاد است./919/پ201/ن